Vanochtend bespreekt de Tweede Kamer het burgerinitiatief Nicotinee, dat pleit voor een generatiegebonden verkoopverbod van nicotineproducten voor iedereen geboren vanaf 2012. Het initiatief, inmiddels 70.000 keer ondertekend, krijgt brede aandacht in de media.

Door de webredactie

Het kwartje lijkt eindelijk te vallen in Nederland: de nicotinevrije generatie moet in de wet worden verankerd. Vandaag debatteert de Tweede Kamer vanaf 10:15 uur over het burgerinitiatief Nicotinee, dat pleit voor een generatiegebonden verkoopverbod van nicotineproducten aan iedereen geboren vanaf 2012. Inmiddels is het initiatief meer dan 70.000 keer ondertekend en is er ruime belangstelling van de media voor het initiatief. NRC schreef een ondersteunend commentaar, FD en Volkskrant publiceerden opiniestukken die het pleidooi van Nicotinee kracht bijzetten en RTL Nieuws kwam met nieuws over kinderen die door het vapen het afgelopen jaar met zeer ernstige klachten in het ziekenhuis belandden. Unisono klinkt de oproep dat er iets moet gebeuren om kinderen te beschermen tegen de nietsontziende nicotine-industrie.

Het is ook vrij bijzonder dat een burgerinitiatief het tot de Tweede Kamer haalt. Om op de agenda van de Kamer te komen, moet zo’n initiatief ten minste 40.000 handtekeningen ophalen. Vervolgens wordt bekeken of het onderwerp van het initiatief niet al recent in de Kamer is besproken. Tussen 2018 en 2023 zijn 13 burgerinitiatieven ingediend, waarvan er uiteindelijk 9 in de Kamer zijn behandeld. Nicotinee voldeed aan alle voorwaarden en werd begin juli geaccepteerd. Zelfs de datum waarop de Kamer zich over het voorstel buigt is bijzonder: 12-12-24.

Breed front tegen nicotine-industrie          

Rond Nicotinee is een breed front tegen de nicotine-industrie ontstaan. Het initiatief werd twee jaar geleden genomen door ConsumentenClaim, Rookpreventie Jeugd, Gezondheidskloof.nl, longartsenvereniging NVALT en internistenvereniging NIV. Zij krijgen steun van de federatie van alle artsenverenigingen KNMG, van de Gezondheidsfondsen voor Rookvrij (Longfonds, KWF, Hartstichting), de verenigingen van kinderartsen, jeugdartsen, gynaecologen, longchirurgen en tandartsen, de universitaire ziekenhuizen van Amsterdam en Rotterdam, het Antoni van Leeuwenhoek, de Consumentenbond, Vapen #jouwkeuze, The School for Moral Ambition, Inspire2live en social media-bureau Prappers.

Het plan kreeg ook spontane steun van andere partijen. Zo bood creatief directeur Lennart Wienecke van reclamebureau APS Group om niet een krachtig campagnebeeld aan van een volwassen mannenhand die een kind een vape opdringt, met de tekst ‘Hoezo vrije keuze’. Het beeld is de afgelopen dagen, eveneens om niet, in heel Nederland op digitale billboards van JCDecaux te zien geweest en verspreidt zich razendsnel via social media.

NRC: ‘Nicotinevrije generatie is goed politiek doel’

‘Nicotinevrije generatie is nastrevenswaardig politiek doel’ schreef NRC gisteren in het commentaar van de krant. Over de vapes met smaakjes, kleurtjes en tegenwoordig zelfs schermpjes zegt het commentaar: “De intentie van de bedrijven en verkopers die achter deze producten zitten is glashelder: een nieuwe generatie aan een nicotineverslaving helpen.” En over de industrie zelf: “De tabaksindustrie en -lobby hebben decennialang wetenschap en volksgezondheid belemmerd en laten ook nu weer een volstrekt gebrek aan ethisch besef zien. Het tegenargument van vrije keuze gaat niet op: nicotineverslaving tast de autonomie van vrije individuen juist aan.”

