Tabak weg uit de supermarkten en de pompstations, waar traditioneel veel sigaretten worden verkocht. Zo luidt het dringende advies, oktober dit jaar, van de Belgische Hoge Gezondheidsraad (HGR). Tabak zou alleen nog maar verkocht mogen worden in tabaksspeciaalzaken en krantenwinkels – en dan ook nog eens met een uitstalverbod (een zogenaamde display-ban). En de accijnzen moeten omhoog. Onze Zuiderburen zijn hierin meer uitgesproken dan onze Gezondheidsraad.
Door de webredactie

Hoe is dit advies (nr. 9265. 'Stand van zaken: elektronische sigaret') er gekomen? Wel, de Belgische minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Maggie de Block vroeg in januari dit jaar advies aan de Belgische Hoge Gezondheidsraad (HGR) over de e-sigaret. Maar de HGR besloot ook in te gaan op het gewone roken en constateert onder meer: 'De overheid schiet vandaag ook sterk tekort in de bescherming van jongeren tegen tabaksrook en tabaksverslaving.'

En: 'Volgens de recente Gezondheidsenquête rookt nog altijd bijna 1 op de 4 Belgen. Het aantal rokers daalt al lange tijd niet meer betekenisvol. Sinds 2008 is het aantal met amper 2% verminderd. Die afname is volgens de Gezondheidsenquête "kleiner dan verwacht en noodzaakt tot bijkomende inspanningen in de strijd tegen het tabaksgebruik". Bij jonge vrouwen stijgt het roken zelfs, "een fenomeen dat voorheen nooit voorkwam".'

Maatregelen nodig

En dus zijn maatregelen nodig, vindt de Belgische Gezondheidsraad. Namelijk dat 'het aantal verkooppunten zou moeten worden beperkt tot tabakswinkels en krantenwinkels', zonder reclame en met een display ban: de tabak moet daar ook uit zicht. Ook beveelt de Belgische Gezondheidsraad aan om 'de prijzen van tabaksproducten te verhogen en deze nieuwe inkomsten te gebruiken in het kader van controles en rookpreventie.'

Verder wil deze Raad dat er neutrale sigarettenverpakkingen in België komen. ('Een preventiemaatregel ter bestrijding van roken die in Australië ontwikkeld werd en doeltreffend is')

Advies Gezondheidsraad in Nederland

De Gezondheidsraad (GR) in Nederland heeft zich in mei dit jaar in haar notitie 'Gezond opgroeien: weten wat werkt' in 'Casus 2: preventie van roken' veel vager over tabak uitgelaten. In deze notitie, geschreven in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, wordt slechts in algemene zin gesproken over 'het reduceren van verkoopplaatsen van tabak' als een van de 'oplossingsrichtingen' (naast 'het verhogen van accijns en maatregelen om tabak uit zicht te leggen'). Daarbij lijkt onze Gezondheidsraad nogal inconsequent door enerzijds te betogen dat een mix van maatregelen effectief gebleken is maar met de toevoeging: ' ...al is effectonderzoek in de Nederlandse context nog wenselijk.'

Internationaal onderzoek komt steeds tot dezelfde conclusie: dure sigaretten zijn het beste wapen tegen roken. De WHO constateerde juli dit jaar dat hogere accijnzen nog te weinig worden ingezet om tabaksgebruik te ontmoedigen, terwijl dit wel een bewezen zeer effectieve maatregel is.

En dat het terugbrengen van het aantal tabaksverkooppunten een gunstig effect heeft op rookgedrag van voornamelijk kinderen en jongeren, werd nog eens duidelijk naar voren gebracht door Wanda de Kanter, voorzitter van de Stichting Rookpreventie Jeugd, in een interview voor Brandpunt in mei dit jaar. Onlangs voegde het Trimbos-instituut aan deze discussie nog een ander belangrijk wapenfeit toe, namelijk dat een 'display ban' bij verkooppunten van tabak – de laatste tijd zo in het nieuws, vanwege de vijftien display ban pilots van Albert Heijn – naar alle waarschijnlijkheid ook bijdraagt aan rookontmoediging.

Boze reacties winkeliers in België

Op het advies van de HGR om het aantal verkooppunten in België sterk te reduceren, volgde een felle reactie van Dominique Michel, CEO van Comeos in Brussel, 'de federatie van handel en diensten'. De titel van het artikel 'Waar rokers tabak kopen heeft geen invloed op rookgedrag'  op Gondola.be, een website bedoeld voor de Belgische detailhandel, geeft direct de visie van Dominique Michel weer. Dat hij zich geen zorgen maakt over de gezondheid van de consument maar wel over omzetverlies bij een aantal van de bij Comeos aangesloten leden, wordt al snel duidelijk als hij verder opmerkt: 'De Gezondheidsraad wil de verkoop beperken tot tabakswinkels en krantenwinkels – en dus verbieden in nachtwinkels, supermarkten, buurtwinkels of winkels bij tankstations. Ook de automaten in horecazaken zouden dan verdwijnen. Dat kan voor ons niet door de beugel. Het nut van zo'n maatregel ontgaat ons ook compleet. We hopen dan ook dat de verantwoordelijke Minister inziet dat een dergelijke discriminatie geen steek houdt.'

Oproep

Met het Belgische steuntje in de rug van de HGR roepen wij de Nederlandse Gezondheidsraad op met eenzelfde overtuigend advies te komen, dus zonder voorbehoud, en de Nederlandse regering om dit komende advies te volgen. De bewijzen zijn er al, nu is er alleen nog politieke wil nodig. En waar deze wil niet vanzelf komt, is een advies van een gezondheidsraad (zoals in België) een welkome 'reminder'.