Politici in Den Haag hebben als het om de volksgezondheid gaat de mond vol van preventie. Maar bestrijding van de tabaksindustrie en het tegengaan van jeugdroken heeft voor de meeste politieke partijen geen hoge prioriteit, blijkt uit de verschillende verkiezingsprogramma’s.

Door de webredactie

 Hoewel gezondheidspreventie voor het gros van de partijen zeker belangrijk is, maken de meeste verkiezingsprogramma’s geen melding van de bescherming van jongeren tegen tabak en nicotine. Dat blijkt uit een analyse van de verschillende verkiezingsprogramma’s door TabakNee. Slechts vijf partijen noemen expliciet de rookvrije generatie: ChristenUnie, D66, Nieuw Sociaal Contract, Partij voor de Dieren en Volt. GroenLinks-PvdA en SP gebruiken de term niet, maar tonen zich wel voorstander van wettelijke maatregelen voor tabaksontmoediging. Partijen als Forum voor Democratie en PVV willen de tabaksindustrie geen strobreed in de weg leggen. “Mensen moeten zelf beslissen hoe ze willen leven.”

In dit overzicht staan op alfabetische volgorde de partijen die volgens de meest recente peilingen waarschijnlijk in de Tweede Kamer komen.

BBB

In het 128(!) pagina’s tellende verkiezingsprogramma van de Boer Burger Beweging staat weliswaar een kleine paragraaf over ‘gezonde leefstijl’, maar daarin geen enkele maatregel om roken tegen te gaan. De BBB houdt het bij deze ene vage zin: “Bij de aanpak van verslavingen zullen we een beleid voeren dat gebaseerd is op evenwichtige en wetenschappelijk bewezen concepten van risicopreventie en schadebeperking.” In maart deed Caroline van der Plas op TikTok in gesprek met Wanda de Kanter van Rookpreventie Jeugd over het roken nog wel een dringende oproep aan kinderen: "Begin er niet aan!" 

CDA

Het CDA noemt de rookvrije generatie niet, maar pleit wel voor een iets steviger beleid. “We zijn de afgelopen jaren succesvol geweest om het roken terug te dringen, maar we zullen alle zeilen moeten bijzetten om een gezonde levensstijl normaler te maken. Kinderopvanglocaties, scholen, sportverenigingen en zorginstellingen krijgen middelen om kinderen en jongeren te stimuleren om niet te roken. Gemeenten krijgen de mogelijkheid om het aantal tabak- en vape-verkooppunten in een wijk beter te reguleren.”

ChristenUnie

De ChristenUnie is een van de weinige partijen die onomwonden kiest voor een rookvrije generatie. “Roken verwoest de gezondheid van vele Nederlanders en is verslavend. We willen roken stap voor stap uitbannen. Nederland volgt het voorbeeld van Nieuw-Zeeland en verhoogt jaarlijks de leeftijdsgrens voor de aankoop van tabaksproducten. We starten in 2025 met 21 jaar. Daarna stijgt de verkoopleeftijd jaarlijks totdat uiteindelijk niemand meer tabak kan kopen. Als onderdeel hiervan wordt tabak in 2030 alleen nog in speciaalzaken verkocht, trekken we voor alle vormen van tabak de accijns gelijk en verhogen we die jaarlijks met 1 euro bovenop de inflatie. We heffen ook accijns op e-sigaretten en soortgelijke producten en maken alle terrassen vóór de zomer van 2025 rookvrij. Gemeenten krijgen de mogelijkheid om de vestiging van nieuwe tabaksspeciaalzaken te verbieden. Producenten en importeurs van nicotineproducten moeten verplicht een percentage van hun winst in een fonds storten. Dit geld gebruiken we om nicotinegebruik tegen te gaan. Deze maatregelen gelden ook voor e-sigaretten.”

D66

Ook D66 noemt expliciet de rookvrije generatie in haar verkiezingsprogramma. “We verhogen de accijns op tabak. Voor de verkoop van tabak en rookwaren wordt een vergunning verplicht. Deze vergunning kan alleen worden verleend aan tabaksspeciaalzaken. Voor e-sigaretten en voor vapes gaan dezelfde regels gelden als voor gewone sigaretten. We voeren een verbruiksbelasting in op e-sigaretten. Smaakjes worden verboden. Om gezondheidsschade door meeroken tegen te gaan, gaan we door met het instellen van rook- en vapeverboden in de openbare ruimte, waaronder ook bij sportparken, speelplekken, stadions en rond de ingang van ziekenhuizen en verpleeghuizen.”

DENK

DENK wil programma’s om stoppen met roken toegankelijker te maken en maatregelen treffen om het gebruik van snus en vapes door jongeren te ontmoedigen. Tegelijkertijd waarschuwt de partij tegen doorgeslagen betutteling. “Mensen moeten gewoon een waterpijpje kunnen blijven roken.”