Dat laatste betoogde Andreas Schmidt, hoogleraar Ethiek en politieke filosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen ook overtuigend in een opiniestuk in het FD. Van een vrije keuze kan bij een nicotineverslaving nooit sprake zijn, stelt hij, omdat je nooit in vrijheid kunt kiezen om niet vrij te zijn. Wie eenmaal verslaafd is heeft aanmerkelijk minder keuzevrijheid in het leven en daarom past het prima in het liberale gedachtegoed om opkomende en nieuwe generaties de toegang tot nicotineproducten te ontzeggen.

Kinderen willen bescherming tegen vapes

In de Volkskrant vertellen de artsen Daniëlle Cohen, Daphne Raad, Frank Borm en Wanda de Kanter wat ze tegenkomen tijdens gastlessen over nicotine op scholen. “Zo vertelden leerlingen tijdens de gastlessen over hun mislukte stoppogingen. Over het hoesten, de keelpijn en je conditie die achteruit keldert zodra je gaat vapen. Een 14-jarige jongen begon op zijn twaalfde met vapen en kan nu niet meer stoppen. ‘Ik dacht dat het onschuldig was. Nu lieg ik constant tegen mijn ouders.’” 

Het aantal jonge nicotinegebruikers is door de vape in vier jaar tijd verviervoudigd, schrijven de artsen, die constateren dat kinderen zelf van de vapes af willen. “Als we de deur openhouden voor de tabaksindustrie, die zich voordoet als partner in een rookvrije generatie, zal dit aantal blijven stijgen. Ondertussen blijft de tabaksindustrie hard werken om ook de volgende generatie in de nicotine te marineren, zoals de Medialogica-documentaire Het nieuwe rookgordijn ons laat zien.”

14 kinderen ernstig ziek door vapen

Dat vapen echt en ook acuut gevaarlijk is bracht RTL Nieuws gisteren naar buiten met gegevens afkomstig van de Nederlandse Vereniging van Kindergeneeskunde. De vereniging registreerde een jaar lang de gevallen van kinderen die in ziekenhuizen terechtkwamen door het gebruik van e-sigaretten. Veertien kinderen in de leeftijd van 14 tot 17 jaar moesten worden behandeld, van wie twee er zo ernstig aan toe waren dat ze op de intensive care belandden. De klachten waren onder meer een longbloeding, een klaplong, slecht functionerende longen, benauwdheidsklachten, hartkloppingen en paniekaanvallen. Steeds konden andere oorzaken dan het vape-gebruik worden uitgesloten.

In een reactie stelt staatssecretaris Vincent Karremans (Preventie, VVD): “Dit is ontzettend ernstig en laat zien dat vapen een enorm gevaar voor de Volksgezondheid is.” Volgend jaar krijgt de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit enkele miljoenen extra om de handhaving op illegale vapes op te voeren, maar Karremans doet ook een beroep op ouders om krachtig op te treden tegen vapen door hun kinderen. “Ik hoop dat dit nieuws een urgente wake-up call voor ouders is”, zegt hij. Zijn advies over de vapes aan hen: “Pak ze af en gooi ze weg.”

Nu is het moment voor het eindspel

Het is tijd dat de samenleving als geheel een breed front vormt tegen een industrie die willens en wetens schade berokkent aan de levens van kinderen, zegt ook Rookpreventie Jeugd-voorzitter Wanda de Kanter in de podcast ToekomstZorg van Paul van Liempt. Samen met co-host Kjeld Aij, directeur in het Erasmus MC, praat Van Liempt een uur lang met De Kanter, die uitlegt waarom nu het moment is om het ‘eindspel tabak’ werkelijkheid te maken. Overheid, handhavers, ouders en scholen moeten ter bescherming van de volgende generaties de nicotine-industrie voor eens en voor altijd buitenspel zetten. Een generatiegebonden verkoopverbod verschaft de helderheid die daarbij nodig is, zegt zij. “Zo weet iedereen dat nicotine voor de volgende generaties einde verhaal is.”

Het plenaire debat is vanaf 10:15 uur live te volgen via de website van de Tweede Kamer.