Tabaksfabrikant Philip Morris heeft een strategie bedacht om de organisaties die zich inzetten voor de volksgezondheid en daarmee tegen roken, te ondermijnen. Dat blijkt uit een vertrouwelijk document dat deze maand is toegevoegd aan de Amerikaanse Legacy Tobacco Library, dat honderdduizenden interne stukken van de tabaksindustrie bevat. "Probeer hun fondsen te verkleinen. Ondermijn hun geloofwaardigheid en zorg dat ze verdeeld raken."
Door de webredactie

Philip Morris heeft geprobeerd om gezondheidsorganisaties tegen te werken, die zij als "anti's" betitelt. Dat blijkt uit een vertrouwelijk intern document van de Marlborofabrikant.
In een 79-pagina's tellende presentatie werd de vertrouwelijke strategie door Nancy Lund uiteen gezet. Dat deed Lund nog vóórdat zij de vice-president van Philip Morris International werd (in 1994).

Het geheime document stamt uit 1991, is in 2013 in een rechtszaak gebruikt als bewijsmateriaal en zodoende openbaar geworden. Het is april 2014 toegevoegd aan de Legacy Library, waardoor het nu voor iedereen toegankelijk is. Het is nog steeds actueel. Philip Morris rolt haar strategieën internationaal uit over haar dochterondernemingen, dus ook de vestiging in Nederland dient dit beleid uit te voeren.

Schade aangericht

Nancy Lund maakt zich zorgen. De anti's, zoals zij de gezondheidsorganisaties noemt die tegen roken zijn, hebben schade aangericht. "Door telkens de keuze om te roken als een verslaving te bestempelen. Daardoor zijn de gebruiksvoorwerpen die bij roken horen, uit huizen en openbare ruimtes verdwenen (het was bijvoorbeeld heel lang gebruikelijk om bij een feestje sigaretten in glaasjes op tafel te zetten – red.)." Volgens haar heeft de ophef over meeroken ervoor gezorgd dat rokers naar buiten zijn verdreven om hun sigaret te roken, waarmee ze buiten de gangbare maatschappij worden geplaatst. Roken is zo minder normaal geworden. En, klaagt Lund, nu het argument "roken is een verslaving" ook wordt gebruikt, wordt hun argument "roken is een persoonlijke keuze" aangevallen.

Lund heeft drie tactieken bedacht om de "anti's" tegen te werken: "Probeer hun fondsen te verkleinen. Ondermijn hun geloofwaardigheid en zorg dat ze verdeeld raken."
Om dat voor elkaar te krijgen, zal Philip Morris onderzoek gaan doen. Zij wil bijvoorbeeld weten hoe het grote publiek naar de "anti's" kijkt. Daarna kan zij een boodschap ontwerpen met precies de juiste bewoordingen en daarbij moeten de beste manieren om die boodschap te brengen, ook in kaart worden gebracht.

Stivoro

Ook vindt Lund dat de tabaksfirma moet uitzoeken hoe de gezondheidsfondsen aan geld komen en of ze geld krijgen van de overheid. Zij moet goed kijken of er wel netjes met het geld wordt omgegaan. En of ze er voor kunnen zorgen dat het geld aan een ander doel dan tegen roken kan worden besteed.

Deze tactiek doet denken aan wat er nog niet zo lang geleden met Stivoro is gebeurd. In 2011 bouwde Minister Schippers de subsidie voor deze anti-rookorganisatie af om er in 2013 een streep door te zetten. "Stivoro is expliciet als 'subsidieverslindende' organisatie neergezet. Eerst op geenstijl.nl en later door Fleur Agema (PVV, red.) in de Tweede Kamer", zegt Marc Willemsen, hoogleraar tabaksontmoediging bij Universiteit Maastricht.

Terug naar het document. Philip Morris heeft nog iets bedacht: "Er moet een band worden gesmeed met 'watchdog-groups' die zich zorgen maken over overheidsuitgaven." Daarbij moet de fabrikant lobbyen voor wetgeving die non-profit organisaties zou dwingen meer duidelijkheid te geven over hun inkomsten en uitgaven.

VVD

Daarnaast wil Philip Morris ook coalities smeden tegen overheidswetgeving die mogelijk inbreuk maakt op de persoonlijke keuzevrijheid van mensen. "Daarmee kunnen we het betuttelende aspect van veel programma's van de anti's benadrukken," schrijft Lund. Ook hier zijn in Nederland voorbeelden van terug te vinden. De VVD handelt in deze geest. Heleen Dupuis, medisch ethicus en senator voor de VVD schreef eind april aan TabakNee: "Nog altijd sta ik op het standpunt dat de voorlichting perfect moet zijn, en de keuzen die mensen uiteindelijk maken hun keuzen zijn, als ze anderen er maar niet mee lastig vallen en voor laten betalen."

