De Europese Commissie stelt voor om e-sigaretten met minimaal 40 procent aan accijns te belasten. Bij verhitte tabak moet ten minste 55 procent van de verkoopprijs uit accijns bestaan. Dat blijkt uit een concept voor de herziening van de Europese tabaksaccijnzenrichtlijn.

Door de webredactie

De Europese Commissie (EC) wil accijns op e-sigaretten gaan verplichten in de Europese Unie. Dat blijkt uit een concept voor de herziening van de Europese richtlijn over accijns op tabaksproducten (2011/64/EU). Verschillende media citeren de Financial Times, die het concept onder ogen kreeg. Op de e-sigaretten met de meeste schadelijke stoffen (met name nicotine) stelt de EC een accijnstarief van 40 procent op de detailhandelsprijs voor. Lichtere e-sigaretten zouden met 20 procent moeten worden belast.

Daarnaast wil de EC verhitte tabak met 55 procent gaan belasten. Ook stelt de Commissie voor om de minimumaccijns op traditionele tabakssigaretten te verdubbelen van 1,80 euro naar 3,60 euro per pakje. Dat zal met name effect hebben in landen waar de prijs en het accijnstarief voor sigaretten laag ligt, bijvoorbeeld in sommige lidstaten in Oost-Europa, waar de prijzen per pakje nog onder de 4 euro blijven. De website Numbeo biedt een actueel vergelijkend overzicht van tabaksprijzen in Europa, waaruit blijkt dat een pakje sigaretten van een premiummerk in Bulgarije iets meer dan 3 euro kost en in Polen net onder de 4 euro blijft. Nederland staat met 8 euro per pakje op de achtste plaats in de ranglijst. Sigaretten kosten het meest in Ierland (15 euro), het VK (14 euro) en Noorwegen (13,57 euro).

Consultatie vooral door industrie benut

De herziening van de tabaksaccijnzenrichtlijn staat al een tijd op het programma van de Europese Unie. In 2018 hield de EC een publieke consultatie over de accijnzen op tabaksproducten en de mogelijkheid ook nieuwe producten te gaan belasten. Opvallend is dat het merendeel van de reacties afkomstig was van de tabaksindustrie (20 procent) en de e-sigaretindustrie (44 procent), of partijen met belangen in beide sectoren (9 procent), terwijl slechts 12 procent van de reacties konden worden toegeschreven aan voorvechters van volksgezondheid.

In 2020 publiceerde de EC een evaluatie van de werking van de bestaande richtlijn. Daaruit bleek dat de richtlijn maar beperkte invloed heeft gehad op de volksgezondheid en die invloed inmiddels geheel heeft verloren. Tabaksaccijns worden gezien als het meest effectieve middel om tabaksgebruik en de prevalentie ervan te verminderen, aldus een samenvatting van de evaluatie. De hoge prevalentiecijfers in de EU, met 26 procent van de volwassenen en 29 procent van de 15-24-jarigen, laten zien dat de prijzen voor tabak in de EU als geheel te laag liggen.

‘Minder schadelijk’ dus lagere accijns

Uit het feit dat de EC nu lagere minimumaccijnstarieven voorstelt voor e-sigaretten en verhitte tabak, lijkt zij gevoelig te zijn voor het argument van de nicotine-industrie dat deze producten minder schadelijk zouden zijn dan traditionele tabak. In de huidige regeling moet de prijs van een pakje sigaretten voor minimaal 60 procent uit accijns bestaan. Dit percentage gaat in het voorstel van de EC omhoog naar 75 procent, wat overeenkomt met de aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie hierover.

Verhitte tabak wordt in het EC-voorstel voor minimaal 55 procent aangeslagen en e-sigaretten voor 40 procent. Amerikaans onderzoek naar de relatie tussen prijs en vraag van e-sigaretten in de EU liet zien dat er verband is tussen de prijs van sigaretten en e-sigaretten in relatie tot de vraag. “Onze resultaten geven aan dat de verkoop van e-sigaretten reageert op prijsveranderingen, wat suggereert dat accijnzen regeringen kunnen helpen een toename van het gebruik van e-sigaretten te verminderen”, concludeerden de onderzoekers. Maar, schreven ze ook, “e-sigaretten en gewone sigaretten zijn substituten, waarbij hogere sigarettenprijzen wordt geassocieerd met een hogere verkoop van e-sigaretten. Het duurder maken van brandbare sigaretten in vergelijking met e-sigaretten zou effectief kunnen zijn om huidige rokers van tabakssigaretten over te laten schakelen op e-sigaretten, wat positieve gezondheidseffecten zou kunnen hebben.”

Oproep: verbied wegwerp-vape

Of de voorgestelde tarieven voldoende zullen zijn om jongeren ervan te weerhouden om met roken of dampen te beginnen, zal moeten blijken. In Groot-Brittannië zijn voorvechters van volksgezondheid er niet gerust op. Afgelopen week stuurden zij samen met milieugroepen een open brief aan het Britse kabinet met de oproep de wegwerp-e-sigaret (vapes of puff bars) te verbieden vanwege de snel escalerende bedreiging van de volksgezondheid en het milieu. Volgens de opstellers worden elke week 1,3 miljoen wegwerp-vapes weggegooid in het Verenigd Koninkrijk. Zij noemen de vapes ‘onnodige elektrische items’ die plastic voor eenmalig gebruik, nicotine en batterijen bevatten. Die batterijen bevatten kostbare lithium, waarvan het in een jaar via de vapes weggegooide totaal genoeg zou zijn om batterijen voor 1.200 elektrische auto’s te maken.

Los daarvan verleiden de kleurige wegwerp-e-sigaretten met fancy smaakjes extreem veel jongeren om met roken te beginnen. In het VK zag men sinds 2021 een verzevenvoudiging van het aantal 11-17-jarigen dat voor de wegwerp-vapes kiest. Berekend is dat kinderen die met e-sigaretten beginnen tot drie keer zoveel kans hebben als niet-rokers om ook tabakssigaretten te gaan roken. De accijnstarieven die de EC nu voorstelt zijn minimumtarieven, die individuele lidstaten nog kunnen verhogen.