Politieke jongerenorganisaties zijn vrij eensgezind in hun streven rookwaren verder te reguleren en de samenleving rookvrij te maken, bleek uit een webinar van het Netwerk Nederland Rookvrij. De JOVD zal hier bij VVD-Kamerleden op aandringen.

Door de webredactie

Roken moet zo snel mogelijk gedenormaliseerd worden, het gezelligheids- of partyroken moet ontmoedigd worden, tabaksverkoop moet via een vergunningstelsel worden beperkt tot speciaalzaken die tabak én e-sigaretten verkopen, de accijns op tabak moet omhoog en zorgverzekeraars moeten meer dan één stoppoging per jaar vergoeden. De jongerenorganisaties van de grootste politieke partijen blijken vrij eensgezind als het aankomt op tabaksontmoediging, zo bleek uit het vierde webinar van het Netwerk Nederland Rookvrij, dat op 10 maart werd gestreamd. In deze aflevering sprak Maria Henneman met vijf bestuursleden van politieke jongerenorganisaties om hun standpunten over tabaksontmoediging te horen.

De jongerenpartijen vinden in dit verband ‘voorkomen beter dan genezen’ (JOVD), wat bereikt moet worden met ‘preventie en campagnes’ (Jonge Democraten), waarbij behalve de gezondheidsvoordelen ook het duurzaamheidsaspect moet worden benadrukt (Dwars). Dat tabak ‘rotzooi’ is, dus ‘stop ermee’ (CDJA) is reden om de Rookvrije Generatie ‘snel na te streven’ (PerspectieF).

E-sigaret niet als gezonder voorstellen

Het eerste onderwerp dat Henneman bij de kop pakte was de toenemende populariteit van de e-sigaret. De jongeren waren het erover eens dat die niet verboden moet worden, maar zeker ook niet moet worden gestimuleerd. “De framing van de e-sigaret als gezonder alternatief voor de gewone sigaret moet van tafel”, zei Wilbert Frieling, vicevoorzitter van de liberale JOVD. Sabine Scharwachter, voorzitter van Dwars, de jongerenpartij van GroenLinks, vindt dat de overheid een taak heeft om de e-sigaret te denormaliseren en staat achter een verbod op de vele smaakvarianten. Ook Hielke Onnink, voorzitter van de CDJA, is voor regulering van de e-sigaret door het nicotinegehalte te beperken en smaakjes te verbieden.

Geen onderscheid sigaret en e-sigaret

“Ik denk meteen aan snoep”, zegt Nikki Frederiksz, bestuurslid van Jonge Democraten, de jongerenpartij gelieerd aan D66. “Ik vind het heel gevaarlijk dat dit zo onschuldig kan overkomen, terwijl het dat niet is. Je moet dit behandelen als normaal roken.” Dat vindt ook Tim Kuijsten, bestuurslid van PerspectieF, de jongerenorganisatie van de ChristenUnie. Hij waarschuwt dat de tabaksindustrie ook als het over de e-sigaret gaat, hamert op de keuzevrijheid van de consument. Maar daar zitten grenzen aan en de overheid heeft ook een taak om de volksgezondheid te beschermen. “Als je kijkt naar waar tabak op de lijst van schadelijke drugs staat, dan komt het zeker in aanmerking om helemaal uit de samenleving geweerd te worden. En dat geldt dan ook voor de e-sigaret.”

‘Roken is een verslaving’

Uit het gesprek bleek hoezeer de JOVD in haar mening over tabaksontmoediging afwijkt van de VVD. Waar de VVD nog altijd de tabaksindustrie het mantra van de ‘vrije keuze’ nazegt, is de JOVD voor extra maatregelen om een mentaliteitsverandering rond tabak teweeg te brengen. “Wij zijn voor regulering, omdat het bij roken om een verslaving gaat en niet om een oprechte keuzevrijheid en omdat je als overheid en als medemens een zorgplicht naar elkaar hebt”, zegt Frieling. Regulering moet helpen een mentaliteitsverandering op gang te brengen, zodat mensen beseffen dat het “niet normaal is om dagelijks een pakje sigaretten te roken”.