Rokersbelangen

Of neem Stichting Rokersbelangen waarvan woordvoerder Ton Wurtz betaald wordt door de tabaksindustrie. Op haar website roept deze stichting rokers op om te melden als ze 'gediscrimineerd' worden en wijst alvast naar de overheid: "De roker wordt door de overheid steeds vaker als 'fout' aangewezen en misbruikt om impopulaire maatregelen door te voeren."
Ook is Rokersbelangen, samen met andere rokersorganisaties, aangesloten bij TICAP (The International Coalition Against Prohibition) die tegen 'overheidsbetutteling' strijdt en waar zich tal van rokersbelangengroepen bij hebben aangesloten. Ticap wordt aangevoerd door Wiel Maessen.

Media inschakelen

Nancy Lund van Philip Morris heeft meer ijzers in het vuur. Zij wil de "media fairness"-code gebruiken in haar strijd tegen gezondheidsorganisaties. De media hanteert de regel van hoor- en wederhoor en moet bij het informeren van publiek ook altijd iemand aan het woord laten die anders tegen een zaak aankijkt. Lund: "Zo kunnen we een 'Truth Squad' vormen die iedere mogelijkheid aangrijpt om onze kant van het verhaal te vertellen en er de voorvallen uitlichten waarbij we de anti's als 'extreem' kunnen neerzetten."

Ook in Nederland werd de waarde van de media ingezien. Al in 1984 schreef tabakslobbyist Robert Toet over het belang van goede relaties met journalisten, in zijn PR-plan van de Stichting Sigarettenindustrie die opkomt voor de belangen van tabaksfabrikanten: "Overigens zagen de fabrikanten ook de noodzaak in van intensievere relaties met journalisten en bovenal met ambtenaren." Zie dit eerdere artikel op deze site.

Verdeel en heers

Philip Morris wilde volgens het aloude principe van 'verdeel en heers' de gezondheidsorganisaties uit elkaar drijven. Volgens Nancy Lund bestaan de anti's uit mensen die om verschillende redenen tegen tabak zijn. "Er zijn er die het om menslievende redenen doen." Maar volgens haar zijn er ook anti's die hun baan alleen maar willen behouden. "De gevaarlijkste onder hen zijn degenen die gemotiveerd worden door eenvoudige hebzucht." Daardoor, zegt Lund, kan Philip Morris een wig drijven tussen de gematigde en de meer extreme groeperingen.

Zij ziet een grote kans bij de organisaties die zich inzetten tegen jeugdroken. "We moeten een alliantie vormen met groepen die zich zorgen maken over jeugd die rookt en mogelijk ook om andere jeugd-gerelateerde zaken." Waarom juist deze organisaties? Lund: "Met die contacten kunnen we onderwijsmodellen ontwikkelen over jeugdroken." Ze geeft een voorbeeld van de Amerikaanse organisatie NACS (National Association of Convenience Stores) waarmee Philip Morris samen een programma heeft gemaakt. Daarin leren kinderen dat ze zich aan de wet moeten houden bij producten waar een leeftijdsgrens op zit.

Benaderd door Ton Wurtz

Een voorbeeld van de praktijk in Nederland: longarts Wanda de Kanter, die samen met Pauline Dekker de initiatiefneemster is van deze website met hun Stichting Rookpreventie Jeugd, is benaderd door Ton Wurtz, van de eerder genoemde Stichting Rokersbelangen (die betaald wordt door de tabaksindustrie) om over jeugdroken te praten. Ze zouden dezelfde belangen hebben. "Ik ben er niet op ingegaan", zegt De Kanter. "De tabaksindustrie heeft maar één belang: elke dode roker moet vervangen worden. Na het 18e levensjaar begint vrijwel niemand meer met roken."

Is de aanval op gezondheidsorganisaties een slimme zet? Nancy Lund geeft het de hoogste prioriteit, maar ze ziet ook risico's: "Het kan onbedoelde gevolgen hebben, is onzeker en het zal niet makkelijk zijn."
Een onbedoeld gevolg is ongetwijfeld dat het vertrouwelijke document uit zou lekken. U kunt het hier in zijn geheel teruglezen.

Meer!

Het geheime strategie-document bevat meerdere onthullende feiten. Philip Morris zou bijvoorbeeld proberen om roken maatschappelijk geaccepteerd te laten blijven. Er moest vooral benadrukt worden dat roken een keuze is (in plaats van een verslaving). Plezier werd een nieuw sleutelwoord en het was heel belangrijk om plaatsen te creëren waar gerookt kan worden. Lees hier meer over het actieplan.