In 2015 heeft de tabaksindustrie wereldwijd flinke klappen gekregen. Accijnsverhogingen, verloren rechtszaken, standaardverpakkingen en meer antirookmaatregelen, zo blijkt uit een overzicht in de Huffington Post. TabakNee heeft dit overzicht aangevuld. Lees en geniet!
Door de webredactie

Accijns op sommige plaatsen flink verhoogd

Een van de beste maatregelen om roken te ontmoedigen is de accijns flink op te hogen, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Dit jaar zijn meer landen daarvan doordrongen geraakt. Maleisië verhoogde dit jaar de accijns in één klap met 40 procent. In China werd de accijns meer dan verdubbeld van 5 naar 11 procent. Korea verdubbelde de prijs van sigaretten en zag de verkoop met 44 procent afnemen. Schotland overweegt een accijnsverhoging en in Nederland pleitte het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (helaas vergeefs) voor een verdriedubbeling van de accijns.

Australië wint rechtszaak: plain packaging mag!

De Australische regering won dit jaar een slepende rechtszaak tegen Philip Morris over plain packaging: op de verpakkingen van alle tabakswaren worden niet langer de logo's van de merken afgebeeld en er staan afschrikwekkende foto's op van aandoeningen en ziekten die door roken kunnen worden veroorzaakt. De maatregel is een zware slag voor de reclame en promotie-inspanningen van sigarettenbedrijven. Philip Morris ging daar meteen tegen in beroep en stelde dat Australië met de maatregel een handelsverdrag met Hong Kong zou schenden, maar heeft deze zaak nu verloren. De plain packaging-maatregel blijft van kracht.Ook andere landen overwegen het nu in te voeren. Canada kondigde aan plain packaging te willen en ook Nieuw-Zeeland bijvoorbeeld ziet de maatregel zitten.

Plain packaging in Europa mag ook!

Ook Ierland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk hebben dit jaar besloten tot plain packaging. In deze landen zal op tabakswaren de productnaam nog slechts in kleine letters mogen worden weergegeven. Tabaksfabrikanten hadden een rechtszaak aangespannen, nadat Ierland en Groot-Brittannië hiertoe hadden besloten. Maar plain packaging is niet onwettig, stelde de Advocaat-Generaal van het Europese Hof van Justitie op 23 december. Kleiner maar ook leuk nieuws: in oktober heeft de stad Parijs besloten de boete voor het op straat laten vallen van sigarettenpeuken te verhogen tot 68 euro.

Op meerdere plaatsen ter wereld werd de minimumleeftijd voor tabak opgehoogd

In de Amerikaanse stad Boston mag je pas tabaksproducten kopen als je 21 jaar bent, in plaats van 18 jaar. En dat is maar een van de vele voorbeelden van landen waar de minimumleeftijd voor tabak is opgeschroefd. Hawaii was de eerste Amerikaanse staat die in zijn geheel de minimumleeftijd naar 21 jaar verhoogde. In de Filipijnen verhoogt men de minimumleeftijd ook naar 21. Ook Rusland wil naar 21 jaar.

Wereldwijd werden rookverboden verder ingevoerd

Over de gehele wereld zijn er allerhande rookverboden ingesteld waardoor roken verder ontmoedigd wordt en steeds meer als een ongewone bezigheid kan worden gezien. Roemenië stelde bijvoorbeeld verboden in rond schoolpleinen en in cafés. China stelde een verbod in op reclame in winkels. In Groot-Brittannië en Frankrijk mag je niet meer roken in de auto als er kinderen aan boord zijn. Ethiopië, Nigeria en Oeganda stelden een rookverbod in voor openbare ruimtes en in Zimbabwe is roken in het openbaar zo verboden geworden dat je ervoor de gevangenis in kan gaan.

