Tijdens een verhitte discussie tussen Renske Leijten en staatssecretaris Van Rijn in een debat over de Tabakswet, sloeg die laatste de plank mis. Van Rijn kwam op voor onderzoeksbureau Nuchter dat de schijn van belangenverstrengeling tegen zich heeft en verschafte de Tweede Kamer verkeerde informatie.
Door de webredactie

Bureau Nuchter, dat onderzoek doet naar de naleving van de tabaksleeftijd bij verkooppunten, heeft de schijn van belangenverstrengeling tegen zich. Dat bleek vorige week uit onderzoek van TabakNee. Hierdoor kan Bureau Nuchter geen onafhankelijk onderzoek doen.

Tweede Kamerlid Renske Leijten (SP) bracht dit donderdag 22 januari ter sprake in een Kamerdebat over de Tabakswet. Bureau Nuchter heeft namelijk een systeem helpen ontwikkelen dat wordt gebruikt bij de naleving van de tabaksleeftijd (aan jongeren onder de 18 jaar mag geen tabak worden verkocht). Ook werkt Bureau Nuchter met grote regelmaat voor het CBL (Centraal Bureau Levensmiddelenhandel) dat de belangen vertegenwoordigt van de supermarkten. Bureau Nuchter voert daarbij hetzelfde onderzoek uit dat ze nu ook voor het ministerie doet. Het verschil is alleen dat ze voor het ministerie dezelfde supermarkten moet controleren die ook haar klanten zijn en waar ze dus gedeeltelijk haar inkomen aan verdient.

Leijten: "Hoe kunnen wij er dan op vertrouwen dat de leeftijdscontroles die het bureau voor de overheid doet, niet aangekondigd zijn? Als een bureau zulke nauwe banden heeft, als het zo vaak bij dezelfde bedrijven over de vloer komt, als het die bedrijven zo goed kent en als het laat weten dat het er weer aankomt de komende maanden, hoe kan dat dan een goed onderzoeksbureau voor de overheid zijn?"

Graag onafhankelijk onderzoek

Staatssecretaris Van Rijn was het met Renske Leijten eens dat hij graag onafhankelijke onderzoeksresultaten zou willen zien. Hij probeerde haar opmerking over dat Bureau Nuchter voor het CBL werkt wel te ontkrachten door te stellen dat Bureau Nuchter vroeger wel eens voor het CBL zou hebben gewerkt maar dat daar nu geen sprake meer van is. Van Rijn, letterlijk: "Het bureau heeft in het verleden ook wel gewerkt voor het CBL." Later zei hij nogmaals dat de supermarkten een opdrachtgever van Bureau Nuchter zijn gewéést.

'CBL Bureau Nuchter'

De staatssecretaris zou een punt hebben, maar zijn argument blijkt niet te kloppen. Op 19 november 2014 publiceerde het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP namelijk een intern nieuwsbericht van Albert Heijn waarin filiaalhouders werden ingelicht over de komst van Bureau Nuchter voor een onderzoek. "In september en oktober worden weer landelijke controles gehouden door het CBL bureau Nuchter over de naleving van leeftijdsgrenzen bij verkoop van alcohol en tabak." Wat dat betekent? Tijdens de aanbesteding van het onderzoek door VWS (september 2014) deed Bureau Nuchter onderzoek naar de naleving van de leeftijdsgrens, in opdracht van het CBL.

Verderop in het interne nieuwsbericht staat dat er in de maanden oktober en november ook onderzoek gedaan zal worden voor het ministerie van Volksgezondheid. Daarbij is er zelfs sprake van een maand overlap (oktober) tussen beide onderzoeken, allebei uitgevoerd door Bureau Nuchter.

Het CBL en ook supermarkten Albert Heijn en Jumbo antwoordden bovendien op vragen die TabakNee hun onlangs stelde dat zij Bureau Nuchter inschakelen. De CBL-woordvoerder zei daarover: "De leden van het CBL weten alleen dat het onderzoek in het voorjaar en in het najaar plaatsvindt."

Daaruit blijkt dat Bureau Nuchter ook in het voorjaar weer langs zal komen en dat er over de verleden tijd die staatssecretaris Van Rijn heeft gesuggereerd, geen sprake is.

Lees hier het stenogram met het letterlijke verslag van het Kamerdebat.