Vandaag wordt het FCTC-Schaduwrapport 2014 van de Alliantie Nederland Rookvrij! gepresenteerd in Den Haag. Houdt onze overheid zich wel aan het FCTC-verdrag het internationale rookontmoedigingsverdrag van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)? TabakNee zet de kernpunten van het FCTC-Schaduwrapport 2014 op een rij.
Door de webredactie

"Jaarlijks overlijden er in Nederland meer dan 19.000 mensen aan de gevolgen van roken en enkele duizenden aan de gevolgen van meeroken," zo begint het Schaduwrapport met als ondertitel 'Dutch Tobacco Control: Moving Towards The Right Track?' Roken is veruit de belangrijkste oorzaak van sterfte en ziekte in de Nederlandse samenleving.

Om de bevolking tegen tabak te beschermen, heeft Nederland, al in 2005, het internationale rookontmoedigingsverdrag (FCTC) van de Wereldgezondheidsorganisatie geratificeerd.

Dit Schaduwrapport gaat over de vraag of de Nederlandse overheid in overeenstemming handelt met het door haar ondertekende antirookverdrag. Het is het tweede Nederlandse FCTC-Schaduwrapport, tot stand gekomen en gesponsord door de Nederlandse Hartstichting, KWF Kankerbestrijding en het Longfonds, die samenwerken in de Alliantie Nederland Rookvrij!.

Conclusies

De belangrijkste conclusies in het Schaduwrapport 2014 zijn:

1. Er is nog geen nationale strategie, plan of programma ten aanzien van tabaksontmoediging ontwikkeld in Nederland. (Art. 5.1 FCTC-verdrag).

2. Er is onvoldoende transparantie voor wat betreft de omgang van de Nederlandse overheid met de tabaksindustrie. (Art. 5.3 FCTC-verdrag).

3. De overheid gebruikt accijnzen nog steeds primair voor financiële doeleinden in plaats van gezondheidsredenen. (Art. 6 FCTC-verdrag).

4. Er is weinig vooruitgang in de regulering van de inhoud van tabaksproducten. (Art. 9 FCTC-verdrag).

5. De Nederlandse overheid overweegt nog niet om generieke verpakkingen ('plain packaging') in te voeren. (Art. 11 FCTC-verdrag).

6. Ondanks educatie en voorlichting wordt roken nog vaak normaal gevonden. (Art. 12).

7. Een volledig verbod op tabaksreclame, promotie en sponsoring ontbreekt nog. (Art. 13).

8. Er wordt nog onvoldoende ingezet op bevordering van het stoppen met roken. (Art. 14).

9. Hoewel het kopen van tabaksproducten voorbehouden is aan jongeren vanaf 18 jaar, mogen 16-jarigen nog steeds tabaksproducten verkopen en kan er nog gewoon uit tabaksautomaten worden gekocht. (Art. 16).

10. De monitoring van tabaksgebruik (Art. 20) laat een neerwaartse trend zien vergeleken bij het vorige Schaduwrapport (2012). Met name het stoppen van de Roken Jeugd Monitor (RJM) is opmerkelijk, gezien het voornemen van het kabinet om roken onder jongeren te ontmoedigen.

11. Beleidsontwikkelingen rondom tabaksontmoediging (Art. 26) lijken vooral ingegeven door budgettaire overwegingen.

Kortom, er zit bepaald nog geen vaart in het toepassen van het verdrag.

Aanbevelingen

Vanuit haar conclusies komt het Schaduwrapport 2014 tot aanbevelingen voor de Nederlandse overheid, waaronder:

• Het ontwikkelen van een allesomvattende, multisectorale nationale tabaksontmoedigingsstrategie.

• Het treffen van verdere maatregelen om het tabaksontmoedigingsbeleid te beschermen tegen de belangen van de tabaksindustrie, waaronder het ontwikkelen van een protocol en het vergroten van transparantie in relatie tot alle contacten met de tabaksindustrie.

• Het regelmatig aanzienlijke accijnsverhogingen doorvoeren en accijnzen inzetten om het prijsverschil tussen vervangbare tabaksproducten te reduceren.

• Het juist en snel invoeren van de herziene EU-Tabaksproductenrichtlijn.

• Het overwegen om generieke verpakkingen ('plain packaging') in te voeren.

• Het implementeren van een algeheel of completer verbod op reclame en promotie van tabak, waaronder de invoering van een uitstalverbod (display ban) van tabak in winkels.

• Het verbieden van tabaksautomaten.

• TabakNee voegt er zelf nog een aan toe: het drastisch snoeien in het aantal verkooppunten.

Het Schaduwrapport 2014 sluit af met een opmerking dat er zeker verbeteringen zijn waar te nemen in het Nederlands tabakscontrolebeleid sinds het verschijnen van het eerste Schaduwrapport in 2012. In die zin is de overheid "op de goede weg". Maar er is tegelijkertijd "nog een lange weg te gaan" tot alle bepalingen van het FCTC-verdrag zijn uitgevoerd.

De Stichting Rookpreventie Jeugd en TabakNee zullen de Nederlandse overheid blijven(d) volgen en aanspreken op haar voornemens om serieus werk te maken van een gedegen tabaksontmoedigingsbeleid. Het aanspannen van de rechtszaak door de Stichting Rookpreventie Jeugd tegen de Staat der Nederlanden wegens het niet naleven van het FCTC-verdrag, is hier een goed voorbeeld van.

Klik hier voor het hele rapport.