Long Alliantie-directeur Emiel Rolink is meteen in het begin aangeschoven bij de tabakstafel van het Nationaal Preventieakkoord, eind 2018. Aan tafel ziet hij veel goede wil en ideeën, maar de politiek zorgt voor afzwakkingen en vertragingen. “Er is sprake van besluiteloosheid, de regering pakt niet door.” 

Door Jeroen Kleijne 

Emiel Rolink is sinds 2009 directeur van Long Alliantie Nederland (LAN), de federatie van patiënten- en beroepsverenigingen, zorgverzekeraars en bedrijven die te maken hebben met chronische longaandoeningen. Gezamenlijk streven zij naar preventie en het verbeteren van de zorg voor 1,5 miljoen longpatiënten in Nederland. Rolink studeerde politieke wetenschappen aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en was eerder beleidsmedewerker bij het ministerie van Economische Zaken en bij Revalidatie Nederland. Het overgrote deel van de longziekten wordt veroorzaakt door roken: 80 tot 90 procent van de longkanker- en COPD-gevallen wordt veroorzaakt door roken. Vandaar dat de LAN vanaf het eerste begin een vanzelfsprekende gesprekspartner is geweest bij de totstandkoming van het Nationaal Preventieakkoord en nog steeds meepraat over de voortgang van het akkoord. 

U zit al sinds het begin bij de tabakstafel, samen met onder meer Gezondheidsfondsen voor Rookvrij, Taskforce Rookvrije Start, de longartsenvereniging NVALT, de Vereniging Nederlandse Gemeenten, onderwijsraden, sportbonden en Zorgverzekeraars Nederland. Wat heeft de tabakstafel de afgelopen vier jaar bereikt?

“Laten we met het positieve beginnen. We hebben in elk geval de ambitie uitgesproken om in 2040 toe te gaan naar een rookvrije generatie en naar een maximaal percentage rokers van 5 procent. Dat zijn belangrijke doelstellingen voor de lange termijn. Daarnaast hebben verzekeraars ervoor gezorgd dat je je eigen risico niet hoeft in te zetten voor hulp bij het stoppen met roken. Dat is ook winst. Goed is verder dat de rookvrije samenleving zich op steeds meer plekken manifesteert, zoals schoolpleinen, kinderboerderijen en sportclubs. De maatschappelijke beweging richting zo’n rookvrije samenleving wordt steeds meer zichtbaar. Ook dat is winst.”

Zijn er ook zaken die minder soepel lopen?

“Toen het Preventieakkoord klaar was, is er veel politiek getouwtrek geweest, in het kabinet én in de Tweede Kamer. Dat heeft zeker geleid tot afzwakking van het akkoord. Er zijn drie knoppen waar je hard aan moet draaien: accijnsverhoging, minder verkooppunten en terugdringen reclame. De afgelopen jaren heeft de politiek steeds meer vertragingen ingebouwd. Dan komt er een accijnsverhoging van één euro en dan moet er weer een onderzoek komen naar de grenseffecten. Echt zo’n argument van de tabaksindustrie. Wat aan de tabakstafel bedacht wordt, is echt wel goed, maar het politieke spel leidt steevast tot afzwakkingen en vertragingen.”

Hoe komt dat?

“Ik zit daar zelf natuurlijk niet bij, maar wat volgens mij meespeelt is dat de Nederlandse overheid verslaafd is aan tabaksaccijnzen. De politiek kijkt niet alleen naar het belang van de volksgezondheid, maar ook naar hoeveel accijnzen zij binnen kan halen. Als een pakje sigaretten ineens 25 euro kost, kan dat op termijn best leiden tot een flinke vermindering van de accijnzen. Bovendien is de tabaksindustrie een machtige bedrijfstak, zoals bij TabakNee regelmatig te lezen is. Zij wenden zeker hun invloed aan om zaken te traineren en te vertragen.”

Staan aan de tabakstafel wel alle neuzen dezelfde kant op?

“Zeker. Dat bleek eigenlijk al bij de voorbereiding van het Preventieakkoord. Iedereen wil echt toe naar die rookvrije generatie.” 

