Duitse rappers en hiphopartiesten zijn in eigen land mateloos populair, vooral bij jongeren tot 20 jaar. Precies de doelgroep die de tabaksindustrie wil bereiken. Een op de drie populairste rappers in Duitsland leent zich voor marketing van e-sigaretten en waterpijptabak, ontdekte het Duitse kankeronderzoekscentrum DKFZ.

Door de webredactie

Van de 60 populairste rappers in Duitsland lenen er 26 (43 procent) hun naam voor de promotie van e-sigaretten en waterpijptabak op social media. De artiesten hebben miljoenen volgers, met name in de jongste doelgroepen, en prijzen rookwaar aan die hun naam draagt en niet zelden ook een foto of cartoon van hun gezicht. De aangeprezen producten hebben doorgaans fruitsmaken en door afbeeldingen van gezond fruit op de verpakking wordt de suggestie gewekt dat het om onschadelijke producten gaat. Dat blijkt uit onderzoek van het Deutsches Krebsforschungszentrum (DKFZ) naar de rol van de Duitse rapscene bij de marketing van e-sigaretten en waterpijptabak dat werd gepubliceerd in Tobacco Control.

Rap populair onder adolescenten

Voor drie op de tien Duitse adolescenten is Duitse rap het favoriete muziekgenre, dat vooral op muziekplatforms als Spotify wordt beluisterd. De populairste artiesten hebben ook honderdduizenden tot wel miljoenen volgers op social media als Instagram, Facebook, TikTok, YouTube en X. Voor veel mensen zijn deze media ook de belangrijkste informatiebron voor nieuwe merken en producten, informatie die vaak via influencers tot hen komt. Zo concludeerden onderzoekers van het DKFZ in 2023 dat marketing van e-sigaretten en waterpijptabak vooral via influencers op social media gebeurt. In het verlengde van dit onderzoek onderzochten ze in januari 2024 de rol van de Duitse rapscene, waarbij ze zich concentreerden op de 60 populairste rappers van het land, 50 mannen en 10 vrouwen.

Rappers als boegbeeld voor nicotine

Hun conclusies waren onthutsend. Ruim 40 procent van de onderzochte rappers bleek op een of andere manier e-sigaretten of waterpijptabak te promoten. Soms door met hun naam of portret op de verpakking te staan, soms door te poseren met een tabaksproduct of hun naam te lenen aan een special edition van een bestaand product. En soms door op te treden in een promotievideo of door nadrukkelijke productplacement in een eigen video. Hun eigen, coole image wordt zo naadloos verbonden met een schadelijk en verslavend product dat zich met allerlei zoete smaakjes duidelijk richt op een jong tot zeer jong publiek. Afbeeldingen van sinaasappels, kersen en andere vruchten moeten de illusie versterken dat het hier om onschuldige, misschien zelfs gezonde lifestyleproducten gaat.

Ook rappers in VS en Nederland

Overigens gebeurt dit niet alleen in Duitsland. De Amerikaanse r&b-zanger Chris Brown gaat volgens Truth Initiative zelfs nog een stap verder met het lanceren van zijn eigen lijn, Chris Brown Vapes, met meer dan twintig verschillende smaakjes als Cherry Lemon, Strawberry Kiwi en Miami Mint. Alsof die nog niet verslavend genoeg zijn, zit er bij iedere vape een door Brown getekende collector’s card. Spaar ze allemaal, is de impliciete boodschap. Oftewel: rook ze allemaal.

Vier jaar geleden ontwikkelde vloeipapiermerk Mascotte in Nederland een campagne samen met het platenlabel TopNotch. Voor de campagne kregen de rappers Hef, Josylvio en Wally de kans hun eigen lange vloei te ontwikkelen. De campagnevideo’s die daarvan op YouTube zijn gezet zijn tussen de 100.000 en 150.000 keer bekeken. Reclame voor vloeipapier en andere toebehoren voor rookwaar is nog steeds niet verboden in Nederland, omdat de producten zelf geen tabak bevatten.

Wetgeving moet veranderen

De Duitse onderzoekers komen tot de conclusie dat de bestaande wetgeving absoluut ontoereikend is, vooral ook omdat influencers en social media-platforms zich er niet aan houden of telkens de regels weten te omzeilen. Zij pleiten daarom voor een totaal reclameverbod voor alles wat met tabak te maken heeft. Het wordt volgens hen tijd voor echte maatregelen. Want de zelfregulering, waar door de industrie en de social media zolang mee is geschermd, heeft duidelijk niet gewerkt.