UPDATE 21-01-2021
OPINIE
In een interview met het Algemeen Dagblad zegt Jan Hein Sträter, voorzitter van de branchevereniging van de tabaksindustrie VSK, dat mensen niet roken omdat er een tabaksindustrie is, maar de tabaksindustrie er is omdat mensen graag roken, en zo nog wat schaamteloze onwaarheden.

Door Wanda de Kanter

Eens in de zoveel tijd lukt het Jan Hein Sträter, voorzitter van de Verenigde Nederlandse Sigaretten- en Kerftabakindustrie (VSK), om in de media te komen om daar wat uitspraken te doen waarmee hij op een of andere manier hoopt te relativeren dat er nog elk jaar meer dan 20.000 mensen in Nederland aan de gevolgen van een tabaksverslaving overlijden. Afgelopen weekend voelde het AD hem kritisch aan de tand. “Iedereen kent meer mensen die gestopt zijn dan dat ze nog rokers kennen,” zegt Strater tegen de krant. “Het percentage rokers neemt al zestig jaar af, tot op dit moment 21 tot 24 procent van de volwassenen. Die afname zal ook doorgaan. Wie wil stoppen, kan stoppen, al lukt het misschien niet de eerste keer.”

De feiten

Twee van de drie kinderen die één sigaret proberen, worden een dagelijkse roker. Hoe eenvoudig je kan stoppen is vooral genetisch bepaald. Veel mensen stoppen te laat en krijgen alsnog longkanker (burgemeester Van der Laan, Johan Cruijff). Daarbij is tabak niet door toeval verslavend, er is door de industrie alles aan gedaan het zo verslavend te maken: pure tabak is niet te inhaleren en nauwelijks verslavend.

Geen keuze

Maar als je het Sträter vraagt is het allemaal een kwestie van kiezen, kan iedereen die rookt daarmee stoppen als hij of zij wil, met de kanttekening dat dat misschien niet direct de eerste keer lukt. Echter, het probleem is nu juist dat roken geen keuze is maar een verslaving, waardoor er dus geen sprake van kiezen is en het juist niet met de eerste stoppoging klaar is. Daarbij is het percentage jongeren tussen de 18 en 40 jaar dat rookt al zes jaar 33 procent (CBS).

Volgens het Trimbos-instituut wil zo’n 80 procent van de rokers de peuk uitdrukken. “Ieder jaar voegen ruim 1 miljoen rokers de daad bij het woord en doen één of meer stoppogingen,” schrijft het Trimbos. “In 2018 deed 36,9 procent van de rokers een serieuze stoppoging. De meeste rokers hebben meerdere pogingen nodig voordat het hen lukt om definitief te stoppen.” 

Denkfout

Dat het aantal rokers al jaren maar mondjesmaat afneemt en het niet zo makkelijk is om de peuk uit te drukken als Sträter doet voorkomen, wordt veroorzaakt door de nicotine. Nicotine is namelijk net zo’n verslavende stof als cocaïne en heroïne.

Sträter weet dondersgoed dat roken slecht voor de gezondheid is, hij is er niet voor niets zelf mee gestopt. Is het dan niet beter om de industrie op te doeken? “Dat gebeurt als mensen stoppen met roken,” zegt Sträter. “Dan stopt die industrie ook. Het is een denkfout dat mensen roken omdat er een industrie bestaat. Het is precies andersom.”

Hoe de industrie te werk gaat

Het boek Golden Holocaust van Stanford-professor Robert Proctor laat haarfijn zien hoe geraffineerd de industrie te werk is gegaan, hoe ze het over de longen roken in haar marketing meenam, verdoezelde dat roken kankerverwekkend is, antirookmaatregelen tegenhield, en probeerde zo veel mogelijk jongeren verslaafd te krijgen.

Daar zit nog zo’n leugentje van Sträter. “De starters zijn jongvolwassenen vanaf 18 jaar die in de uitgaansleeftijd zitten. Ze willen graag roken en drinken,” zegt hij. Maar de waarheid is dat tweederde van de rokers voor het 18^e jaar is begonnen.

Indonesië

En hoe zit dat met de tabaksindustrie die in ontwikkelingslanden probeert om zo veel mogelijk mensen, en kinderen, verslaafd te maken voordat ze daar ook strenge antirookmaatregelen hebben ingevoerd? Sträter: “Die opmerking gaat ook weer uit van kwade trouw. De welvaart in die landen stijgt en dan zie je dat mensen daar ook een auto en een koelkast willen. En sommigen een sigaret.” Die sommigen zijn in een land als Indonesië een groot deel van de mannelijke bevolking.

UPDATE 21-01-2021

Anne-Marije Buiter, longarts i.o. te Groningen, schreef een ingezonden brief naar het AD over het interview met Jan Hein Sträter. Haar felle reactie kunt u hier lezen.