OPINIE

De naleving van de leeftijdsgrens voor de verkoop van tabak schiet drastisch tekort. Jongeren kunnen makkelijk aan een rokertje komen. Tijdens een Algemeen Overleg over het tabaksdossier in de Tweede Kamer stelde staatssecretaris Van Rijn een ultimatum van een jaar aan de brancheverenigingen. Maar die lijken op een ander tijdspad te zitten. Zonder sancties zal er weinig veranderen.

Door Frits van Dam

Dinsdag 23 juni stelde staatssecretaris Van Rijn tijdens een Algemeen Overleg een deadline: een jaar, langer krijgen de brancheorganisaties van tabaksverkopers niet om de boel op orde te krijgen. Het is namelijk knudde gesteld met de naleving van de tabaksleeftijd. Er is een gemiddelde van 27,4 procent geconstateerd voor de naleving. Jongeren kunnen ondanks overheidscampagnes als NIX18, gewoon aan rookwaar komen.

Heel verrassend is die uitslag niet. Supermarkten en tabaksspeciaalzaken voeren ineffectieve maatregelen in als zoethoudertje, zodat ze tegen de staatssecretaris kunnen zeggen dat ze heus hun best doen en het langer duurt voor er echt effectieve maatregelen verplicht worden gesteld. Zo kunnen ze zo lang mogelijk van de miljardenomzet die tabak oplevert, blijven profiteren.

Na teleurstellende nalevingsresultaten sprak minister Schippers de branche alin 2011 toe. En na wederom teleurstellende nalevingscijfers over 2013 riep Van Rijn de brancheverenigingenin 2014 op het matje. Er werd uiteraard beterschap beloofd en ze mochten weer even doormodderen.  

Tijdspad

Na nieuwe teleurstellende nalevingscijfers heeft de staatssecretaris nu gezegd dat de branche met een tijdspad voor verbetering moet komen, anders zwaait er wat! Namelijk écht effectieve maatregelen. Althans, Van Rijn heeft daar alweer een ‘misschien’ van gemaakt, omdat hij eerst onderzoek laat doen naar het maatschappelijk draagvlak voor maatregelen die er daadwerkelijk voor zorgen dat minder jongeren gaan roken, zoals een flinke accijnsverhoging, het inperken van het aantal verkooppunten van 60.000 naar alleen de tabaksspeciaalzaken en het zo onaantrekkelijk mogelijk maken van tabak.

Je vraagt dus aan een branche die baat heeft bij de tabaksinkomsten om beterschap zonder dat er daadwerkelijke sancties staan op een vrij voorspelbare mislukking.

Ondertussen blijkt uit een interne mail van de NSO, de branche-organisatie voor de kleine tabakswinkelier, die TabakNee heeft ingezien, dat ze daar een ander tijdspad in gedachten hebben. Voordat het Algemeen Overleg in de Tweede Kamer plaatsvond stuurde de NSO haar standpunten naar hun leden. En daar lezen we: “Als overheid en verkooppunten beter gaan samenwerken kan en wil de NSO de ambitie waarmaken dat over drie jaar het nalevingspercentage in de tabaksdetailhandel fors hoger is.”

U leest het goed: ‘drie jaar’ en ‘fors hoger’. Nu is dat nalevingscijfer voor de NSO-achterban 36,3 procent. Wat zou ‘fors hoger’ inhouden? Een verdubbeling? Dan kunnen jongeren nog steeds bij een kwart van de tabaksspeciaalzaken slagen en elkaar vertellen welke zaken dat zijn. Nu is er voor iedere vijftig tot honderd rokers een verkooppunt beschikbaar, dus keuze genoeg.

Verder lijkt de NSO die verhoging dus niet binnen het gestelde jaar, in 2016, waar te kunnen maken.

Bij dit alles woekert de tabaksepidemie voort met iedere dag 200 jongeren die beginnen met roken, van wie er ruim honderd binnen vier weken verslaafd zijn. Van Rijn neemt dus met een jaar aanmoddertijd in ieder geval tienduizenden proberende jongeren voor lief. En dat is nog maar een ondergrens, want met de afleidingsmanoeuvres van de tabaksverkopers, lijkt echte actie nog heel ver weg, met alle desastreuze gevolgen van dien.

Hoe goed de staatssecretaris het vast allemaal bedoelt, zonder hard op te durven treden, zal de branche oneindig met haar loze beloftes weg kunnen komen.

Meer lezen over (het beleid van) Van Rijn?
*Tabakslobby mag weer aanschuiven bij Van Rijn.
*Van Rijn de weg kwijt in tabaksland.
*Van Rijn naïef over naleving leeftijdsgrens.

**

Big Tobacco zegt tegen jeugdroken te zijn. Kijk hier naar de documentaire 'De Vervangers' van de Stichting Rookpreventie Jeugd, waaruit blijkt dat de tabaksindustrie zich juist op kinderen en jongeren richt als aankomende nieuwe klanten ofwel vervangers van de rokers die aan hun verslaving (voortijdig) overleden zijn.