Volgende week debatteert de vaste Kamercommissie voor VWS over het preventiebeleid. Vooruitlopend daarop pleit Rookpreventie Jeugd in een brief aan de commissie voor invoering van een vergunningstelsel voor tabaksverkoop.

Door de webredactie

Maandag bespreekt de vaste Kamercommissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport tijdens een Rondetafelgesprek met verschillende experts en belanghebbenden het beleid op het gebied van Leefstijlpreventie. Donderdag volgt een debat over hetzelfde onderwerp met staatssecretaris Van Ooijen (Volksgezondheid).

Tijdens het Rondetafelgesprek wordt de commissie bijgepraat door leden van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, wetenschappers van de universiteiten van Groningen en Wageningen en Mark Monsma van de Samenwerkende Gezondheidsfondsen.

Lees hier alvast de position paper van Jochen Mierau, hoogleraar Economie van de volksgezondheid aan de Universiteit Groningen, over het belang van leefstijl en preventie. Mierau is een van de sprekers tijdens het rondetafelgesprek.

Albert Heijn praat mee

Opvallende deelnemer is verder in het blok over ‘gemakkelijker gezond eten’ de vertegenwoordiger van Albert Heijn, de supermarkt die ondanks alle mooie woorden over gezondheid blijft weigeren om de verkoop van tabak te staken.

In aanloop naar het gesprek op maandag en het debat op donderdag stuurde Rookpreventie Jeugd een brief aan de commissie, waarin zij pleit voor invoering van een vergunningstelsel voor de verkoop van tabak. Alleen met zo’n stelsel is het aantal tabaksspeciaalzaken straks aan banden te leggen en kan voorkomen worden dat supermarktketens als Albert Heijn naast elke supermarkt alsnog een aparte tabakswinkel gaan openen. Lees de integrale brief hieronder.

Aan: Tweede Kamer
Vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS)

Geachte heer, mevrouw,

Binnenkort (21 en 24 maart) staat het onderwerp leefstijlpreventie op de agenda van uw commissie.
Iedereen weet: roken is zeer schadelijk. Roken wordt beschouwd als een vorm van ‘leefstijl’, maar in feite is het een verslaving. Als gevolg van roken sterven jaarlijks in Nederland meer dan 20.000 mensen, waarvan meer dan de helft vóór hun pensioen. Een veelvoud hiervan wordt chronisch ziek. Dit legt een groot én vermijdbaar beslag op het budget en de capaciteit van de gezondheidszorg.

Bijna niemand begint als volwassene met roken. De tabaksindustrie richt zich volledig op jongeren (via influencers, games, sport, social media, films) om hen verslaafd te maken aan sigaretten. Een van de meest effectieve vormen van preventie is dan ook het voorkomen dat jongeren beginnen met roken: hoe minder jongeren beginnen met roken, hoe beter.

Rookpreventie Jeugd pleit al langer voor een regeling waarbij de overheid een beperkt aantal vergunningen afgeeft aan tabaksspeciaalzaken waar uitsluitend rookwaren mogen worden verkocht. Vooral in de omgeving van scholen en opleidingen, ROC’s e.d. is het wat ons betreft ontoelaatbaar dat tabak wordt verkocht. Breng de jeugd niet in verleiding! Ook in het Nationaal Preventieakkoord is de beperking van verkooppunten opgenomen als een effectief instrument.

In december 2021 heeft de staatsecretaris van VWS het onderzoeksrapport van SEO ‘Beperken tabaksverkoop tot tabaksspeciaalzaken’ aan uw Kamer gestuurd. SEO heeft meerdere scenario’s voor de afbouw van het aantal tabaksverkooppunten onderzocht. Scenario 5 komt het meest in de buurt van ons voorstel.

De onderzoekers benadrukken terecht dat de ‘uitkomsten van het onderzoek met grote onzekerheid zijn omgeven’. De verwachte gevolgen voor de branche zijn voornamelijk gebaseerd op meningen van de branche zelf, die er alle belang bij heeft om de gevolgen van de beperking van de verkooppunten zo negatief mogelijk neer te zetten.

Volgens een schatting in het rapport zal het aantal rokers met enkele honderdduizenden dalen door invoering van een vergunningstelsel. In termen van maatschappelijke kosten en baten gaat het dan om honderden miljoenen aan uitgespaarde zorgkosten, minder arbeidsverzuim en gederfde levensjaren. Bovendien, deze schatting beperkt zich tot (ex-)rokers. Hierbij zijn alle jongeren die door de beperking van de verkooppunten van tabak niet (meer) beginnen met roken nog niet eens meegeteld.

Wij zijn er niet op uit om kleine winkeliers het leven zuur te maken. Maar het kan niet zo zijn dat nuttige preventiemaatregelen, die erop gericht zijn om te voorkomen dat jongeren beginnen met roken, worden uitgesloten vanwege mogelijk omzetverlies van een beperkt aantal winkels. Indien nodig kunnen compenserende maatregelen worden genomen om maatschappelijk onwenselijke gevolgen van een vergunningstelsel, zoals verlies aan winkelaanbod in kleine kernen, te voorkomen. Dit probleem bestaat al langer en mogelijk omzetverlies van tabak is maar een beperkt onderdeel daarvan. Overigens zijn de grote winkeliers (supermarkten) al bezig om aparte tabakszaken op te zetten om het aangekondigde verkoopverbod van tabak in supermarkten te omzeilen.

Meer dan twee derde van de bevolking vindt dat de verkoop van tabak moet worden beperkt tot tabaksspeciaalzaken om ervoor te zorgen dat jongeren niet beginnen met roken. Ons voorstel beantwoordt aan die wens. Het rapport van SEO biedt geen overtuigende tegenargumenten

Alles overziende is het meer dan ooit duidelijk dat een stringent vergunningstelsel voor tabak nodig is, waarbij een beperkt aantal vergunningen wordt verleend aan tabaksspeciaalzaken die uitsluitend rookwaren mogen verkopen. Dat is de enige effectieve manier om het aantal verkooppunten van tabak echt te verminderen en dit levert een belangrijke bijdrage aan het behalen van de doelstellingen van het Nationaal Preventieakkoord.

Wij verzoeken uw Kamer dan ook om de staatssecretaris van VWS op te roepen zo snel mogelijk een dergelijk vergunningstelsel in te voeren.

Met vriendelijke groet,

Wanda de Kanter
Voorzitter Rookpreventie Jeugd