In Nederlandse winkels en op internet zijn kauwgumsigaretten te koop waarvan de verpakkingen soms de verpakkingen van echte sigaretten heel dicht naderen. Als ondertekenaar van het WHO FCTC-verdrag is Nederland echter verplicht zo snel mogelijk een eind te maken aan de verkoop van dit soort 'speelsigaretten'.

Door Bas van Lier

In de groentewinkel annex kruidenierszaak om de hoek stonden al enige tijd kauwgumsigaretten op de toonbank met verzonnen namen als Keep en Relax. Bubble Gum staat er groot op de display. Maar de kartonnen pakjes in felle kleuren hebben duidelijk het voorkomen van sigarettenverpakkingen. En de inhoud laat daarover helemaal geen misverstand bestaan: 13 kaugumstaafjes in papier waarvan het bruine uiteinde aan een kant een sigarettenfilter suggereert. De kauwgumsigaretten worden verhandeld door International Sweet Trading uit Köhten in Duitsland.

Kauwgumsigaretten van Mada Sweets

Sinds kort heeft de kruidenierszaak in Amsterdam het assortiment uitgebreid met kauwgumsigaretten die nog veel 'echter' lijken. In de verpakkingen zijn duidelijk de merkeigenschappen van tabaksmerken als Marlboro, Lucky Strike en Camel te herkennen. Deze snoepsigaretjes beloven ook nog eens een 'rook effect', dat verkregen wordt door een soort suikerstof uit de sigaret te blazen. De kauwgumsigaretten met merknamen als Princess, Joker en King worden op de markt gebracht door Mada Sweet in Morawica in Polen. Het bedrijf biedt de tutti-frutti kauwgumstaafjes ook in verpakkingen van 300 stuks aan om los te verkopen. 'X-treme smoke pencil' staat erop.

 'Totaal onschuldig'

Nog steeds wordt het als 'grappig' ervaren om kinderen snoepgoed in de vorm van sigaretten te geven. 'Totaal onschuldig, gewoon leuk', zegt Snoepdiscounter.nl dan ook over kauwgumsigaretten die Magical Stick Gum heten en op de verpakkingen cartoons laten zien van een cowboy, een kameel en een kroon. "Wie heeft ze niet gehad als kind. Deze zijn zelfs nog leuker met 'smoke effect'," aldus de toelichting. Per drie pakjes met 50 cent korting aangeboden voor € 1,49 (waar dan nog wel 5,95 verzendkosten bij komen).

Dezelfde pakjes zijn bij Candyonline ook los verkrijgbaar à 75 cent per pakje (plus 4,95 verzendkosten).

Magical Stick Gum, te koop bij Snoepdiscounter.nl

Geen gewoon snoepgoed

Snoepsigaretten kunnen niet eenvoudigweg als snoep worden beschouwd, stelde onderzoeker Jonathan Klein van de Universiteit van Rochester enige jaren geleden al op basis van zijn studie naar de nepsigaretten. Kauwgum- en chocoladesigaretten zorgen ervoor dat kinderen op latere leeftijd eerder geneigd zijn te gaan roken. De nepsigaretten zijn volgens hem te beschouwen als marketinginstrumenten die kinderen rijp maken voor het echte werk.

Klein concludeerde dat bestuurders van zowel de tabaks- als de snoepindustrie snoepsigaretten beschouwden als goede reclame voor toekomstige rokers. Ook vond hij aanwijzingen dat tabaksbedrijven snoepmakers toestemming gaven om hun verpakkingsontwerpen voor sigaretten te gebruiken en inbreuk op hun merkrecht tolereerden. Klein constateerde bovendien dat onwelgevallig onderzoek in opdracht van snoepsigarettenmakers over de relatie met later tabaksgebruik is tegengewerkt.

Uiteindelijk stelt Klein dat het verwijderen van snoepsigaretten uit de winkels een bijdrage zou kunnen leveren aan de vermindering van het tabaksgebruik.

FCTC-artikel 16.1c

Dat onderzoek zal mede aanleiding zijn geweest voor de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) om in de Framework Convention of Tobacco Control (FCTC) een bepaling op te nemen over snoepsigaretten. Artikel 16.1c stelt dat elke partij in het verdrag effectieve wetgeving zal aannemen en implementeren "die de productie en verkoop verbiedt van snoep, snacks, speelgoed of elk ander product in de vorm van tabaksproducten die gericht zijn op minderjarigen."

Nederland, Duitsland en Polen en ook de Europese Unie zijn allemaal ondertekenaars van het Kaderverdrag. Productie, distributie en verkoop van nepsigaretten zou in die landen dus verboden moeten zijn. Opnieuw blijkt Nederland zich niets aan te trekken van het verdrag dat het mede ondertekende en dat door het parlement is geratificeerd.

De bepaling uit artikel 16.1c moet zo snel mogelijk worden omgezet in nationale wetgeving, om te voorkomen dat kinderen al op zeer jonge leeftijd roken gaan associëren met iets grappigs en plezierigs. Zulke wetgeving maakt dan meteen een eind aan de beschikbaarheid van nepsigaretten die via feestwinkels (bijvoorbeeld Dam Feestartikelen, Ooms Feestwinkel en Jokes Feestartikelen) worden verspreid en die afgaande op de illustraties op de verpakkingen vooral zijn bedoeld voor kinderen.

Nepsigaretten uit het assortiment van feestwinkels