De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft een handboek uitgebracht voor de effectieve invoering van tabaksaccijns. Nog veel te weinig landen gebruiken accijns om roken te ontmoedigen. Door accijnzen flink te verhogen kunnen levens gered worden én kan een enorme berg zorgkosten worden bespaard. Nederland behoort nog niet tot de best practice.

Door de webredactie

“Het bewijs is duidelijk”, schrijft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) op haar website. “Een significante verhoging van de accijns waardoor de prijs van tabak omhooggaat, is, zo is bij herhaling aangetoond, het meest effectieve en ook het meest kosteneffectieve mechanisme om tabaksgebruik terug te brengen.” Maar, zo vervolgt de WHO: “Tabaksaccijns blijft wereldwijd ook de minst gebruikte beleidsmaatregel om tabaksgebruik te ontmoedigen.”

Slechts 38 landen, goed voor 14 procent van de wereldbevolking, hadden in 2018 een toereikende accijns ingevoerd. Om tabaksgebruik te ontmoedigen moet ten minste 75 procent van de prijs uit accijns bestaan.

Levens redden

Omdat er nog jaarlijks wereldwijd 8 miljoen mensen sterven aan de gevolgen van tabaksgebruik ligt er volgens de WHO een grote kans in het effectief invoeren van accijnzen om dat aantal snel af te laten nemen. Daartoe heeft de WHO een handboek uitgebracht dat beleidsmakers een handleiding, inclusief een checklist, biedt voor het invoeren van accijnzen in hun land. Door accijnzen in te voeren worden niet alleen mensenlevens gered, maar besparen overheden ook enorm op de kosten die opgaan aan de behandeling van tabak-gerelateerde ziekten. Volgens de WHO is hier wereldwijd 1,4 biljoen dollar (omgerekend 1,16 biljoen euro) mee gemoeid, geld dat beter zou kunnen worden gestoken in de wederopbouw van de wereldeconomie na de coronacrisis.

Nederland nog niet officieel best practice

Nederland behoort volgens het onderzoek (p. 54) waar de WHO in dit handboek aan refereert niet tot de 38 landen waar accijns afdoende wordt ingezet om tabaksgebruik te ontmoedigen. Het gaat hier wel om cijfers uit 2018. Sinds die tijd heeft Nederland een aantal accijnsverhogingen doorgevoerd. In april 2020 is er nog een euro bijgekomen. Een pakje Marlboro kost nu 8 euro. Het doel van de overheid is om, na een evaluatie, door te gaan met de verhogingen, zodat een pakje in 2023 10 euro zal kosten.

Volgens de website Sigarettenprijs bestaat de prijs van een pakje sigaretten in Nederland inmiddels voor 80 procent uit belastingen. Daarmee zou Nederland nu wel als een best practice volgens de standaarden van de WHO worden gerekend.