Het gaat best goed met de Nederlandse jeugd. Jongeren roken en drinken minder. Dat blijkt uit het Health Behaviour in School-aged Children (HBSC) rapport over 2013 dat gisteren aan staatssecretaris Van Rijn (Volksgezondheid) is aangeboden. In het bijbehorende persbericht is zelfs sprake van een 'cultuuromslag'.

Door onze webredactie

Het HBSC-onderzoek maakt deel uit van een internationaal onderzoek dat iedere vier jaar in meer dan veertig landen plaatsvindt onder auspiciën van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Het onderzoek werd uitgevoerd in een samenwerking tussen de Universiteit Utrecht, het Trimbos-instituut en het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).

In de berichtgeving wordt zelfs geconcludeerd dat het dagelijks roken onder 14-jarigen bijna verdwenen is. Maar wie naar de betreffende tabel (7.8, p. 116) kijkt ziet dat van de 14-jarigen nog steeds bijna 24% zegt ooit gerookt te hebben en een kleine 4% het nog steeds dagelijks doet. Van de zestienjarigen zegt 44.8% ooit gerookt te hebben en doet 14.3% het dagelijks. Vergeleken met 2001 (14: 14,7%; 16: 34,2%) zijn de percentages dagelijkse rokers inderdaad aanmerkelijk gedaald, maar het blijft een zeer substantiële groep.

Deze gemiddelde cijfers verdoezelen echter een belangrijk fenomeen, namelijk dat er grote verschillen in rookgedrag zijn tussen opleidingsniveaus. VWO-leerlingen zijn duidelijk veel minder gaan roken: bedroeg het percentage dagelijkse VWO-rokers in 2005 nog 2.0% in 2013 was dit gedaald naar 0.7%.

Voor het VMBOt, de oude MAVO, was er echter in het geheel geen daling te zien, in 2005 was het aantal dagelijkse rokers 7.0% en in 2013 was dit 7.4%. Het aantal rokers in deze groep is dus onveranderd.

De uitspraak dat de jeugd minder rookt behoeft daarom enige nuancering. Het hangt er maar net van af naar welk deel van de jeugd je kijkt. De onderzoekers zeggen in hun rapport dat het opvallend is dat de kans dat een VMBO-leerling rookt bijna tien keer hoger is dan bij een VWO-leerling. En bovendien is er onder VMBOt-leerlingen helemaal geen sprake van een daling in tabaksgebruik.

Tabaksgebruik onder VMBO-leerlingen is een hardnekkig probleem en het is niet eenvoudig vast te stellen wat daar aan kan worden gedaan. Door de Universiteit van Maastricht worden onder leiding van prof. Hein de Vries allerlei ingenieuze interventies uitgeprobeerd om te voorkomen dat kinderen gaan roken.

De overheid zou hier een handje bij kunnen helpen door de prijs van tabak substantieel te verhogen en het aantal verkooppunten van tabak te verminderen. Op die manier wordt tabak in ieder geval minder makkelijk bereikbaar voor jongeren.