Hoewel enkele grote Chinese steden antirookmaatregelen hebben doorgevoerd, moedigt de Chinese overheid roken onder haar bevolking juist aan. Dat blijkt uit een reportage in Der Spiegel. De Chinese schatkist verdient grof aan de 300 miljoen tabaksverslaafden. Er is zelfs een opleiding tabakswetenschap.

Door de webredactie

Op het eerste gezicht doet China er alles aan om roken te ontmoedigen. In grote steden als Shanghai en Beijing mag er bijvoorbeeld niet meer in openbare gebouwen gerookt worden. China heeft ook in 2005 het internationale kaderverdrag FCTC van de Wereldgezondheidsorganisatie geratificeerd, waarmee het land net als 180 andere partijen die het verdrag hebben ondertekend, zegt dat het zich in zal spannen om roken tegen te gaan.

Maar uit een reportage van Der Spiegel (hier in vertaling te lezen op Blendle) blijkt eigenlijk dat die maatregelen slechts window dressing zijn. Meer dan 300 miljoen Chinezen roken namelijk en de regering moedigt verslaving eerder aan dan dat zij zich inspant om het aantal van 1 miljoen tabaksdoden per jaar terug te dringen. Vooral Chinese mannen roken (46 procent van de volwassenen, tegenover 2 procent van de vrouwen). Jaarlijks levert het Chinese tabaksgebruik de schatkist omgerekend 200 miljard euro op, 7 procent van de totale overheidsinkomsten en bijna net zoveel als het hele defensiebudget. Wat roken de Chinese staat jaarlijks kost aan ziekte en vroegtijdige overlijdens, krijgt verder geen aandacht.

Staatsmonopolie tabak

Staatsbedrijf China National Tobacco Corporation is verantwoordelijk voor de verkoop van 96 procent van alle sigaretten in het land. Wereldwijd (inclusief China) heeft het bedrijf een marktaandeel van 46 procent, waarmee het veruit het grootste tabaksbedrijf ter wereld is. Het bedrijf heeft ook dochterondernemingen in Zuid-Amerika, Afrika en Europa, als is niet altijd even duidelijk wat de plannen daarmee zijn. In Roemenië opende het een eigen fabriek, die sigaretten produceert die legaal worden verkocht, maar ook worden gesmokkeld naar Italië.

China Tobacco verkoopt volgens Der Spiegel ook farmaceutische producten, mineraalwater, doet autoreparaties en heeft een eigen reclamebureau, al controleert het vooral de wijdvertakte teelt, inkoop, productie en distributie van tabak. De complete toeleveringsketen van tabak wordt beheerd door Tabaksmonopolie Beheer, dat onderdeel is van China National Tobacco Corporation. Daar worden de quota voor de tabaksboeren vastgesteld, vergunningen verleend voor tabaksverkopers en daar wordt de distributie georganiseerd. Hier komen ook de regels voor tabakscontrole vandaan, maar omdat die tak zo verweven is met de verkooptak van het staatsbedrijf, lijkt de economische kant van de zaak te winnen van de regulering.

Antirookmaatregelen afgezwakt

Hoe groot de macht van het staatsbedrijf is, bleek onlangs nog toen bekend werd dat de miljoenenstad Chongqing een rookverbod in de openbare ruimte wilde afkondigen, maar dat verbod afzwakte na een bezoek van een lobbyist van het staatsbedrijf. In horeca- en entertainmentgelegenheden bleef het daarna alsnog toegestaan om te roken, mits dat wel in speciale rookgedeeltes zou gebeuren.

Hoewel president Xi Jinping tegen Bill Gates gezegd zou hebben dat hij weet dat roken niet goed is voor de Chinese samenleving, lijkt het land weinig harde actie tegen roken te ondernemen. Sigaretten worden nog altijd vaak cadeau gegeven op feesten en partijen en zijn onderdeel van belangrijke vieringen.

Een opleiding in tabaksteelt en -verwerking

Er is zelfs een speciale bachelor Tabakwetenschap aan de Landbouwuniversiteit van Kunming te volgen, zo blijkt uit de Spiegel-reportage. Ieder jaar beginnen hier 140 studenten aan een opleiding waarbij ze leren hoe ze tabak moeten planten, verwerken en machinaal produceren. Op de opleiding is weinig aandacht voor de gevolgen van roken voor de gezondheid en ligt de nadruk op de sociale en economische rol die de tabaksproductie in China inneemt.

Onderzoek van The Examination bevestigt de uitzichtloze situatie voor de Chinese volksgezondheid als er niets verandert. China heeft een vijfde van de wereldpopulatie, maar rookt de helft van alle wereldwijd verkochte sigaretten. “Epidemiologen zeggen dat de hoeveelheid tabak-gerelateerde doden de komende jaren zullen toenemen, waarmee er een extra grote druk op de gezondheidszorg in het land komt te liggen”, staat in het onderzoek.

Toch lijkt het erop dat China voor geld blijft kiezen ten koste van de longen en de gezondheid van haar inwoners. Het zal nog lang duren voor het land de maatregelen uit het internationale FCTC-verdrag in landelijke wetgeving heeft omgezet, met alle desastreuze gevolgen van dien.