Maleisische jongeren die in 2005 of later geboren zijn, zullen nooit van hun leven tabak mogen kopen. Dit wil de Maleisische regering binnenkort wettelijk gaan regelen. Een goed initiatief waar Nederland een voorbeeld aan kan nemen, zegt longarts Wanda de Kanter van Rookpreventie Jeugd.

Door de webredactie

De Maleisische minister van Volksgezondheid, Khary Jamaluddin, maakte op 26 januari tijdens de 150e zitting van de raad van bestuur van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in Genève bekend dat het land toe is aan het zogenoemde eindspel tabak. De regering hoopt hierover dit jaar wetgeving aan te nemen. Door het illegaal maken van de verkoop van tabak en andere rookproducten aan iedereen die geboren is na 2005, dus volgend jaar 18 wordt, zet het land de definitieve stap naar een rookvrije samenleving. “Maleisië is van mening dat dit een aanzienlijke impact zal hebben op het voorkomen en beheersen van NCD’s [niet-overdraagbare ziekten]”, aldus minister Khary.

Eén op de vijf rookt

Jaarlijks worden in Maleisië (ruim 32 miljoen inwoners) meer dan 27.000 aan roken gerelateerde sterfgevallen gemeld. Roken veroorzaakt ziekten zoals longaandoeningen (longkanker en COPD), verschillende vormen van kanker, hartaandoeningen, beroertes en,diabetes. Zo’n 15 procent van die 27.200 aan tabak gerelateerde sterfgevallen zijn niet-rokers die ziek zijn geworden door blootstelling aan secundaire rook (meeroken).

Ongeveer een op de vijf mensen van 15 jaar en ouder in Maleisië rookt (21,3 procent), met naar schatting 4,9 miljoen huidige rokers, waarvan een ruime meerderheid man is. De nieuwe wet op de tabaks- en rookbestrijding verbiedt niet alleen het roken voor iedereen geboren na 2005, maar reguleert ook e-sigaretten en shisha-producten.

Meer landen volgen

Vorige maand kondigde Nieuw-Zeeland plannen aan om de verkoop van tabaksproducten te verbieden aan iedereen die geboren is na 2008, in een wet die naar verwachting dit jaar van kracht wordt. Daarmee hoopt de overheid in 2025 een rookvrije generatie te bewerkstelligen. In het voorstel van Nieuw-Zeeland zal – net als in Maleisië – de wettelijke rookleeftijd geleidelijk omhooggaan. Daardoor kunnen huidige rokers sigaretten blijven kopen, maar zijn tabaksproducten in feite niet meer beschikbaar voor iedereen die na 2008 is geboren, dus nu 14 jaar is.

De Nederlandse overheid streeft er via het Nationaal Preventieakkoord naar in 2040 een rookvrije generatie te bereiken. Ook voor Finland is dit het streefjaar. Maar meer en meer landen zetten de deadline eerder. Behalve Maleisië en Nieuw-Zeeland wil Ierland dit uiterlijk in 2030 voor elkaar krijgen en Singapore heeft ook interesse en zal de implementatie van de Nieuw-Zeelandse wet bestuderen.

In een interview zei cadrioloog Eduardo Bianco, voorzitter van de Tobacco Expert Group bij de World Heart Federation, vorig jaar dat het 'eindspel' voor tabak in zicht komt als een paar landen het voortouw nemen. “Het zal niet gemakkelijk zijn, maar het is mogelijk. We hebben de rationaliteit, maar we hebben nu een aantal landen nodig om de weg te plaveien.”  

Wat haalbaar is

Longarts Wanda de Kanter, voorzitter van Rookpreventie Jeugd, noemt het initiatief van Maleisië en Nieuw-Zeeland “fantastisch”, iets waar Nederland (ruim 17 miljoen inwoners en 20.000 doden door roken per jaar) een voorbeeld aan kan nemen. Een verbod voor 18-jarigen vanaf volgend jaar is voor Nederland te drastisch, omdat er nog ontzettend veel gerookt wordt onder jongeren, met name in het lager voortgezet onderwijs. “Hier moeten we eerst zorgen dat veel minder mensen roken. De meeste rokers in Nederland zijn begonnen voor hun achttiende. Je zou bijvoorbeeld uit kunnen gaan van de nu tienjarigen, geboren vanaf 2012. Daar roken er nog maar heel weinig van. Het wettelijk verbod op de verkoop van tabak aan jongeren geboren vanaf 2012 zou dan in 2030 in moeten gaan.”

Maar om voldoende draagvlak te creëren zou 2035 als streefdatum een grotere kans van slagen hebben. “We hebben de weg erheen nodig om landelijk veel minder rokers te krijgen door maatregelen die de komende jaren genomen worden”, legt De Kanter uit. “Zoals de prijs van tabak elk jaar met minstens 10 procent omhoog en het verder beperken van het aantal verkooppunten met behulp van een vergunningstelsel: niet in de buurt waar scholen en opleidingen zijn. Als het aantal rokers rond de 5 procent ligt, is de stap naar een generatiegebonden verbod op de verkoop van tabak, inclusief e-sigaretten, een kleine stap.”

‘De hazen lopen hier traag’

Als het aan Rookpreventie Jeugd lag, ging het allemaal veel sneller. De Kanter: “Een meerderheid van de Nederlanders is voor het concept van een Rookvrije Generatie. Dan is de stap naar het wettelijk verankeren een kleine, maar absoluut noodzakelijke. Maar de hazen lopen hier traag, dus we moeten kijken naar wat haalbaar is. Wat niet wegneemt dat gidslanden als Maleisië en Nieuw-Zeeland ons beleid kunnen versnellen.” De Kanter wijst erop dat we lange tijd een demissionair kabinet hebben gehad met wie het moeilijk zakendoen was over dit soort politiek zeer gevoelige issues. “Het uitgangspunt moet altijd zijn om onze kinderen te beschermen; zij hebben het recht om in gezondheid op te groeien en vrij te blijven van verslavingen.”

De Kanter heeft inmiddels afspraken met enkele parlementariërs en de nieuwe staatssecretaris van VWS. “Of er draagvlak is voor een wet Rookvrije Generatie moet nog duidelijk worden. Maatschappelijk draagvlak is er in ieder geval.”