Het recht op gezondheid is een fundamenteel mensenrecht. Omdat de tabaksindustrie met zijn producten per definitie een aanslag op de gezondheid doet, zijn overheden via internationale verdragen verplicht om tegen Big Tobacco op te treden. OxySuisse stelt dat Zwitserland, de bakermat van de mensenrechten, daar nalatig in is.

Door de webredactie

“De rechten op gezondheid en op leven liggen net als andere fundamentele mensenrechten verankerd in internationale verdragen”, schrijft de Zwitserse antirookorganisatie OxySuisse in een nieuw rapport over de verantwoordelijkheid van de tabaksindustrie voor de tabaksepidemie. De ‘briefing-paper’ is opgesteld samen met de Zwitserse organisatie Médecine + Hygiène en Action on Smoking and Health (ASH). Het rapport noemt enkele voorbeelden van de internationale verdragen waar OxySuisse op doelt: “de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, het International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights (ICESCR), de European Convention on Human Rights (ECHR) en de Convention on the Rights of the Child (CRC).”

Zwitserland heeft die verdragen geratificeerd en toch sterven er elk jaar bijna 10.000 Zwitsers aan de gevolgen van tabaksgebruik. Zwitserland staat op plaats 36 van de 37 op de Tobacco Control Scale, een lijst van landen die zijn geïndexeerd naar wat ze doen om tabaksgebruik te bestrijden. Nederland staat daarin op de 4e plaats.

Bakermat van de mensenrechten

Dat Zwitserland zo laag scoort, is pijnlijk omdat het hoofdkantoor van de Verenigde Naties er is gehuisvest, dé plek waar mensenrechten bewaakt worden en waar tal van internationale verdragen zijn gesloten om de gezondheid van iedereen op aarde te waarborgen. Op 12 september 2017 is er bijvoorbeeld een uitsluiting van tabaksbedrijven opgenomen in de UN Global Compact (richtlijnen voor een duurzaam bedrijfsleven), omdat “tabaksproducten direct in conflict zijn met de doelen van de Verenigde Naties, in het bijzonder het recht op volksgezondheid.” OxySuisse schrijft dat, omdat Zwitserland nalaat zijn inwoners tegen de schadelijke gevolgen van tabaksgebruik te beschermen, dit “een duidelijke overtreding van deze internationale verplichtingen betekent”.

Alle ruimte voor tabaksbedrijven

Wat Zwitserland wél heeft gedaan, is een interessante zakelijke omgeving creëren voor Big Tobacco. De hoofdkantoren van Philip Morris International (PMI) en Japan Tobacco International (JTI) zijn bijvoorbeeld in Zwitserland gevestigd. “De aanwezigheid van twee van de invloedrijkste tabaksmultinationals in Zwitserland is een van de redenen dat er geen effectieve antirookmaatregelen zijn geïmplementeerd,” zei Michela Canevascini, directeur van OxySuisse volgens Swissinfo tegen de publieke televisiezender RTS. “We geven [in Zwitserland] vaak voorrang aan commerciële belangen van deze bedrijven, met alle gevolgen voor het recht op gezondheid van de Zwitsers.”

Zwitserland moet FCTC-verdrag ratificeren

OxySuisse heeft ook aanbevelingen voor de Zwitserse overheid. Zo heeft het land het internationale FCTC-kaderverdrag voor tabaksontmoediging van de Wereldgezondheidsorganisatie wel ondertekend, maar niet geratificeerd, dus zich er niet aan gebonden. In dat verdrag staan tal van maatregelen die ervoor kunnen zorgen dat roken wordt ontmoedigd, zoals een reclameverbod voor nicotineproducten, het aanbieden van rookstopbehandelingen, het afschermen van antirookbeleid van de inmenging van de industrie en het verhogen van de accijns op tabaksproducten. OxySuisse stelt verder dat de overheid zou moeten overwegen de verkoop van tabaksproducten geheel te verbieden en ze ook niet meer te exporteren.

Schending mensenrechten geldt internationaal

De Zwitserse situatie geldt voor alle landen waar tabaksproducten legaal verkocht mogen worden, dus ook voor Nederland. De producten van de tabaksindustrie zijn zo gemaakt dat gebruikers er verslaafd aan raken terwijl ze er ziek van kunnen worden en dood aan kunnen gaan. Door dat soort producten toe te staan op de markt, laten overheden na om de volksgezondheid te beschermen. Dat gaat lijnrecht in tegen internationale verdragen en mensenrechten.