Nederlandse jongeren zijn nog nauwelijks bekend met alternatieven voor tabakssigaretten als cigarillo’s, verhitte tabak of nicotinezakjes. Minder dan 1 procent heeft deze producten ooit gebruikt. Om dat zo te houden adviseert het RIVM de maatregelen voor deze rookwaren aan te scherpen en de voorlichting erover op te voeren.

Door de webredactie

In hun pogingen in een dalende markt voor sigaretten en shag omzet te behouden, brengen tabaksfabrikanten allerlei nieuwe alternatieven op de markt, zoals cigarillo’s, heatsticks en nicotinezakjes (snus). Veel van die producten zijn minder strikt gereguleerd en worden als ‘minder schadelijk’ dan sigaretten aan de man gebracht.

Over deze nieuwe producten is nog weinig zicht op de bekendheid en het gebruik, het profiel en gedrag van de gebruikers, de redenen en de risicoperceptie. Vandaar dat het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in opdracht van het ministerie van VWS als een van de eersten in Europa hier onderzoek naar deed. Het onderzoek werd gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Drug and Alcohol Dependence.

(Nog) weinig gebruik onder jongeren

Op basis van antwoorden van 5.805 Nederlanders van 13 jaar en ouder, concludeert het RIVM dat minder dan de helft het bestaan van cigarillo’s, verhitte tabak en snus kent. Minder dan 15 procent heeft ze ook ooit gebruikt en minder dan 2 procent gebruikt ze nu. Onder jongeren tussen de 13 en 17 jaar is 12 procent bekend met de rookalternatieven en heeft slechts 1 procent ze ooit uitgeprobeerd. Huidig gebruik komt in deze groep niet voor.

Het zijn vooral mannen, (e-)sigarettengebruikers en respondenten met een hogere opleiding en sociaaleconomische status die de alternatieven kennen en gebruiken. Dat laatste doen ze uit nieuwsgierigheid, vanwege de aangename smaak, smaakvariatie en het idee dat de producten minder schadelijk en minder verslavend zouden zijn.

Nadelige effecten snus

Het gebruik van deze producten kan echter wel degelijk schadelijk zijn voor de gezondheid. Uit ander onderzoek van het RIVM naar bijvoorbeeld de nicotinezakjes – tabakloze zakjes poeder met nicotine die achter de bovenlip worden gestopt – blijkt dat de belangrijkste acute effecten na opname van nicotine drukken op het zenuwstelsel. Gevolgen zijn bijvoorbeeld duizeligheid, sterke speekselvorming, toegenomen en/of onregelmatige hartslag (tachycardie) en verhoging van de bloeddruk. Een stijging in bloeddruk kan echter ook gevolgd worden door een trage hartslag, een hartritmestoornis of hartstilstand.

Nicotine kan ook schadelijk zijn voor de luchtwegen, zoals luchtweghyperreactiviteit (verhoogde reactie op prikkels die leiden tot vernauwing van de luchtwegen). Daarnaast kan nicotine ook nadelige effecten hebben op de ontwikkeling van hersenen bij adolescenten, met permanente veranderingen in neurale structuur en cognitieve functie tot gevolg.

Uitbreiden Tabaks- en rookwarenwet

In het onderzoek dat het RIVM nu naar buiten heeft gebracht over de bekendheid met alternatieve rookwaar, waarschuwt het instituut dan ook opnieuw voor de schadelijke gevolgen ervan voor de gezondheid. Daarom adviseert het instituut de regering om de regels voor sigaretten en shag, zoals een verbod op smaakjes, uit te breiden naar deze nieuwe producten. Ook verwacht het RIVM dat betere voorlichting over gezondheidsrisico’s ervoor zorgt dat minder mensen de producten gaan gebruiken.

Wat betreft de nicotinezakjes is de regering inmiddels al een stap verder gegaan door ze op grond van de Warenwet te verbieden, zo maakte de NVWA vorige week bekend. Nicotinezakjes met 0,035 of meer milligram nicotine per zakje worden als schadelijke levensmiddelen aangemerkt.

Het wachten is nu op nadere regelgeving waarmee cigarillo’s en heatsticks op één lijn worden gebracht met sigaretten en shag en, zoals het RIVM aanbeveelt, op goede voorlichting over de gevaren van alternatieve rookwaren.