Overleg met supermarkten over een uitstalverbod voor tabak en een publiekscampagne gericht op scholieren blijkt het hoogst haalbare in de Tweede Kamer op het gebied van tabaksontmoediging. Of zo'n uitstalverbod er ooit komt is uiterst onzeker.
Door de webredactie

De Tweede Kamer heeft staatssecretaris Van Rijn (Volksgezondheid) opdracht gegeven een convenant te sluiten met de supermarktbranche 'waarin wordt toegewerkt naar een displayban voor tabaksproducten'. Een motie met die strekking, voorgesteld door de Kamerleden Marith Rebel (PvdA) en Carla Dik-Faber (ChristenUnie) werd op de laatste dag voor het reces aangenomen.

Ook een motie die de regering opdraagt nadere afspraken met Koninklijke Horeca Nederland te maken over verbeterde naleving van de leeftijdsgrens voor tabaksautomaten, voorgesteld door Rebel en Pia Dijkstra (D66), werd aangenomen. Hetzelfde gebeurde met de motie van Rebel, Dijkstra en Hanke Bruins Slot (CDA) die de regering verzoekt 'een publiekscampagne voor 2016 met rolmodellen gekoppeld aan een voorlichtingshulplijn uit te werken' over de gevaren van tabak specifiek gericht op middelbare- en mbo-scholieren.

Een motie van Dik-Faber over vermindering van het aantal verkooppunten voor tabak, een effectief middel voor het terugdringen van het jeugdroken, kreeg geen meerderheid in de Kamer. Opvallend, omdat de Kamer twintig jaar geleden al eens een motie van dezelfde strekking aannam (de motie-Marijnissen) die daarna echter nooit is uitgevoerd. Dik-Fabers' motie over het geleidelijk uitfaseren van tabaksautomaten is aangehouden.

Ook een motie van Pia Dijkstra waarin de regering werd gevraagd 'te onderzoeken wat de effecten zijn van een substantiële jaarlijkse verhoging van de tabaksaccijns op tabaksgebruik onder jongeren en de volksgezondheid' werd door de Kamer verworpen. (Eerder berichtten we al over de merkwaardige reactie van staatssecretaris Van Rijn op deze motie).

Een en ander blijkt uit de uitslag van stemmingen op de website van de Tweede Kamer. Details over de stemverhoudingen zijn daarin nog niet verwerkt.

Algemeen overleg

De moties vloeiden voort uit het Algemeen overleg (AO) dat staatssecretaris Van Rijn op 23 juni had met de Kamercommissie Volksgezondheid over het Tabaksontmoedigingsbeleid. In het zogenoemde VAO (Verslag van een algemeen overleg) konden Kamerleden op 2 juli in de plenaire vergadering naar aanleiding van dat overleg alsnog moties indienen. Uit het verslag van het korte debat dat de Kamer naar aanleiding van de moties nog voerde met Van Rijn, blijkt dat de staatssecretaris weinig animo heeft voor nieuwe regelgeving. Bij de verschillende voorstellen gaf hij steeds weer aan dat de bestaande regels – namelijk een wettelijke leeftijdsgrens van 18 jaar voor de aankoop van tabak – moeten worden nageleefd.

In zijn antwoorden maakte Van Rijn ook duidelijk dat hij die betere naleving vooralsnog hoopt te bereiken door met de betrokken brancheorganisatie daarover in gesprek te gaan. Van enige terughoudendheid op dat gebied in verband met de bepalingen in artikel 5.3 van het WHO FCTC-verdrag over tabaksontmoediging lieten noch Van Rijn, noch de Kamer iets blijken.

UItvoering onzeker

De publiekscampagne gericht op scholieren en afspraken met de supermarktbranche over een displayban lijken de belangrijkste winstpunten uit dit Algemeen overleg. Door het al enige jaren ontbreken van publiekscampagnes over de gevaren van roken, blijkt de kennis daarover bij het Nederlandse publiek aanmerkelijk lager dan in andere landen. Vooral voor middelbare en mbo-scholieren, die nog kunnen kiezen om zich niet bloot te stellen aan de verslavende werking van tabak, is het van belang dat zij effectieve voorlichting krijgen.

Of de door Rebel en Dik-Faber gewenste displayban er gaat komen is nog zeer de vraag. De motie is zeer voorzichtig geformuleerd. Er wordt gevraagd een convenant te sluiten 'waarin wordt toegewerkt naar een displayban' en daar uiterlijk 1 januari 2016 de Kamer over te informeren. De supermarktbranche krijgt kortom alle ruimte om zo'n uitstalverbod op de lange baan te schuiven.

In zijn reactie op de motie hield Van Rijn zelf ook al een forse slag om de arm. 'Ik wijs er echter op dat voor het sluiten van een convenant twee partijen nodig zijn', zei de staatssecretaris. 'It takes two to tango. Ik kan dus niet toezeggen dat een convenant dit jaar haalbaar is. Ik kan wel iets zeggen over mijn intentie, maar het moet blijken of die intentie wederzijds is.'

Anders gezegd: als de supermarkten geen zin hebben in een uitstalverbod voor sigaretten, dan zal de staatssecretaris ze niet dwingen. Inmiddels wordt in 15 landen, waaronder Australië, Canada, Ierland, Engeland en Rusland, de displayban gewoon wettelijk afgedwongen. Er is geen enkel beletsel om dat in Nederland ook te doen. 

Eerder deed Stichting Rookpreventie Jeugd een oproep voor een displayban aan suoermarktketen Jumbo. Lees hier hoe dit afliep...

**

Big Tobacco zegt tegen jeugdroken te zijn. Kijk hier naar de documentaire 'De Vervangers' van de Stichting Rookpreventie Jeugd, waaruit blijkt dat de tabaksindustrie zich juist op kinderen en jongeren richt als aankomende nieuwe klanten ofwel vervangers van de rokers die aan hun verslaving (voortijdig) overleden zijn.