Zojuist verschenen: het jaarverslag 2014 van Stichting Rookpreventie Jeugd. Lees wat allemaal is gebeurd en bereikt dankzij deze stichting en dankzij TabakNee en Rookalarm.
Door de webredactie

Van roken geschiedenis maken, is het doel van de Stichting Rookpreventie Jeugd. Hoe dat kan? Simpel, door te voorkómen dat kinderen gaan roken, aldus het Jaarverslag. Daartoe moet tabak onbetaalbaar worden – dus de accijnzen drastisch omhoog – en moet er flink gesnoeid worden in de pakweg 60.000 verkooppunten van tabak die ons land telt.

Beperk de verkoop tot tabaksspeciaalzaken, dan zijn er nog maar zo'n 1500 over! Met deze boodschap trekken de oprichters en longartsen Wanda de Kanter en Pauline Dekker onvermoeibaar door het land en verschijnen zij met grote regelmaat in de media. Intussen speuren de journalisten van TabakNee – een belangrijke activiteit van de stichting – gedreven naar de tentakels en tactiek van de tabakslobby. En de social media campagne Rookalarm (ook een initiatief van de stichting) mobiliseert, via kinderen, hun (groot)ouders en opvoeders, zodat zij de politiek onder druk zetten om effectieve maatregelen tegen het roken te nemen.

Fraai voorbeeld

Heeft de stichting haar doel bereikt? Dankzij de inspanningen van de stichting lijkt tabak weer op de politieke agenda te staan en lobby-deskundige Erik van Venetië prees de aanpak van de stichting de hemel in. 'Haar lobby,' schreef hij, 'is een fraai voorbeeld van succesvol lobbyen voor het goede doel.'

Pijnlijk verhaal

Goed nieuws dus, maar we moeten de verwachtingen direct óók temperen, want we zijn er nog lang niet. De cijfers vertellen een pijnlijk verhaal: het aantal rokers daalt niet of nauwelijks. Iedere dag beginnen in Nederland 126 kinderen onder de 18 jaar, met dagelijks roken. De laatste tien jaar is het aantal kinderen dat rookt op VMBO niet afgenomen, het is zelfs tien maal zo hoog als bij de VWO-kinderen. Naast de verslaving is de culturele en sociale context van belang.

Tabak verantwoordelijk voor 30 procent van alle kankers

Nederland telt jaarlijks 19.000 doden door tabak, hierin zijn de doden dankzij meeroken niet meegenomen. Roken is verantwoordelijk voor maar liefst 30 procent van alle kankers en recidief-kankers en waarschijnlijk nog veel meer. Het aantal vrouwen met longkanker is de laatste tien jaar verdubbeld. En dus hebben maatregelen ter preventie van roken de hoogste prioriteit.

Het tabaksontmoedigingsbeleid blijkt echter een zaak van de lange adem, en laat zich nog het beste karakteriseren met de term 'stroperig'. Effectieve campagnes zijn al jaren terug afgeschaft, mensen weten wel dat roken 'slecht' is, maar wat dat slecht precies inhoudt, weten maar weinig mensen. Daarbij heeft een kind geen boodschap aan het woord 'slecht'.

Maar we zijn op weg! En we zetten de hoogtepunten van de stichting in 2014 speciaal voor u puntsgewijs op een rij.

HOOGTEPUNTEN STICHTING ROOKPREVENTIE JEUGD

Rechtszaak begonnen tegen de Staat

Op 8 september daagde Stichting Rookpreventie Jeugd de Nederlandse Staat voor de rechter vanwege de stelselmatige overtreding door de overheid van het internationale antirookverdrag, de Framework Convention of Tobacco Control (FCTC) van de Wereldgezondheidsorganisatie. Centraal staat artikel 5.3 van dit verdrag: overheden moeten de tabaksindustrie buiten de deur houden bij het maken van gezondheidsbeleid. Ondanks dat Nederland dit verdrag heeft ondertekend, mag de tabaksbranche op diverse ministeries mee praten over beleid. De rechtszaak wordt gevoerd door mr. Phon van den Biesen.

In de aanloop naar de dagvaarding bracht TabakNee een serie artikelen met voorbeelden van flagrante overtredingen van het FCTC-verdrag. De complete tekst van de dagvaarding staat hier. Dat TabakNee alles rond het FCTC-verdrag goed op de radar heeft staan, is te lezen in artikelen zoals deze of deze. Belangrijk is dat het ministerie, getriggerd door de rechtszaak, nu met de stichting wil praten over de implementatie van FCTC. Eind 2014 werd een gesprek met staatssecretaris van Volksgezondheid Martin van Rijn gepland. De rechtszaak leverde een lawine aan publiciteit op, tot en met het NOS Journaal aan toe.

In gesprek met de werkgeversorganisatie VNO-NCW

Ook de werkgeversorganisatie VNO-NCW wil nu met de stichting in gesprek. Eind 2014 sprak de stichting met directeur Niek Jan van Kesteren. Onderwerp: hoe kunnen we gezamenlijk iets tegen het jeugdroken doen. Er zijn vervolgafspraken voor 2015 gemaakt. U zult er ongetwijfeld nog over horen.

Klacht bij Ombudsman

Op 1 december heeft Stichting Rookpreventie Jeugd een klacht ingediend bij de Ombudsman tegen het 'rookbemoedigingsbeleid' van Defensie. Dat zit zo: in juli berichtte TabakNee in de serie 'De goedkope sigaretten van Defensie' over de kortingen die militairen op NAVO-bases krijgen op tabak. Sigaretten mogen daar bovendien al worden verkocht aan militairen van 17 jaar oud. Toen Defensie niet reageerde op onze vragen, schakelden wij de hulp in van de Nationale Ombudsman.

