Van de jongeren tot 25 jaar die maandelijks e-sigaretten gebruiken, rookt 70 procent ook maandelijks sigaretten. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van het Trimbos-instituut over het rookgedrag van jongeren. 50.000 minderjarigen roken elke dag. Artsen slaan in reactie alarm.

Door de webredactie

“Een groot deel van de jongeren die vapen, rookt ook tabakssigaretten. Dat is zorgelijk. We zagen dat nog niet eerder zo duidelijk in Nederlandse cijfers.” Dat zegt arts-epidemioloog Esther Croes van het Trimbos-instituut over de nieuwe cijfers over jeugdroken die het instituut gisteren publiceerde. Daaruit blijkt dat 21,7 procent van de Nederlandse jongeren en jongvolwassenen (12 tot en met 25 jaar) in het afgelopen jaar een e-sigaret heeft gebruikt. Bijna een derde (27,4 procent) heeft sigaretten gerookt. En 69 procent van de jongeren die maandelijks een e-sigaret gebruiken, roken óók maandelijks sigaretten.

De cijfers zijn gepubliceerd in de nieuwe Jongerenmonitor tabaks- en nicotineproducten van het Trimbos-instituut en gebaseerd op onderzoek dat in maart van dit jaar onder 4.700 jongeren is uitgevoerd.

Tegelijk met de monitor lanceerde Artsen slaan alarm in samenwerking met het Trimbos-instituut de campagne ‘Laat vapen niet onbesproken’. Daarmee worden ouders opgeroepen om met hun kinderen in gesprek te gaan, waarvoor op de website van Artsen slaan alarm ook allemaal tips staan.

Alarmerende cijfers

Het Trimbos noemt de cijfers alarmerend. Dat valt te begrijpen. Het aantal rokers van sigaretten onder minderjarigen neemt met de leeftijd snel toe, blijkt uit de cijfers. Van de kinderen in de leeftijdsgroep 12-14 jaar rookt 2 procent dagelijks, 5,5 procent maandelijks en bijna 10 procent had in de afgelopen 12 maanden gerookt. In de groep 15-17 jaar rookt 6,6 procent al dagelijks, 17 procent elke maand en 25 procent had in het afgelopen jaar gerookt. Geëxtrapoleerd naar de totale bevolking heb je het dan al over 50.000 minderjarige dagelijkse rokers.

10 procent 12-14 jaar vapet

In eerdere onderzoeken was over het gebruik van e-sigaretten mogelijk sprake van een vertekend beeld, omdat het in de vraagstelling alleen over e-sigaretten ging, terwijl jongeren die alleen kennen als vapes. In het nieuwe onderzoek is de vraagstelling daarop aangepast. En nu blijkt dat 10 procent van de 12-14-jarigen in het voorgaande jaar een e-sigaret of vape gebruikte. In de groep 15-17-jarigen was dat al 23 procent. Daaronder waren 13 procent maandelijkse en bijna 3 procent dagelijkse e-sigaretgebruikers.

Verschil per opleidingsniveau

Opvallend is dat onder de minderjarigen de meeste rokers en de meeste e-sigaretgebruikers zijn te vinden onder scholieren met een middelbare opleiding (dat is de bovenbouw van havo/vwo, de basisberoepsopleiding [mbo-2], de vakopleiding [mbo-3] en de middenkader- en specialistenopleidingen [mbo-4]). In de groep jongvolwassenen (18-25) verschuift dat naar de groep met een lage opleiding (onderwijs op het niveau van basisonderwijs, het vmbo, de eerste 3 leerjaren van havo/vwo of de assistentenopleiding (mbo-1)). In die laatste groep heeft 55 procent in het afgelopen jaar gerookt en 39 procent een e-sigaret gebruikt.

Illegale nicotinezakjes

De cijfers laten duidelijk zien dat we nog ver verwijderd zijn van een nicotinevrije generatie. De monitor keek behalve naar sigaretten en e-sigaretten ook naar het gebruik van nicotinezakjes, die in Nederland verboden zijn. Toch had 4,3 procent van de jongeren in het afgelopen jaar van die nicotinezakjes onder de bovenlip gestopt. De zakjes, die illegaal worden verkocht, bevatten soms zeer hoge concentraties nicotine, wat schadelijk is voor de hersenen en kan leiden tot acute nicotinevergiftiging.

Maar nicotinegebruik in verschillende vormen is bij langduriger gebruik ook schadelijk voor jongeren. Het verstoort de aanleg van verbindingen in de hersenen, stelt het Trimbos-instituut. “Als die verbindingen niet worden aangelegd, dan komt dat later ook niet meer goed. Zij hebben op latere leeftijd bijvoorbeeld meer kans op concentratieproblemen of het ontwikkelen van een depressie.”

Esther Croes zegt daarover: “Het is belangrijk om alert te zijn op elk nicotineproduct dat in de markt wordt gezet en gericht is op jongeren. De tabaksindustrie gaat wat dat betreft over lijken. Ze verleiden kinderen [met nicotineproducten] om hen hun leven lang verslaafd te maken.”

Nicotinezout maakt vapes verslavender

Het is daarom van belang dat ouders met hun kinderen hierover praten. Ouders kunnen denken dat kinderen maar beter kunnen vapen, omdat dat als minder schadelijk wordt voorgesteld. Maar Croes noemt dat ‘lariekoek’, vooral omdat tweederde van de vapende jongeren ook rookt. Vapes bevatten vaak nicotinezout. “Dat is een vorm van nicotine die niet scherp is in de keel en razendsnel in de hersenen aankomt”, zegt Croes. “Zo raken deze jonge tieners snel en ongemerkt verslaafd aan nicotine. Zeer zorgwekkend!”

Laat vapen niet onbesproken

In een nieuwe campagne van Artsen slaan alarm hebben de artsen daarom samenwerking gezocht met bezorgde ouders. In de video zijn ouders geïnterviewd over hun zorgen, terwijl hun kind, zonder dat zij dat wisten, op afstand zat mee te kijken. Zo zien de kinderen hoeveel zorgen hun ouders hebben en dat leidt tot ontroerende momenten als ouder en kind elkaar uiteindelijk in de armen vallen.

De artsen adviseren ouders dan ook om de video samen met hun kinderen te bekijken en het gesprek aan te gaan. De website van Artsen slaan alarm biedt daarvoor de nodige informatie en links voor verdere actie. Daaronder ook een link naar het burgerinitiatief Nicotinee, dat pleit voor een generatiegebonden verbod op aankoop van nicotineproducten voor iedereen die vanaf 1 januari 2012 is geboren. Inmiddels hebben al 25.000 mensen het initiatief getekend. Met 40.000 handtekeningen kan het voorstel op de agenda van de Tweede Kamer komen.

Kijk voor meer informatie op artsenslaanalarm.nl en teken het burgerinitiatief op nicotinee.nl.

tags:  Jongerenmonitor | Nicotinee | vape-hype | nicotineverslaving | #artsenslaanalarm | Trimbos | campagne | jongeren | e-sigaret