Staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS) wil dat de tabaksaccijns structureel omhooggaat, zodat de prijs van een pakje naar 30 tot 47 euro klimt in 2040. Het plan kan vooral buiten de Tweede Kamer op veel bijval rekenen, zo blijkt ook uit nieuw onderzoek naar het draagvlak voor tabaksontmoediging.

Door de webredactie

Een pakje sigaretten moet in 2040 tussen de 30 en 47 euro gaan kosten. Dat is de langetermijnvisie van staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS), die met structurele accijnsverhogingen de rookvrije generatie wil bereiken. Met het plan, waar de De Telegraaf op 1 juni over berichtte, verwacht Van Ooijen dat in 2040 nog maar 7 procent van de volwassen bevolking zal roken. Dat is net iets meer dan het streefcijfer van 5 procent dat in het Nationaal Preventieakkoord is afgesproken.

Van Ooijen kijkt voor zijn voorstel naar Australië waar een pakje sigaretten nu al 26 euro kost, met een sterke daling van het aantal rokers als gevolg. Ook verwijst hij naar onderzoek van de Universiteit van Maastricht, waaruit vorig jaar bleek dat tabaksprijzen echt drastisch hoger moeten worden om mensen te motiveren te stoppen.

Tweede Kamer nog niet overtuigd

Van Ooijen is volgens De Telegraaf nu in de Tweede Kamer aan het polsen of hij steun kan krijgen voor de sterke prijsverhoging. De plannen van de staatssecretaris moeten nog in het kabinet worden besproken. Van Ooijen beloofde de Tweede Kamer in maart voor het zomerreces met voorstellen te komen om het roken verder terug te dringen.

Het nu uitgelekte accijnsplan laat in ieder geval zien dat Van Ooijen niet bang is om zijn nek uit te steken, waarvoor hem van veel kanten lof wordt toegezwaaid, maar in de Tweede Kamer lieten partijen ter rechterzijde (VVD, CDA, PVV, JA21) en ook de SP al weten nog niet gecharmeerd te zijn van zo’n sterke accijnsverhoging. Woordvoerders van die partijen reageren in De Telegraaf met verwijzingen naar de mogelijke grenseffecten en illegale handel die het gevolg zullen zijn en spreken van ‘overheidsbetutteling’ en de ‘eigen keuze en verantwoordelijkheid’ van mensen om al dan niet te roken.

Veel bijval voor accijnsplan

Maar Van Ooijen krijgt ook veel bijval, vooral buiten de Kamer. “Het voorstel van de staatssecretaris laat een prachtige langetermijnvisie zien”, zegt Wanda de Kanter, longarts en voorzitter van Rookpreventie Jeugd. “Het gebeurt niet morgen, de prijs gaat niet in één keer naar 47 euro. Iedereen kan aan het idee wennen, en natuurlijk moeten alle verslaafde rokers zo goed mogelijk ondersteund worden. Maar er is tijd!”

Op NPO Radio 1 legde De Kanter uit waarom een drastische accijnsverhoging armere rokers niet onredelijk treft. “Arme mensen help je niet met lage tabaksprijzen, die help je met een goede opleiding, een volwaardige baan en effectieve rookstophulp om van hun verslaving af te komen.” Hogere prijzen voor tabak helpen wel voorkomen dat kinderen en jongeren beginnen met roken, voegt De Kanter toe.

‘Van Ooijen verdient groot compliment’

Voorzitter Leon van den Toorn van de longartsenvereniging NVALT schreef op LinkedIn: “Onze nieuwe staatssecretaris van VWS Maarten van Ooijen verdient een groot compliment! Hij heeft zich uitgesproken voor structurele en drastische verhoging van de prijs voor een pakje sigaretten, waarbij een prijs genoemd wordt van 30 tot 47 euro per pakje in 2040. We kunnen hierbij een voorbeeld nemen aan Australië, waar de prijs drastisch omhoog is gegaan hetgeen een enorm effectieve manier is gebleken om het percentage rokers drastisch te laten dalen. Samen met het verminderen van het aantal verkooppunten is verhoging van de prijs daarom echt de allerbelangrijkste maatregel om toe te werken naar een rookvrije generatie in 2040, of eerder.”

Hoogleraar tabaksontmoediging Marc Willemsen, programmahoofd tabak van het Trimbos-instituut, spreekt op Twitter van een verstandig voorstel. “Wat een goed voornemen. Tabaksaccijns is inderdaad het meest effectieve instrument van de overheid om de doelstelling van het Nationaal Preventieakkoord te kunnen halen! Zonder lukt het niet.”

Onder verwijzing naar eigen onderzoek naar de invloed van prijs op tabaksconsumptie door jongeren schrijft hij: “Forse prijsverhogingen op tabak helpen om het roken echt terug te dringen. De prijs is in Nederland nog erg laag.”

Stijgend draagvlak voor tabaksontmoediging 

Misschien nog wel belangrijker voor de staatssecretaris is dat er onder het Nederlandse volk steeds meer draagvlak is voor nieuwe maatregelen om het roken tegen te gaan. Uit nieuw onderzoek van Kantar Public in opdracht van de Gezondheidsfondsen voor Rookvrij blijkt dat

64 procent van de mensen voor verhoging van de tabaksaccijnzen is zodat jongeren niet gaan roken. Bijna driekwart (72 procent) vindt dat tabak alleen in tabaksspeciaalzaken verkocht moet worden. Bijna twee op de drie mensen (64 procent) wil dat de minimumleeftijd voor aankoop van tabak wordt verhoogd naar 21 jaar.

Het onderzoek laat zien dat de meeste mensen (74 procent) negatief staan tegenover roken. Voor 68 procent is de sigaret geen normaal product en 78 procent denkt hetzelfde over de e-sigaret. Uit het onderzoek blijkt op alle fronten dat het draagvlak onder Nederlanders toeneemt voor rookvrije omgevingen, ook in de buitenlucht, en betere bescherming van (ongeboren) kinderen tegen de verleidingen van tabaksproducten en tegen tabaksrook. Driekwart van de Nederlanders vindt rookvrij het nieuwe normaal.