Mediavrouw van het Jaar

Wanda de Kanter, voorzitter van de Stichting Rookpreventie Jeugd, kreeg de Vrouw in de Media Award 2014 voor haar doeltreffende optreden als deskundige over de tabakslobby in de pers. De Stichting Rookpreventie Jeugd heeft door haar projecten TabakNee en Rookalarm en de daarmee gepaard gaande media-optredens van de longartsen Wanda De Kanter en Pauline Dekker, aanzienlijke naamsbekendheid gekregen.

HOOGTEPUNTEN TABAKNEE

1,1 miljoen views

Op 31 december 2014 staan er precies 466 artikelen op de website van TabakNee, het merendeel eigen nieuws en onderzoek. En de artikelen worden goed gelezen, door de media, overheid en politici. Dat weten we dankzij de abonnementen op de nieuwsbrief van TabakNee. Volgens Google analytics heeft TabakNee sinds de oprichting tot en met 31 december 2014 niet minder dan zo'n 1,1 miljoen views gehad.

Philip Morris' lobby in Brussel openbaar gemaakt

TabakNee kreeg vertrouwelijke documenten in handen over de lobby van Philip Morris in Brussel. Deze mondden uit in de vijfdelige-serie 'De Philip Morris – files' (hier deel 5), een serie die een uniek kijkje gaf in de keuken van de lobby bij de herziening van de Tabaksproductenrichtlijn. De serie leidde tot een succesvolle samenwerking met EenVandaag. Op 25 februari werd het item uitgezonden. Op de website van EenVandaag werd vermeld dat TabakNee de bron was van deze uitzending. Later kwam TabakNee nog met een kleine follow up. Uit onderzoek blijkt dat de tabakslobby de Tabaksproductenrichtlijn heeft afgezwakt.

Gemeentes die FCTC-verdrag overtreden aan de kaak gesteld

In juni stelde TabakNee de nauwe banden van enkele gemeenten en provincies met de tabaksindustrie aan de kaak. De gemeenten Den Helder, Groningen, Bergen op Zoom en de provincies Zeeland en Noord-Brabant werken samen met tabaksfabrikanten. Zo houden enkele kustgemeenten samen met Japan Tobacco International stranden schoon of wordt de provincie Groningen door British American Tobacco gepromoot. Dat mag niet van het eerder genoemde internationale antirookverdrag. Minister Plasterk werd opgeroepen om in te grijpen, maar reageerde niet. In augustus schreven wij er nog eens over. Dat was aanleiding voor Kamervragen. Volgens staatssecretaris Van Rijn waren er echter geen regels overtreden.

Frontorganisaties en 'tabakssyndicaat' blootgelegd

In de serie 'De Frontsoldaten van de Tabak' werden alle frontorganisaties (zogenaamde rokersbelangenorganisaties) in Nederland, hun dwarsverbanden en hun samenwerking met de tabaksindustrie blootgelegd. Een artikel van deze serie werd in een regeringsnota vermeld.

In een andere serie, over 'het tabakssyndicaat' (hier het laatste van 11 delen) werd onthuld dat achter postbus 262 te Leidschendam een 'syndicaat' schuilt van supermarkten (CBL), van de belangenorganisatie van de kleine tabakswinkeliers (NSO), van allerlei tabakslievende stichtingen, van Detailhandel Nederland en de tabaksindustrie die samen lobbyen tegen de beperking van verkooppunten van tabak.

Tabaksbeleggingen aan de kaak gesteld

Eind november meldde de Algemene Onderwijsbond dat zij op verzoek van TabakNee de tabaksbeleggingen van pensioenfonds ABP aan de kaak gaat stellen. Een mooi resultaat, want TabakNee publiceerde veel over de tabaksbeleggingen van ABP en stuurde geregeld brieven naar allerlei betrokkenen. Wordt vervolgd in 2015.

Over Rookalarm

Rookalarm heeft sinds de start van haar Facebook pagina in april 2013 bijna 5.500 'likes' verzameld. Ook op YouTube heeft het Rookalarm flink geluid: de documentaire Albert Heyn heeft het allemaal is maar liefst bijna 300.000 keer bekeken in 2014. En Het Raadsel van groep 8 bijna 70.000 keer. De top vijf korte films van Rookalarm hebben samen meer dan 480.000 'views' opgeleverd. Dat zijn ruim 1.300 views per dag.

In 2014 heeft Rookalarm de Spin Award in de wacht gesleept voor 'beste content' en was de Rookalarm-campagne tevens genomineerd voor een SAN ACCENT, de communicatie vakprijs van, voor en door adverteerders. In 2015 komt de eindfilm 'De vervangers' van Rookalarm.

Kortom....

We zijn niet onopgemerkt gebleven. Maar we denken ook dat er met meer inzet, en altijd gebaseerd op feiten, tegen het huidige rookbeleid van de overheid moet worden gestreden, een voorbeeld nemend aan landen als Australië, Ierland en Engeland en hun ministers van Volksgezondheid. Het duurt hier allemaal te lang. Het aantal rokers wil maar niet dalen en dat zal ook niet gebeuren als de overheid tabak niet als een belangrijk public health issue beschouwt maar als een geldmachine. Het enige dat helpt is sigaretten onbetaalbaar maken voor kinderen en de verkoop beperken tot tabaksspeciaalzaken.

Ook in 2015 gaan Stichting Rookpreventie Jeugd en TabakNee onvermoeibaar verder. Blijf ons steunen!

tags:  jeugd | politiek | antirookbeleid | tabaksontmoediging