Als er extra maatregelen nodig zijn om het aantal verkooppunten van tabak niet te laten groeien, dan is het eerder dan 2032 voorbehouden van de verkoop aan speciaalzaken een optie, schrijft demissionair staatssecretaris Van Ooijen.

Door de webredactie

Demissionair staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS, CU) noemt “het naar voren halen van het moment dat de tabaksverkoop voorbehouden is aan speciaalzaken” als een mogelijke extra maatregel om te sturen op het aantal verkooppunten van tabak. Dat schrijft hij in antwoord op vragen van Tweede Kamerlid Don Ceder van de ChristenUnie. Tabaksspeciaalzaken mogen naast rookwaren alleen nog kranten en loten verkopen, wat naar verwachting voor een beperkt aantal winkels rendabel zal zijn. Tabaksverkoop al eerder dan in 2032 alleen nog aan deze winkels toestaan zal dus vanzelf zorgen voor een sterke beperking van het aantal verkooppunten. Maar Van Ooijen zegt er meteen bij dat hij zo’n beslissing, vanwege de demissionaire status van het kabinet, niet zelf meer zal nemen.

77 nieuwe tabaksspeciaalzaken

Gevraagd naar hoe de regering zicht houdt op de ontwikkeling van het aantal verkooppunten van tabak in Nederland, verwijst Van Ooijen naar onderzoeken van SEO Economisch Onderzoek. Op basis daarvan spreekt hij de verwachting uit dat het aantal verkooppunten na invoering van het verkoopverbod voor supermarkten van ongeveer 10.000 naar 4.400 zal dalen. Pas als dat verbod ingaat zal er ook een registratieplicht voor tabaksverkopers komen en kan de overheid de vinger aan de pols houden. Tabaksspeciaalzaken moeten zich nu al wel registreren bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit en daaruit blijkt dat er in drie jaar tijd 77 zaken bij zijn gekomen (588 eind 2023 tegen 511 begin 2021).

Nu geen aanvullende maatregelen

Over supermarkteigenaren die een aparte tabakszaak openen naast de deur van de supermarkt, stelt Van Ooijen dat in het SEO-onderzoek al rekening werd gehouden met ongeveer 800 tabakswinkels naast supermarkten. Van Ooijen: “Hoewel ik het liefst had gezien dat ondernemers hun verantwoordelijkheid voor een gezonder Nederland nemen en geen nieuwe tabaksverkooppunten openen, geven de voorliggende cijfers geen aanleiding om aanvullende maatregelen te nemen tegen supermarkten die vlakbij een nieuw tabaksverkooppunt openen.” Bovendien, voegt hij toe, zullen in die aparte zaken ex-rokers, stoppers en kinderen minder vaak in aanraking komen met tabaksproducten vergeleken met de situatie waarbij die nog in de supermarkt zelf worden verkocht.

Brief aan supermarkten

Van Ooijen schrijft ook dat hij in reactie op berichten op deze site over supermarkten die aparte tabakszaken openen een brief heeft gestuurd aan de brancheorganisatie. “Afgelopen jaar heb ik de branchevereniging van supermarkten, het Centraal Bureau Levensmiddelen, een brief gestuurd waarin ik naar aanleiding van eerdere signalen van TabakNee stel dat ik had gehoopt en verwacht dat supermarkteigenaren zich bij het verbod zouden neerleggen en duurzaam afscheid zouden nemen van de tabaksverkoop.”

Ceder vroeg ook wat Van Ooijen van de ontwikkeling vindt “dat gemakszaken, zoals de Primera die een lid uit de tabaksindustrie in het bestuur hebben, concentratiepunten dreigen te worden, of al zijn, met de verkoop en voornaamste inkomensbron van verschillende verslavingsmiddelen, zoals gokartikelen en tabaksproducten?”

Van Ooijen antwoordt dat er verschillende maatregelen zijn genomen om de bevolking tegen deze verslavingen te beschermen. “Tegelijkertijd zien we dat sommige ondernemers nog steeds een verdienmodel zien in verslavende producten. Ik ben hier oprecht teleurgesteld over. Dat dit wettelijk kan, maakt het nog niet maatschappelijk wenselijk.”