Op 23 juni werd Marjolein Smidt benoemd tot hoogleraar Oncologische Chirurgie aan de universiteit van Maastricht. In haar oratie benadrukte zij het belang van gezondheidspreventie. “De overheid laat de burger in de steek door uitstel van radicale maatregelen.”

Door de webredactie

Oncologisch chirurg Marjolein Smidt, sinds 2008 verbonden aan het Maastricht UMC+, is gespecialiseerd in de behandeling van borst- en darmkanker. Kort na haar opleiding promoveerde zij in 2007 op onderzoek over de schildwachtklier bij borstkanker. Op 23 juni sprak zij haar oratie uit als hoogleraar Oncologische Chirurgie.

Een groot deel van haar inaugurele rede besteedde Smidt aan de ‘dramatische impact’ van een ongezonde leefstijl. “Geschat wordt dat ten minste de helft van alle zorgvragen leefstijlgerelateerd is. De huidige toename van een ongezonde leefstijl leidt tot een immer stijgende zorgvraag en -kosten.” Dit opgeteld bij het gebrek aan handen aan het bed levert al in 2040 een doemscenario op voor de zorg, stelt Smidt. “Een ongezonde leefstijl leidt tot een bizarre stijging van de algehele ziekteload op werkelijk ieder domein. Als je die ziekteload vergelijkt met het waterpeil en de zorg met een boerderij in de polder, dan hebben we nu al natte voeten. Terwijl het water maar blijft stijgen…”

Antirookbeleid moet strenger en sneller

Naast terugdringen van alcohol- en suikergebruik én bevordering van bewegen, moet volgens de hoogleraar het roken veel strenger en sneller worden aangepakt. “Hoewel Wanda de Kanter dagelijks aan de antirookboom schudt, maakt Nederland weinig haast met uitbreiding van het antirookbeleid. Een strikt en helder overheidsbeleid is een vereiste. Volgens het voorlopige preventieakkoord zouden sigaretten duurder worden, maar dat werd na intensieve lobby van VVD en VNO-NCW vertraagd tot april van dit jaar. Toen steeg de prijs van een pakje met 1,22 euro. Dat lijkt eigenlijk meer op een inflatiecorrectie dan iets anders.”

Nieuw-Zeeland als lichtend voorbeeld

Net als steeds meer medisch specialisten beschouwt de nieuwe hoogleraar Nieuw-Zeeland als gidsland op het gebied van roken. “Nieuw-Zeeland stelde gewoon een rookverbod in voor jongeren geboren vanaf 2009 en streeft naar een rookvrije samenleving, waar minder dan 5 procent van de mensen rookt. In Nederland zit het aantal jeugdige rokers juist weer in de lift. Ook wij hebben een rookvrije generatie als doel, maar pas in 2040. […] Stel nu dat we dat jaartal wat dichterbij leggen? Wat voor impact zou dat hebben op het voorkomen van dementie? En uiteraard ook op het voorkomen van bekende rookziekten als COPD en longkanker, maar ook blindheid, et cetera, of nog ruimer: op de zorgkosten en zorgvraag in het algemeen.”

Neem Wanda de Kanter aan bij VWS

Smidt pleit in haar speech voor een serieuze accijnsverhoging op tabak. “Dat is de belangrijkste knop om aan te draaien, ik denk aan 25 euro per pakje. Ik denk ook aan massamedia met heldere informatie; voor allen, maar ook specifiek gericht op de jeugd. En toewerken naar een rookvrije samenleving en generatie. Heel moeilijk is het niet. Iedere dag uitstel van radicale maatregelen betekent eigenlijk dat de overheid zowel de burgers als de zorg in de steek laat. Als ik het voor het zeggen had, dan zou ik Wanda de Kanter bij het ministerie van VWS aannemen en haar een vrijbrief geven het antirookbeleid te bepalen. Er werken al 5.000 mensen bij VWS. Waarom zou zij niet een van hen kunnen zijn?”

Doemscenario

Haar conclusie: de impact van een ongezonde leefstijl is dramatisch. “Denk aan een doemscenario dat vergelijkbaar is met de ondergang van de Titanic. Het huidige overheidsbeleid gericht op leefstijl is te mild. 2040 is tegelijkertijd te ver weg als preventiedeadline en te dichtbij als het gaat om het dreigende zorginfarct. Geld steken in preventie en zeker voor de jeugd is het beste aandeel voor de toekomst. Want voorkomen is beter dan genezen.”