Tabaksindustrie buitengesloten bij nieuwe handelswetten

Bij het Trans-Pacific-Partnership (TPP), het vrijhandelsverdrag tussen de Verenigde Staten en elf landen rondom de Grote Oceaan, is besloten dat tabaksbedrijven geen gebruik kunnen maken van de 'investor-state dispute settlement' om antirookmaatregelen door de TPP-lidstaten aan te vechten. Deze vorm van arbitrage geeft internationale bedrijven het recht om zaken aan te spannen tegen landen als nieuwe wetten het belang van de ondernemingen zouden schaden, zelfs als de regelgeving beoogt de bevolking of het milieu te beschermen. De nieuwe bepaling is een overwinning voor de gezondheidslobbyisten en politici die samen actie voerden voor het schrappen van deze arbitrage-mogelijkheden voor de tabaksindustrie.

Sigarettenmerken verboden

De Amerikaanse Food and Drug Administration heeft in september een verbod uitgevaardigd tegen vier sigarettenmerken van R.J. Reynolds. De onderneming had de ingrediënten veranderd, waardoor de rookwaren niet voldoen aan de eisen voor volksgezondheid. Camel Crush Bold, Pall Mall Deep Set Recessed Filter, Pall Mall Deep Set Recessed Filter Menthol en Vantage Tech 13 mogen niet langer worden verkocht of gedistribueerd.

Garry O'Hara krijgt schadevergoeding

R.J. Reynolds moet een schadevergoeding van 34,7 miljoen dollar betalen aan de familie van de Amerikaanse luchtmachtofficier Garry O'Hara, die in 1996 op vijftigjarige leeftijd aan longkanker overleed, zo heeft de jury van een rechtbank in Florida bepaald. De advocaten van O'Hara's nabestaanden betoogden dat het tabaksbedrijf jarenlang de risico's van roken heeft weggemoffeld. De tabaksgigant voerde aan dat de directieleden die indertijd verantwoordelijk voor het beleid waren, niet langer voor het bedrijf werken. De jury ging echter niet in die redenering mee en stelde de nabestaanden in het gelijk.

BAT mogelijk vervolgd voor omkoping

British American Tobacco (BAT) heeft in Oost-Afrikaanse landen politici en ambtenaren omgekocht in een poging antirookwetten te ondermijnen. Dat blijkt uit onderzoek door de Britse omroep BBC. Zo zou een BAT-medewerker een overheidsfunctionaris in Burundi smeergelden hebben betaald in ruil voor een kopie van de nieuwe Tabakswet van het land. In een reactie stelde BAT dat het bedrijf doelwit is van valse beschuldigingen. De tabaksonderneming riskeert vervolging in het Verenigd Koninkrijk en de VS.

10,8 miljard schadevergoeding aan Canadese tabaksslachtoffers

Canadezen die ziek zijn geworden van rookwaren of niet kunnen stoppen met roken, hebben processen gewonnen tegen de tabaksindustrie. In twee verschillende rechtszaken beschuldigen zij drie bedrijven – Imperial Tobacco; Rothmans, Benson & Hedges en JTI-Macdonald – van het liegen over gezondheidsrisico's. De tabaksondernemingen zijn veroordeeld tot het betalen van schadevergoedingen van in totaal 10,8 miljard dollar. De tabaksbedrijven hebben aangekondigd in beroep te gaan, omdat Canadezen voldoende op de hoogte van de risico's zouden zijn gebracht.

Ook in eigen land krijgt de lobby klappen

Ook in Nederland krijgt de tabakslobby steeds moeilijker voet aan de grond. De overheid heeft dit jaar de notitie 'verduidelijking invulling artikel 5.3 WHO-Kaderverdrag' gepubliceerd waarin ze verdere maatregelen zal invoeren om het internationale antirookverdrag (FCTC-verdrag) in eigen beleid om te zetten: de lobby moet zoveel mogelijk op afstand worden gehouden bij het maken van nieuw antirookbeleid. En als direct gevolg van de rechtszaak van Stichting Rookpreventie Jeugd tegen de Staat wegens overtreding van het FCTC-verdrag heeft het ministerie van Volksgezondheid, na het parlement ook de lagere overheden – gemeenten en provincies – aangeschreven. Kern van de brief: ook zij moeten zich houden aan het internationale antirookverdrag en daarom zijn vrijwel alle contacten met de tabaksindustrie taboe. De gemeente Katwijk zei als eerste de samenwerking op.