Een Britse campagne geleid door artsen, publieke gezondheidsexperts en antitabaksactivisten dringt bij de minister van Financiën aan op een nieuwe belastingheffing op de exorbitante winsten van de vier grootste tabaksbedrijven om maatregelen tegen roken te kunnen financieren. De ziekmaker moet betalen.

Door de webredactie 

Er moet een nieuwe, extra belasting komen op de winsten van de vier grootste tabaksbedrijven, vinden gezondheidsactivisten in het Verenigd Koninkrijk, aldus The Guardian. In een brief aan de nieuwe minister van Financiën Rachel Reeves (Labour) dringen zij aan op een financiële “dubbele klap” voor de industrie, bestaande uit een eenmalige toeslag van 74 miljoen pond (88 miljoen euro) en een nieuwe jaarlijkse heffing van 700 miljoen pond (836 miljoen euro) op de “obscene” winsten.

De schade is groter dan de winst

De vier grootste tabaksbedrijven, die 95 procent van alle Britse sigaretten produceren, verdienen in het Verenigd Koninkrijk alleen al netto 1 miljard pond (1,2 miljard euro) per jaar met de verkoop van hun dodelijke producten. Roken veroorzaakt landelijk daarentegen 17 miljard pond (20,3 miljard euro) aan economische schade (door verloren productiviteit) en gezondheidskosten, zo berekende Action on Smoking and Health (ASH) in 2022. Deze kloof is volgens de activisten niet langer acceptabel. Wereldwijd is dit contrast net zo grotesk: de zes grootste tabaksbedrijven verdienden in 2016 volgens de internationale kankerbestrijdingsorganisatie UICC bij elkaar 62 miljard dollar (ca. 57 miljard euro), meer dan Coca-Cola, Walt Disney, FedEx, Google, Starbucks en McDonalds samen. De winstmarges van tabak zijn dan ook exorbitant: Philip Morris had in 2018 een marge van 39 procent, veel hoger dan van een voedselgigant als Nestlé, met een winstmarge van slechts 15 procent. Deze winst staat tegenover aanzienlijke schade voor de samenleving.

Twee vliegen in één klap

De eerste belasting waar de activisten voor pleiten is een eenmalige ‘vennootschapsbelastingtoeslag’ (corporation tax subcharge) van 74 miljoen pond die wordt opgenomen in de begroting en kan worden gebruikt voor het financieren van stophulp voor rokers. De toeslag is een bekend financieel instrument bij het reguleren van markten waar bedrijven een monopolie-achtige macht over de prijs van hun producten kunnen krijgen, zoals bij banken, energieleveranciers en waterbedrijven.

De tweede belasting zou bestaan uit een jaarlijkse heffing op de winsten van de tabaksfirma’s, die bij elkaar naar schatting 700 miljoen pond zou opleveren. Een bedrijf als Imperial Tobacco zou bijvoorbeeld van elke 100 pond winst 66,50 pond moeten afstaan. In Nederland hebben Rookpreventie Jeugd en het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG) al eerder voorgesteld om met een vergelijkbare heffing een tabaksverslavingsfonds te financieren.

Steun van driekwart bevolking

Hazel Cheeseman, het hoofd van ASH, zegt in The Guardian dat zij dit initiatief steunt omdat de tabaksindustrie financieel zou moeten opdraaien voor de gezondheidsschade waar jaarlijks 76.000 Britten aan overlijden. De brief aan Reeves is ook ondertekend door de British Medical Association, het Royal College of Physicians, Cancer Research UK, de Britse Hartstichting en vele onderzoekers en academici. Het initiatief blijkt ook veel steun onder de bevolking te hebben: drie op de vier mensen steunt de heffing, volgens een YouGov-peiling uitgevoerd in opdracht van ASH.

Brede politieke steun

De Labour-regering van Keir Starmer besloot de plannen van de conservatieve regering van Rishi Sunak door te zetten om een leeftijdsgebonden tabaksverbod in te voeren. De regering Starmer scherpt de Smoking and Vapes Bill nog aan met een mogelijk verbod op roken in bepaalde buitenruimtes, citeerde The Guardian uit The Sun.

Het voorstel voor de winstheffingen blijkt ook gesteund te worden door zowel rechts als links. Javed Khan stelde beide heffingen al voor in een onderzoek naar het rookbeleid, dat hij uitvoerde voor de Conservatieve regering in 2022. Steve Brine, de voormalige gezondheidsminister voor de Conservatieven, heeft ook zijn steun uitgesproken voor belastingheffing op de winsten van de industrie. Op 30 oktober zal minister Reeves haar eerste begroting delen, bericht de BBC, inclusief welke nieuwe maatregelen ze zal introduceren om het gat van 40 miljard in de begroting te kunnen dichten.