Tabaksverkoop moet onder vergunningstelsel

Daarom is de JOVD ook voor een vergunningstelsel voor de verkoop van tabak. Frieling: “Als tabak in de supermarkt naast de broccoli ligt, dan gaat niemand ooit begrijpen dat het niet een normaal product is. Via een vergunningstelsel houd je als overheid zicht op de verkoop.”

Een vergunningstelsel helpt om tabak ontoegankelijker te maken, zegt ook Scharwachter. Over de verspreiding van het aantal verkooppunten zegt Kuijsten: “Zolang het een legaal product is moet het niet onmogelijk zijn om het te krijgen, maar het moet ook niet makkelijk zijn.”

Van de Jonge Democraten mag het terugbrengen van het aantal verkooppunten sneller dan de voorgenomen gefaseerde afbouw, met in 2023 een verbod op verkoop bij supermarkten en pas in 2030 bij gemakszaken en tankstations. Dat geldt voor Kuijsten overigens ook. En Scharwachter zegt: “Ik snap niet dat het nog niet geregeld is, als iedereen er zo voor is. Is de lobby van de tabaksindustrie of van de supermarkt zo sterk?” Maar, haalt Onnink van het CDJA een bekend argument van de tabaksindustrie van stal, we moeten oppassen dat bij een te snelle terugdringing de illegale handel in sigaretten niet opbloeit. “Je moet wel een beetje mee balanceren met de vraag”, zegt hij.

Roken versterkt de armoede

In de discussie over accijnsverhoging waarschuwt Scharwachter ervoor dat daarbij niet alleen vanuit het perspectief van de hoogopgeleide niet-roker moet worden geredeneerd, maar dat we moeten beseffen dat er veel verslaafde rokers zijn die niet heel veel te besteden hebben.

Maar roken versterkt juist de armoede, stelt Kuijsten. “Want iemand raakt verslaafd, wat veel geld kost, en ten tweede bouwt zorgklachten op, wat zorgkosten met zich meebrengt. Dus ik denk dat het alleen maar de armoede in stand houdt. Ik denk dat accijnsverhoging daarom juist wel effectief is.”

Frieling is niet tegen accijnsverhoging, maar alleen als dat met een doel gebeurt. De opbrengsten van de tabaksaccijns moet worden gebruik om “te ontmoedigen en om te investeren in verslavingszorg zodat mensen uit lagere sociaaleconomische klassen makkelijker de zorg kunnen krijgen die ze nodig hebben. Dan los je pas echt de problemen op.”

Dry January, Pure February

Op de vraag hoe jongeren beter overtuigd zouden kunnen worden om niet te gaan roken, stelt Frederiksz dat in plaats van kinderen bang te maken voor ziektes, het beter werkt om ze bewust te maken van hoe snel je verslaafd kunt raken aan tabak. “Ik ken heel veel mensen die meedoen aan ‘Dry January’ en dus de hele maand januari geen alcohol drinken. Zoiets zou je ook voor tabak kunnen doen, voor studenten bijvoorbeeld. Want veel jonge rokers denken dat ze helemaal niet verslaafd zijn. Nou, ga dan die challenge maar eens aan. Dan komen veel mensen er misschien achter dat ze toch wel verslaafd zijn.”

Volgens Kuijken moet ook sterk worden ingezet op voorlichting over ‘gelegenheidsroken’, “want de zelfoverschatting over het idee dat je niet verslaafd bent als je alleen soms een sigaret rookt is in onze generatie wel groot”. En Scharwachter denkt dat voor haar achterban het nadelige effect van tabak op milieu en klimaat en mensenrechten ook een argument zou kunnen zijn om sigaretten links te laten liggen.

JOVD-lobby bij Kamerleden

Het opvallendst aan het gesprek was toch wel de afwijkende mening van de JOVD over dit onderwerp ten opzichte van de VVD. Hoe gaat de JOVD de VVD overtuigen, wilde een kijker weten. Frieling: “Dat is een goed punt. Wij zijn een onafhankelijke jongerenorganisatie, maar wij proberen ook door het publiceren van stukken of door lobby bij Kamerleden dit onder de aandacht te brengen en we hopen dat wat wij willen zo snel mogelijk gerealiseerd wordt.”

Goed nieuws, want dan hoort de VVD het ook eens van een ander.

tags:  politieke partijen | e-sigarettenverbod | stoppen met roken | SES | politiek | roken | jongeren | tabakslobby | VVD