‘Het is een belediging voor al die zorgverleners die dag en nacht in de weer zijn dat we zo’n slap tabaksbeleid voeren’ 

Waarom vindt u het belangrijk om aan te zitten aan die tabakstafel?

“Als Long Alliantie willen we betere zorg en preventie bereiken voor mensen met longziekten. En roken is een enorme veroorzaker van longziekten. Bij COPD en longkanker is dat in 80 procent van de gevallen, bij andere longziekten speelt het ook een grote rol. Dat is ons belang. En we hebben in Nederland te maken met een zorginfarct in slowmotion. Huisartsen en ziekenhuizen hebben het veel te druk, de zorg wordt steeds duurder. Zoals het nu gaat, is op termijn niet houdbaar. Het is een belediging voor al die zorgverleners die dag en nacht in de weer zijn dat we zo’n slap tabaksbeleid voeren. Alleen met strikte maatregelen kunnen we de samenleving op een goede manier draaiende houden.” 

Wat moet er dan in uw ogen gebeuren om het gebruik van tabak terug te dringen?

“Nummer één is dat je er echt voor moet zorgen dat de jeugd niet meer gaat roken. Ik heb zelf een zoon van achttien, die helaas sinds een halfjaar aan het roken geslagen is en ik zie dat ook in zijn vriendenkring. Die e-sigaret vinden jongeren allemaal hartstikke leuk, met die kleurtjes en smaakjes. We gaan weer volledig de verkeerde kant op, het aantal jongeren dat rookt neemt toe. Dat verbod op die smaakjes is weer uitgesteld, omdat winkels hun voorraden moeten verkopen. Daar zakt mijn broek van af. Zo kunnen heel veel jongeren alsnog verslaafd raken. Nummer twee is: die accijnzen flink omhoog. Gewoon elk jaar 10 tot 15 procent erbij. Het derde is: zorgen dat er echt minder verkooppunten komen. We kunnen niet tot 2032 rustig aan blijven doen. Daar maak ik me zorgen over, omdat je nu al ziet dat het aantal tabaksspeciaalzaken toeneemt. Supermarkten kopen het nabijgelegen tabakswinkeltje op. En ten slotte wil ik nog de ‘stoppen met roken’-zorg noemen. Zorgverzekeraars moeten het stopproces vergoeden, niet alleen de stoppoging. Rokers hebben vaak langduriger hulp nodig om te stoppen.” 

Hoe optimistisch of pessimistisch bent u over de komst van deze beleidsmaatregelen?

“Ik ben eigenlijk pessimistisch gestemd. We hebben afgesproken dat het RIVM onze doelstellingen gaat monitoren. Als het de verkeerde kant opgaat, zouden we het beleid bijstellen. Nu we inderdaad de verkeerde kant opgaan, leidt dat nauwelijks tot extra maatregelen. Ik ben er bang voor dat we dezelfde kant opgaan als met overgewicht en alcohol: heel mooie doelstellingen maar met de huidige maatregelen niet haalbaar. Door de lange kabinetsformaties en korte regeerperiodes is er ook sprake van besluiteloosheid, de regering pakt niet door.”

Wat zou u tegen de politiek willen zeggen?

“De regering moet veel besluitvaardiger worden op dit terrein. Lobbyisten van de tabaksindustrie spinnen garen bij al die vertragingen. Ook de doelen van het integraal zorgakkoord kunnen we alleen halen als we serieus werk maken van tabakspreventie.”

 

Het burgerinitiatief Nicotinee bepleit een verbod op verkoop van alle nicotineproducten aan iedereen die op of na 1 januari 2012 is geboren. Met 40.000 steunbetuigingen komt dit voorstel op de agenda van de Tweede Kamer. Steun het initiatief via nicotinee.nl

 

tags:  tabakstafel | Long Alliantie | tabaksaccijns | rookstophulp | Preventieakkoord | interview | politiek | reclameverbod | tabakslobby | antirookbeleid | inperking verkooppunten | tabaksindustrie