OPINIE
In de lobby voor een zetel in de Veiligheidsraad, deelt Nederland asbakken uit aan andere landen. Daaruit blijkt maar weer hoe onbeholpen de Nederlandse overheid omgaat met het internationale antirookverdrag FCTC.

Door de webredactie

"Griekenland bood landen een cruise aan om ze te paaien. Nederland geeft asbakken, manchetknopen en een stick met informatie erop", zegt expert internationale diplomatie Robert van de Roer tegen de verslaggever van EenVandaag. Het is een bijzin in een interview dat gaat over de lobby die Nederland nu voert om een zetel in de Veiligheidsraad te bemachtigen.

Alle 193 leden mogen namelijk een stem uitbrengen op het land dat voor twee jaar in die Veiligheidsraad mag plaatsnemen. Nederlandse diplomaten pappen daarom aan met diplomaten van de grootste tot de kleinste landen. En ja, dan wil je toch een blijvende indruk achterlaten als diplomaat. Je hebt je zegje gedaan, Hollands glorie verkondigd, nog even een dvd van de film Michiel de Ruyter laten zien om Neêrlands heldhaftigheid en strijdlust te etaleren en dan bezegel je dat moment met een laatste cadeau, een kers op de taart, een uniek presentje dat als niets anders 'Nederland' zegt: een asbak.

Volgens het AD zelfs een asbak met daarop een afdruk van een schilderij van Vermeer. Het is gissen welk schilderij: Het melkmeisje, Het meisje met de parel, of toch Het gezicht op Delft? Misschien heeft elke asbak een eigen opdruk zodat regeringsleiders nog eens met elkaar kunnen ruilen of bij elkaar kunnen gaan shoppen om hun verzameling compleet te maken.

Symbool voor 20.000 doden

Een asbak, als symbool van de 20.000 doden die hier jaarlijks te betreuren zijn aan de gevolgen van tabaksrook en als symbool van de contacten die de overheid met de tabaksindustrie onderhoudt. Europese landen waar Nederland zich graag aan meet zoals Groot-Brittannie en Frankrijk – met een vaste zetel in de Veiligheidsraad – voeren steeds strengere antirookwetten in en hebben een voortrekkersrol op antirookgebied omdat ze de duizenden onnodige doden die door tabaksgebruik vallen wel serieus nemen.

Daar voeren ze plain packaging in, zoals het gestandaardiseerd verpakken van sigaretten zonder merkuitingen wordt genoemd. Daar voeren ze displaybans in, zodat de muur met sigarettenpakjes in tabakswinkels onzichtbaar wordt en de reclamewerking die daarvan uitgaat verloren gaat. En Nederland? Tja, die deelt asbakken uit.

Nog even niet geschikt

Het trieste is dat juist dit cadeautje zegt dat Nederland nog even niet geschikt is om op het internationale toneel een extra duit in het zakje te doen. Terwijl de asbakken worden rondgestrooid, voert de Stichting Rookpreventie Jeugd een rechtszaak tegen de Nederlandse Staat omdat zij het internationale antirookverdrag FCTC negeert, een unieke samenwerking van 180 landen onder de vlag van de Wereldgezondheidsorganisatie dat Nederland in 2005 ratificeerde. In dat verdrag staat onder meer dat de brede overheid de tabaksindustrie buiten de deur houdt bij het vormen van nieuw antirookbeleid. Uit documenten die zijn vrijgegeven door een beroep op de Wet openbaarheid bestuur blijkt echter het tegenovergestelde: ondanks het verdrag kletsen de overheid en de tabaksindustrie lekker door.

Inmiddels zegt de overheid in een onlangs naar de kamer gestuurde Verduidelijking invulling artikel 5.3 WHO-Kaderverdrag alvast beterschap te beloven en extra maatregelen te nemen om het verdrag verder om te zetten in beleid. Staatssecretaris Van Rijn (VWS) benadrukt hoe belangrijk het is om roken te ontmoedigen en dat de overheid echt haar beste beentje voorzet. Vorig jaar nog stuurde hij een brief uit naar alle lagen van de overheid: ministeries, provincies en gemeenten. Daarin werd nog eens benadrukt hoe belangrijk het verdrag was. Mét extra links naar de reclameverboden die gelden rond tabak.

Nu blijkt maar weer hoe onbeholpen de overheid met een internationaal verdrag omgaat en hoe weinig kennis ze heeft van de inhoud van dit verdrag. In artikel 13.2 van het FCTC-verdrag (pagina 11) staat namelijk dat iedere partij die het verdrag ondertekent een uitgebreid verbod op tabaksreclame, -promotie en sponsoring invoert. Daarbij hoort "een uitgebreid verbod op adverteren over de grens, promotie en sponsoring vanaf het eigen territorium." En wat is leukere reclame voor tabaksgebruik dan een prachtige asbak met daarop een van onze belangrijkste cultuurfenomenen, een van de schaarse wereldberoemde schilderijen van Vermeer?

Rooklobby blij

Als je wilt meepraten op het hoogste internationale niveau in de Veiligheidsraad, moet dan uit de cadeautjes waarmee je andere landen probeert te paaien niet op zijn minst iets van een internationaal besef doorklinken? Wat zegt een asbak anders dan: rook lekker door?

Ton Wurtz, voorzitter van de Stichting Rokersbelangen, over wie eerder bekend werd dat hij geld van de tabaksindustrie krijgt, was alvast verrukt met de asbakken. In een opiniestuk schreef hij: "Met deze maatregel wordt duidelijk dat de ban op tabak in Nederland eindelijk op losse schroeven staat, want waarom geef je anders een asbak cadeau?"

Inderdaad, goed nieuws voor de tabaksfirma's. De topmannen van de industrie kunnen in hun vuistje lachen: Nederland heeft het weer niet begrepen, waardoor zij zich nog wat langer kunnen verrijken ten koste van de gezondheid van verslaafde rokers. Slecht nieuws voor de (jongere) roker die minder handvatten krijgt om een dodelijke verslaving te weerstaan.

Nederland vraagt andere landen hun peuken uit te drukken op ons cultuurgoed, zoals de Staat zelf haar peuk uitdrukt op het internationale antirookverdrag.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken is om een reactie gevraagd, maar daar is nog geen antwoord op gekomen.