Professionals die een carrièreswitch willen maken om tegen de tabaksindustrie te strijden kunnen zich nu aanmelden bij Rutger Bregmans School for Moral Ambition voor een fellowship tabaksontmoediging. Voormalig onderzoeker van de School, Timo Pieters, beschrijft de keuze voor dit onderwerp.

Door Timo Pieters

Stel je voor, je bent een talentvolle lobbyist, fiscalist of marketingprofessional die zich jarenlang hardgemaakt heeft voor bijvoorbeeld de tech-industrie, fossiele brandstoffen of een bierfabrikant. Je hebt genoten van je werk, maar er begint toch ook iets bij je te knagen. Doe ik wel iets dat echt waarde toevoegt aan de samenleving? Ben ik wel goed bezig? Zou ik niet iets beters kunnen doen met mijn talenten? Voor mensen zoals deze is The School for Moral Ambition (SMA) in het leven geroepen, die hen kan helpen de transitie te maken naar een baan met meer morele ambitie.

De oprichting van de SMA valt samen met de publicatie van het nieuwe boek van Correspondent-journalist en historicus Rutger Bregman, getiteld Morele Ambitie, waarin hij betoogt dat mensen de 2.000 werkweken in hun carrière het beste kunnen wijden aan de meest effectieve oplossingen voor de grootste wereldproblemen.

Ambassadeurs als voorbeeld

Verschillende ambassadeurs van de SMA zijn hier de lichtende voorbeelden van. Onder hen Jaap Korteweg, oprichter van De Vegetarische Slager, en mensenrechtenactivist en D66-Kamerlid Mpanzu Bamenga, die via de rechter voor elkaar kreeg dat de marechaussee bij grenscontroles niet meer etnisch mag profileren. Een andere ambassadeur is longarts Wanda de Kanter, die als oprichter van Rookpreventie Jeugd antitabaksactivist werd. De Kanter, zelf een ex-roker, zag in haar spreekkamer zoveel leed veroorzaakt door tabak dat ze uiteindelijk, met collega en vriendin Pauline Dekker, besloot dat het tij gekeerd moest worden. Inmiddels is De Kanter fulltimeactivist. In een podcast van de SMA vertelt zij over haar drijfveren.

De Kanter is niet alleen een voorbeeld, maar ook als ambassadeur actief betrokken bij het vormgeven van het fellowship tabaksontmoediging, dat een van de eerste actieterreinen van de SMA vormt. Zij deelt haar kennis en connecties uit haar uitgebreide netwerk van antitabaksactivisten en organisaties.

Het fellowshipmodel

Overstappen naar een baan met morele ambitie is makkelijker gezegd dan gedaan. Vandaar dat de SMA een programma van fellowships heeft ontwikkeld, waarin deelnemers een maand lang intensief worden getraind door experts, waarna ze zes maanden worden geplaatst bij een impactvolle organisatie in het werkveld van keuze, met financiële ondersteuning gedurende de transitie. De onderwerpen van de eerste twee fellowships waarmee de SMA in september aanvangt zijn tabaksontmoediging en de eiwittransitie. De aanmeldingen stromen nu al binnen.

De sigaret als dodelijkste uitvinding ooit

Het idee voor tabaksontmoediging als startonderwerp ontstond tijdens een borrel op de vrijdagmiddag. Ik zat als kersverse onderzoeker aan tafel met mijn collega-onderzoeker Linne van der Meulen, operations manager Niki Angyal en co-founders Jan-Willem van Putten en Rutger Bregman. We bespraken mogelijke onderwerpen voor fellowships en plots moest ik denken aan het grimmige boek van historicus Robert Proctor over de geschiedenis van de tabaksindustrie, Golden Holocaust. Daarin beschrijft hij dat de sigaret veruit het allerdodelijkste object is dat de mensheid ooit heeft uitgevonden. Het heeft meer mensen gedood dan alle wapens en oorlogen bij elkaar, met meer dan 100 miljoen slachtoffers in de 20e eeuw alleen. Met de huidige trends zouden er zelfs 1 miljard doden kunnen vallen in de 21e eeuw. Konden we daar niet iets tegen doen?

