De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving pleit voor nieuw beleid om gezondheidsverschillen in de maatschappij op te heffen. Dan is verhoging van de tabaksaccijnzen het beste instrument, betoogt voormalig huisarts Henk Bonarius. ‘De politiek is aan zet.’

Door Henk Bonarius

De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) pleit voor een radicale breuk met het huidige volksgezondheidsbeleid, waarbij de overheid zichzelf wettelijk moet verplichten de gezondheidsverschillen tussen hoog- en laagopgeleide Nederlanders terug te dringen. Maar in het rapport ‘Een eerlijke kans op gezond leven’, dat de RVS begin april publiceerde, is nauwelijks aandacht voor roken.

Terwijl verreweg de belangrijkste oorzaak van de gezondheidsverschillen het roken is! Rokers sterven gemiddeld tien jaar eerder dan niet-rokers. In Nederland gaat het om 20.000 roken-gerelateerde doden per jaar, schrijft het KWF in ‘Gevolgen van Roken’, dat meer confronterende informatie bevat.

In het artikel ‘Gezondheidseffecten van roken’ van hoogleraar maatschappelijke gezondheidszorg Johan Mackenbach e.a., in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG), worden sigaretten beschreven als het dodelijkste consumentenproduct met een driemaal hoger risico op vroegtijdige sterfte in vergelijking met mensen die het product niet gebruiken. Sedert de uitvinding van professionele sigarettenmachines veroorzaakte roken inmiddels wereldwijd 100 miljoen doden.

Roken oorzaak van dertig ziekten

Hetzelfde artikel meldt dat het aantal roken-gerelateerde ziekten inmiddels is opgelopen naar dertig. Het betreft met name diverse soorten kanker, hart- en vaatziekten, luchtwegziekten als COPD en verminderde vruchtbaarheid, diabetes mellitus, parodontitis, lage botdichtheid met kans op heupfractuur, enzovoort. Daarbij is roken verslavend door de nicotine in tabak. Roken is de belangrijkste oorzaak van het verlies van ongeveer 2 miljoen levensjaren én het verlies aan gezonde levensjaren.

Ook duizenden doden door meeroken

Daarnaast zorgt meeroken, ook wel tweedehands roken genoemd, alsook derdehands roken vanuit rookcomponenten die zijn neergeslagen op oppervlakten, voor enkele duizenden sterfgevallen door hartaandoeningen en enkele honderden aan longkanker, schrijft het Trimbos-instituut. Hierbij wordt aangetekend dat in het verkeer 650 doden per jaar vallen. Terwijl alles in het werk wordt gesteld om het aantal verkeersdoden te verlagen, blijft het stil aan het rokersfront.

De zorgkosten voor roken-gerelateerde (long)kanker, COPD en diabetes mellitus bedragen 3 miljard euro per jaar. In het artikel de ‘Rekening van het roken’ (NTvG) komen Polder e.a. uit op een totale kostenpost van 33 miljard euro voor de Nederlandse samenleving. Denk ook aan het enorme beslag van roken-gerelateerde ziekten op de gezondheidszorg.

Laagopgeleiden roken meer

Terugkomend op het advies van de RVS en dan gericht op het roken als de belangrijkste doodsoorzaak geven de volgende getallen van het CBS meer inzicht. Meer dan de helft van de laagopgeleide mannen rookt, tegenover 22 procent van de hoogopgeleide, en ook nog eens vaker. Bij vrouwen is de verhouding 35 tegen 10 procent.

Het is dus van levensbelang om roken aan te pakken, waarbij structurele accijnsverhogingen volgens wetenschappelijke literatuur effectiever is dan mediacampagnes (Polder e.a.). Met deze effectieve en simpele maatregel om het verslavende, ziekmakende en zelfs dodelijke roken uit de Nederlandse maatschappij te weren, is een ‘rookvrije generatie’ binnen afzienbare tijd mogelijk.

Het rapport van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving dient op de agenda te staan van de formatieonderhandelingen om een plan van aanpak te maken, waarbij structurele, dus steeds nieuwe accijnsverhogingen voor tabakswaren de voor de hand liggende maatregel is.
De politiek is aan zet!