De Europese Commissie heeft een plan gelanceerd dat het aantal doden ten gevolge van kanker moet terugdringen. Een belangrijk onderdeel in dit plan zijn antirookmaatregelen. Zo moet er in 2040 sprake zijn van een Europese rookvrije generatie.

Door de webredactie

“Terwijl we in 2020 tegen een pandemie streden, vochten veel van ons een stille strijd, de strijd tegen kanker”, zei Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, bij de lancering van een nieuw Europees plan om het aantal sterfgevallen ten gevolge van kanker terug te dringen. Ieder jaar sterven er 1,3 miljoen Europeanen aan de gevolgen van kanker en komen er 3,5 miljoen nieuwe kankerdiagnoses bij. Von der Leyen: “En dat aantal neemt helaas toe.”

Meer dan 40 procent van dat aantal doden is toe te schrijven aan oorzaken die voorkomen kunnen worden, zoals slechte luchtkwaliteit en slechte leefgewoonten.

Tabak en kanker

Tabaksgebruik is verantwoordelijk voor 27 procent van alle kankers. “De bekendste zijn longkanker en kanker in de mondstreek (slokdarm, strottenhoofd en mondholte)”, zo meldt het Trimbos-instituut. “Maar de kankerverwekkende stoffen uit rook komen terecht in het hele lichaam. Rokers hebben ook meer kans op het krijgen van leukemie en kanker in de maag, blaas, nieren, lever, baarmoederhals, alvleesklier en darmen.”

Plan om kanker terug te dringen

De Europese Commissie heeft 4 miljard euro vrijgemaakt en een plan opgesteld om het roken terug te dringen. Op dit moment rookt nog 25 procent van de volwassen Europeanen en 29 procent van de jongeren tussen de 15 en 24 jaar. In 2040 moet er sprake zijn van een rookvrije generatie, wat inhoudt dat niet meer dan 5 procent van de Europeanen dan nog rookt.

Accijnsverhoging

Om dat te bereiken wil de Commissie, zo staat in het plan, haar belastingregels herzien. Accijnsverhogingen zijn een heel effectieve manier om het aantal rokers terug te dringen, zo stelt de Commissie. Op dit moment lopen de prijzen en accijnzen in Europa echter nog heel erg uiteen. In Ierland wordt er 8 euro accijns geheven per pakje van 20 sigaretten, terwijl dat in Bulgarije bijvoorbeeld 1,80 euro is.

Verbod lekkere smaakjes

Daarnaast wil de Commissie dat de EU-Tabaksproductenrichtlijn ook voor alternatieve tabaksproducten gaat gelden en dat er meer rookvrije en dampvrije zones in Europa komen. Ook wil de Commissie dat er in heel Europa plain packaging wordt ingevoerd (gestandaardiseerde tabaksverpakkingen zonder merkuitingen) en dat er een algeheel verbod komt op de toevoeging van lekkere smaakjes aan tabaksproducten. Daarbij moet het internationale antirookverdrag FCTC van de Wereldgezondheidsorganisatie dat door de Europese Unie en alle afzonderlijke lidstaten al lang en breed is geratificeerd, beter geïmplementeerd gaan worden, zodat de antirookmaatregelen in dat verdrag beter worden uitgevoerd.

Steun in rug voor Blokhuis

De door de Europese Commissie voorgestelde maatregelen zijn een steun in de rug voor het beleid van staatsecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid). In het Nationaal Preventieakkoord is een oplopende verhoging van de tabaksaccijns tot 10 euro in 2023. De VVD wist, onder invloed van de tabakslobby, voor elkaar te krijgen dat eerst de effecten van de accijnsverhoging met 1 euro in 2020 moeten worden geëvalueerd, alvorens verdere verhogingen kunnen worden doorgevoerd. Bij die evaluatie kan nu ook de Europese ambitie worden betrokken.

In Nederland is plain packaging al ingevoerd en is wetgeving in gang gezet die maakt dat e-sigaretten onder dezelfde regels vallen als traditionele tabak. Dat houdt ook een verbod in op smaaktoevoegingen, een maatregel waar alleen de PVV in de Tweede Kamer zich fel tegen verzet. 

Nog te veel rokers

Ondanks de genomen maatregelen zijn de cijfers over tabaksgebruik in Nederland nog weinig rooskleurig. Ze laten vooral een scherpe tweedeling zien tussen hoog- en laagopgeleiden. Volgens de laatste cijfers rookt nog 21,7% van de Nederlanders en 15,9% dagelijks. Onder de laagopgeleiden is dat percentage respectievelijk 26,2% en 23,4% (in de groep laagopgeleide mannen van 25 tot 44 jaar rookt zelfs 54,9%). Bij hoogopgeleiden is het gemiddelde bijna de helft van de laagopgeleiden: respectievelijk 15,4% en 7,5%. In de leeftijdsgroep 20-24 jaar wordt het meest gerookt: 30,9% totaal en 15,6% dagelijks. Ten opzichte van de voorgaande jaren is er bovendien maar heel weinig verschil zichtbaar.