50 gecrashte Jumbo’s per dag

De schaal van het probleem was voor ons allemaal een verrassing. Ondanks alle beleid en bewustwording sterven er wereldwijd namelijk nog steeds 8 miljoen mensen per jaar aan tabaksgebruik (waarvan 1,2 miljoen door passief roken), wat overeenkomt met de gezondheidsschade en sterfte die wordt veroorzaakt door HIV/AIDS, tuberculose en malaria bij elkaar. Het overgrote deel (80 procent) van deze slachtoffers woont in lage- en middeninkomenslanden, waar de verslaving aan tabak enorm toeneemt. Ook in Nederland is roken met ongeveer 19.000 doden per jaar, volgens het Trimbos-instituut, nog steeds de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte.

In een recent opiniestuk in De Volkskrant wist Bregman de mondiale verwoesting door tabak op zijn kenmerkende wijze beeldend te omschrijven door de vergelijking te maken met vijftig gecrashte Jumbojets per dag, elke dag van het jaar. Bregman spreekt van massale blindheid: “Dat wat krankzinnig is – vijftig gecrashte Jumbojets per dag – zijn we normaal gaan vinden.”

Wat zijn de effectiefste oplossingen?

Het onderwerp sprak ook aan omdat er bewezen effectieve oplossingen zijn. Hoge tabaksaccijns is veruit de goedkoopste en effectiefste methode om rookgedrag en sterfte door roken te verminderen. Veel mensen denken dat accijnzen grotendeels bedoeld zijn om de overheidskas te spekken, maar als ze hoog genoeg zijn bieden ze mensen vooral een financiële prikkel om te stoppen met roken. Voor velen is zo’n prikkel meer dan welkom, aangezien 80 procent van de rokers wil stoppen. Naast accijnsverhogingen zijn andere tabaksmaatregelen, zoals het beperken van het aantal verkooppunten, rook- en reclameverboden en indringende campagnes, ook zeer effectief.

Fellowship tabaksontmoediging

In het fellowship tabaksontmoediging worden professionals met ongeveer tien jaar werkervaring in relevante sectoren klaargestoomd om een sleutelrol te gaan vervullen in een bestaande antitabaksorganisatie, zoals Vital Strategies, Smoke Free Partnership of de Global Alliance for Tobacco Control. Deze organisaties hebben met name behoefte aan mensen met specifieke vaardigheden die doorgaans hun carrière elders besteden, inclusief in de tabaksindustrie zelf, zoals lobbyisten, fiscalisten, marketing- en communicatieprofessionals, fundraisers, journalisten en (toegepaste) onderzoekers, maar ook consultants, juristen en beleidsmakers zijn zeer welkom.

Een transitie van zeven maanden

Van deze deelnemers wordt gevraagd om hun huidige baan op te zeggen en zich gedurende zeven maanden fulltime te committeren aan de transitie naar een nieuwe impactvolle carrière. Deze transitie zal volledig worden gefinancierd door de School en haar donateurs, met een maandelijkse beurs van ongeveer 3.600 euro bruto. Gedurende de eerste maand worden de deelnemers intensief getraind door experts verbonden aan de School.

In de eerste week worden de deelnemers gezamenlijk bijgespijkerd in onder meer de kunst van lobby en communicatie en het doen van onderzoek, vertelt Marit van Lenthe, die voor de SMA vormgeeft aan deze fellowship. De volgende twee weken bestaan uit begeleide zelfstudie en onderzoek naar het gekozen onderwerp. In de laatste week gaan de deelnemers naar Brussel om te zien hoe tabaksbeleid op EU-niveau in de praktijk wordt gemaakt en beïnvloed, en om verschillende partnerorganisaties te bezoeken.

‘Misdadige praktijk tabaksindustrie moet eindigen’

“De historici van de toekomst zullen zich verbazen over de talloze chemici die er alles aan deden om roken zo verslavend mogelijk te maken. Over de talloze marketeers die er alles aan deden om roken zo sexy mogelijk te maken. Over de talloze advocaten die er alles aan deden om de leugens van de tabaksindustrie te verhullen”, schrijft Bregman in De Volkskrant. De School for Moral Ambition biedt deze professionals nu de kans om de overstap te maken en hun talenten in te zetten om nicotineverslaving iets van het verleden te maken. Bregman: “Niemand mag op industriële schaal anderen verslaafd maken en vergiftigen. Aan die misdadige praktijk moet een einde komen.”

Aanmelden voor het fellowship tabaksontmoediging kan via moreleambitie.nl