Forum voor Democratie

Voor Forum heeft terugdringing van het roken geen enkele prioriteit. De partij komt niet verder dan “laagdrempelige preventie-spreekuren bij de huisarts”. Tegelijkertijd wil de partij de steun voor het Preventieakkoord intrekken. “Stoppen met betuttelingsbeleid vanuit de overheid. Mensen moeten zelf beslissen hoe ze willen leven.”

GroenLinks-PvdA

GroenLinks-PvdA noemt in haar verkiezingsprogramma de rookvrije generatie niet, maar toont zich wel voorstander van tabaksontmoediging, inclusief wettelijke maatregelen. “We breiden het aantal rookvrije omgevingen uit en zetten de verhoging van de accijnzen door, ook voor e-sigaretten. Ook zetten we de afbouw van het aantal verkooppunten door en gaan we streng handhaven op de verkoop aan minderjarigen en illegale reclame op sociale media. Ontmoedigingsbeleid wordt vooral via wetgeving geregeld in plaats van vrijblijvende afspraken met belanghebbende industrieën.”

JA21

Voor JA21 is zelfs gezondheidspreventie niet zaligmakend. “Uit onderzoek blijkt dat maximaal 20 procent van de huidige zorgvraag kan worden voorkomen door preventie. Bovendien kan gezonder ouder worden leiden tot een langere zorgvraag op latere leeftijd.”

NSC

Nieuwkomer Nieuw Sociaal Contract toont zich voorstander van de rookvrije generatie in 2030. “Door extra maatregelen, zoals het zo snel mogelijk beperken van verkooppunten (ook voor vapes) tot tabaksspeciaalzaken en het invoeren van een accijns op e-sigaretten. Al op jonge leeftijd moet geïnvesteerd worden in de juiste voeding, mentale gezondheid, goede mondhygiëne, sport en bewegen, het tegengaan van alcohol-, drugs- en tabaksgebruik.”

Partij voor de Dieren

De Partij voor de Dieren wil ook graag toewerken naar een rookvrije generatie. De partij vindt dat alle tabaksproducten substantieel duurder moeten worden en alleen nog in speciaalzaken mogen worden verkocht – met vergunning. Het verkiezingsprogramma wijst er ook op de sigarettenfilters op nummer één staan in de top tien van gevonden zwerfafval. “We verbieden de verkoop van sigarettenfilters. Er komen – net als in andere landen – rookvrije stranden, parken, natuurgebieden en andere rookvrije gebieden langs water.”

PVV

De PVV heeft niet veel op met gezondheidspreventie en antitabaksmaatregelen. “In veel verkiezingsprogramma’s zult u veel lezen over preventie, maar het afschaffen van het eigen risico is pas echt inzetten op preventie. Stop de doorgeslagen betutteldrift. De overheid kan voorlichten, maar bepaalt niet of je rookt, drinkt en wat je eet.”

SGP

De SGP houdt het heel algemeen; tabaksontmoediging is voor de partij geen apart issue. “Gezondheidsklachten worden vaak veroorzaakt door sociale, economische, fysieke en psychische omstandig­heden. Denk aan armoede, leefstijl, schulden, eenzaam­heid en relatie- of verslavingsproblemen. De over­heid moet gerichte (preventieve) maatregelen nemen om een gezonde leefomgeving te bevorderen.”

SP

De SP wil de sociaaleconomische gezondheidsverschillen verkleinen door meer in te zetten op preventie en richt haar pijlen ook op de tabaksindustrie. “Preventie begint met een stevige aanpak van de suiker-, vet- en tabaksbedrijven en hun lobby. We gaan producenten van ongezonde producten strenger controleren en reguleren. Er komt een algeheel verbod op tabaks- en alcoholreclames.”

Volt

Volt is in dit overzicht de vijfde en laatste partij die de rookvrije generatie opneemt in haar verkiezingsprogramma – het liefst zo snel mogelijk. “Voor zowel tabak als vapes. We verhogen accijnzen, weren lobbyisten van de nicotine-industrie en verplichten importeurs van nicotineproducten een percentage van hun winst in een nicotinefonds te storten, dat kan worden aangewend om nicotinegebruik tegen te gaan.”

VVD

Als het gaat om gezondheidspreventie houdt de VVD het op enkele gemeenplaatsen; de partij blijft zoals altijd de vrije keuze van mensen benadrukken. “We stimuleren gezonde keuzes en ontmoedigen ongezonde keuzes, zonder mensen in hun vrijheid te beperken. Marketing van ongezonde producten gericht op kinderen beperken we. Bij roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik nemen we gerichte maatregelen zoals ‘welzijn op recept’, bij risicogroepen. We willen een Europese aanpak tegen misleidende trucjes als de ‘sjoemelsigaret’.”

tags:  GroenLinks-PvdA | NSC | ChristenUnie | nicotinelobby | Wet Rookvrije Generatie | Volt | politieke partijen | PvdD | D66 | volksgezondheid | rookvrije generatie | verkiezingsprogramma | politiek | SP | tabaksontmoediging