In een hoorzitting in het Ierse parlement en op een speciale website probeert de tabaksindustrie met de bekende argumenten de invoering van gestandaardiseerde verpakkingen voor sigaretten tegen te houden. Maar Ierse parlementariërs laten zich er niet door van de wijs brengen. "Het is tijd om terug te betalen."

Door Bas van Lier

Deze week lanceerde tabaksfirma Japan Tobacco International (JTI) in Ierland een website waarin alle bekende argumenten tegen plain packaging worden geëtaleerd. De introductie van de website The plain facts door Japan Tobacco International, producent van onder meer Camel, Benson & Hedges en Silk, volgt daags na een hoorzitting met vertegenwoordigers van de tabaksindustrie in het Ierse parlement. Daar werden dezelfde argumenten als op de website gebruikt: plain packaging (gestandaardiseerde verpakkingen) zou niet het beoogde effect sorteren, het is een inbreuk op het intellectueel eigendom en het werkt smokkel in de hand.

In mei 2013 presenteerde de Ierse minister van Gezondheid James Reilly zijn voorstel om in Ierland gestandaardiseerde verpakkingen zonder merkuitingen voor sigaretten in te voeren. De afgelopen weken hield de gezamenlijke commissie voor Gezondheid en Kinderen van beide kamers van het Ierse parlement hoorzittingen hierover. Tijdens de laatste zitting, op 13 februari, mochten vertegenwoordigers van de tabaksindustrie en rokers hun zegje doen.

Dreiging met juridische stappen

De belangrijkste verdedigingslinie van de industrie tegen plain packaging concentreert zich op de ervaringen in Australië, dat als eerste land ter wereld eind 2012 zulke verpakkingen verplicht stelde voor tabak. De industrie hamert er op dat er ruim een jaar na invoering nog geen enkel bewijs zou zijn dat de maatregel het aantal rokers terugdringt.

Ook de inbreuk op het intellectueel eigendom wordt breed uitgemeten, inclusief de dreiging met juridische stappen waarmee de industrie ook in andere landen schermt (zie dit bericht), eveneens in Nederland (zie dit bericht). Op de website van Japan Tobacco International worden daarbij protesten aangehaald van landen als Malawi, Cuba en de Dominicaanse Republiek bij de Wereldhandelsorganisatie. Eerder berichtte TabakNee dat de tabaksindustrie er niet voor terugdeinst om landen te betalen voor het indienen van dergelijke protesten. Zo gaf een woordvoerder van British American Tobacco (BAT) tegenover de New York Times toe dat dit bedrijf Oekraïne betaalt om bij de Wereldhandelsorganisatie (WTO) een zaak te beginnen tegen Australië over de invoering van plain packaging.

Het derde belangrijke argument is dat plain packaging de handel in illegale sigaretten zal bevorderen. De standaardverpakkingen zouden immers veel gemakkelijker zijn na te maken dan merkverpakkingen. Het is de vraag of Ierse politici zich er veel aan gelegen zullen laten liggen. Tijdens de hoorzitting in de commissie Gezondheid en Kinderen werden de voormannen van PJ Carroll, John Player, JTI Ierland en rokersvereniging Forest Éireann in elk geval flink de oren gewassen.

Ziekte-industrie

"Ik zou niet graag in de schoenen van de getuigen staan, omdat ze mensen bewerken om zichzelf te doden", zei afgevaardigde Catherine Byrne. Haar collega Caoimhghín Ó Caoláin stelde: "Het kale feit is dat de getuigen vertegenwoordigers zijn van een ziekte-industrie", wijzend op de gezondheidskosten als gevolg van roken. "Met alle respect, het is tijd om terug te betalen."

Afgevaardigde Billy Kelleher noemde het "lachwekkend te suggereren dat er 14 maanden na implementatie bewijs beschikbaar zou moeten zijn dat plain packaging werkt." Bij een verslavend product als tabak is er meer tijd nodig om vast te stellen of plain packaging werkt, stelde hij.

Senator Jillian van Turnhout veegde de vloer aan met de bewering van de industrievertegenwoordigers dat hun marketing niet op kinderen is gericht. "De realiteit is dat in Ierland 78 procent van hen die beginnen met roken onder de 18 jaar oud is. Of de marketingcampagnes van de bedrijven zijn totaal verkeerd terecht gekomen, of ze richten zich op kinderen." Van Turnhout merkte bovendien op dat het parlement van Nieuw Zeeland juist dezelfde week in een eerste stemming met 118 tegen 1 voor invoering van plain packaging had gestemd.

Afgevaardigde Eamonn Maloney meende dat de industrie juridisch geen poot heeft om op te staan, omdat de maatregel wordt genomen in het algemeen belang. Regina Doherty wees op de vertegenwoordigers van werknemers van tabaksproducenten uit haar kiesdistrict die kwamen lobbyen met het verhaal dat ze hun baan zouden verliezen. "It was a cute move", vond ze. Doherty zei ook dat ze geen respect had voor de getuigen, omdat tabaksbedrijven zich op kinderen richten om nieuwe klanten te werven.

Het letterlijke verslag van de hoorzitting is hier te lezen.