Engeland en Frankrijk scherpen hun antirookbeleid verder aan. In Engeland zijn tabakswaren deze week ook in kleine winkels achter een afscherming gegaan. Eerder was dat al het geval in grote winkels. En in Frankrijk stemde het parlement in met het wetsvoorstel om standaardverpakkingen voor sigaretten (plain packaging) verplicht te stellen. De tabaksindustrie vreest vooral de voorbeeldfunctie die van dit soort maatregelen uitgaat voor ontwikkelingslanden, haar grootste groeimarkt.
Door Bas van Lier

In Engeland moeten tabakswaren sinds 6 april ook in kleine winkels worden afgeschermd. Omdat dit in 2012 al voor grotere winkels verplicht was gesteld, zijn nu nergens meer sigaretten zichtbaar opgesteld in winkels. Groot-Brittannië zet daarmee opnieuw een voorbeeld voor de rest van de wereld op het gebied van tabaksontmoediging. Het Britse beleid blijkt effectief: steeds minder Britten roken.

Overtreding van het verbod op het zichtbaar uitstallen van tabakswaren kan een winkeleigenaar op een maximum boete van 5.000 pond en zes maanden celstraf komen te staan, of zelfs twee jaar als hij in hoger beroep wordt veroordeeld, aldus The Guardian.

Met de maatregel verliest de tabaksindustrie haar laatste marketingmogelijkheid om sigaretten aan de man te brengen. Een grote stap vooruit, volgens gezondheidsvoorstanders, omdat de maatregel helpt jeugdroken tegen te gaan. Het percentage regelmatige rokers in de leeftijdsgroep 11 tot 15 jaar is tussen 2003 en 2009 al van 9% naar 3% gedaald. Ook het aantal volwassen rokers is aanmerkelijk teruggelopen van 25% in 2007 naar 18% nu.

Groot-Brittannië heeft meer maatregelen in het verschiet, die het tabaksgebruik nog verder zullen terugdringen. Komend najaar wordt een verbod op roken in auto's waar kinderen in worden vervoerd van kracht. En als het Hogerhuis ermee instemt, stelt Groot-Btittannië vanaf volgend jaar standaard verpakkingen voor sigaretten (plain packaging) verplicht. Door de nieuwe Tabaksproductenrichtlijn van de Europese Unie komt er bovendien een einde aan de toevoeging van smaakstoffen aan tabak, die sigaretten extra aantrekkelijk maken voor jongeren. De gezondheidsdienst van de gemeente Londen heeft ondertussen voorgesteld om 80 km2 parkgebied in de stad rookvrij te maken.

Frankrijk

In Frankrijk kreeg minister van Volksgezondheid Marisol Touraine afgelopen vrijdag in de Assemblée steun voor haar voorstel om neutrale verpakkingen voor sigaretten in te voeren. De standaardverpakkingen zullen in mei 2016 in de winkels liggen. "We weten dat jongeren en vrouwen het meest gevoelig zijn voor verpakkingen", zei minister Touraine ter verdediging van de maatregel. De neutrale verpakkingen vormen het belangrijkste bestanddeel van een veelomvattend plan voor het terugdringen van het tabaksgebruik. Ook Frankrijk gaat roken in auto's waarin kinderen worden vervoerd verbieden, net als roken op speelplaatsen.

Voorbeeldfunctie

The Guardian stelt dat de tabaksindustrie de ontwikkelingen in het westen met toenemende zorg bekijkt. Dat landen in de voorhoede van de tabaksontmoediging, zoals Engeland, Ierland, Noorwegen, Finland, Frankrijk, Australië en Nieuw-Zeeland, met hun beleid een voorbeeld kunnen zijn voor andere westerse landen, is niet eens de grootste angst van de industrie. Wel dat grote markten als India en China door deze voorbeelden op ideeën worden gebracht.

Wereldwijd is de prevalentie van het roken tussen 1980 en 2012 onder mannen gedaald van 41% naar 31% en onder vrouwen van 11% naar 6%. Als gevolg van de bevolkingstoename is het absolute aantal rokers niettemin in dertig jaar gestegen van 720 miljoen naar bijna 1 miljard nu.

Om voet aan de grond te krijgen in ontwikkelingslanden, zijn tabaksfirma's daar nu bezig klanten aan zich te binden met goedkope sigaretten. "De tabaksindustrie kan gebruik maken van haar enorme winsten in het westen om haar expansie- en lobby-activiteiten in armere landen te subsidiëren", stelt professor Anna Gilmore, directeur van de Tobacco Control Research Group van de Universiteit van Bath. "In die landen verkopen zij nu goedkope sigaretten om mensen verslaafd te maken. De lage prijzen, zware marketing en een groeiende bevolking stellen de tabaksindustrie in staat om daar miljoenen mensen verslaafd te maken aan hun producten. En als deze economieën gaan groeien, zullen ze de prijzen en hun winsten daar laten stijgen."

Met andere woorden: hoe meer landen in het westen het voorbeeld geven en de norm voor tabaksontmoediging zetten, hoe meer landen in de rest van de wereld die norm als uitgangspunt zullen nemen. Tabaksontmoedigingsbeleid heeft daardoor niet alleen effect voor de eigen bevolking, maar ook voor de rest van de wereldbevolking.

Big Tobacco zegt tegen jeugdroken te zijn. Kijk hier naar de documentaire 'De Vervangers' van de Stichting Rookpreventie Jeugd, waaruit blijkt dat de tabaksindustrie zich juist op kinderen en jongeren richt als aankomende nieuwe klanten ofwel vervangers van de rokers die aan hun verslaving (voortijdig) overleden zijn.