EU-commissaris voor Volksgezondheid en Voedselveiligheid Stella Kyriakides heeft eindelijk gereageerd op publieke oproepen om de wettelijke meetmethode voor de gifuitstoot van sigaretten te herzien.

Door de webredactie

De meetmethode om de schadelijke uitstoot van sigaretten te bepalen staat volgend jaar bij de herziening van de Tabaksproductenrichtlijn (TPD) op de agenda. Zoveel wordt duidelijk uit de Tweets die EU-commissaris Stella Kyriakides gisteren de wereld in stuurde. Na ruim een jaar reageert de EU-commissaris voor Volksgezondheid daarmee op de oproep van Arjen Lubach in zijn tv-programma Zondag met Lubach om in plaats van de huidige meetmethode, die door de tabaksindustrie zelf is ontworpen, over te stappen op de Canadian Intense-methode.

“Aan iedereen die me benaderd heeft over Canadian Intense, ik kan u verzekeren dat de Europese Commissie hard werkt om burgers te beschermen tegen de gevaren van tabak, zeker gezien de effecten van roken op COVID-19”, schreef Kyriakides op 19 november op haar Twitter-account @SKyrikidesEU.

En in een vervolg-tweet: “We zullen nauwgezet kijken naar wetenschappelijk bewijs wanneer we rapport uitbrengen over de Tabaksproductenrichtlijn in 2021. Maar welke methode ook wordt gebruikt, roken is nooit veilig. Alleen stoppen is dat. Dit is ook de boodschap aan @tamaravanark en @PaulBlokhuis vandaag.”

Blokhuis reageert

Staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid) reageerde enkele uren later, na de videovergadering die hij en minister Tamara van Ark (Medische Zorg en Sport) met Kyriakides hadden. Blokhuis tweette: “Heel goed om @SKyriakidesEU te ontmoeten en de strijd tegen kanker te bespreken. Onder andere verzekerde ze ons dat de Europese Commissie gaat kijken naar de manier waarop de giftige inhoud van sigaretten wordt gemeten in de EU. Volgend voorjaar vervolgen we onze discussie over dit onderwerp!”

Pleidooi van 13 landen

In maart van dit jaar schreef Blokhuis al een brief aan Kyriakides, medeondertekend door collega’s uit twaalf EU-lidstaten, waarin hij de EU-commissaris verzoekt om de meetmethode aan te passen. De regeringen van Noorwegen, Zweden, Finland, Denemarken, IJsland, Estland, Letland, Litouwen, Ierland, Luxemburg, Portugal en Slovenië onderschrijven die oproep om over te stappen op een methode die inmiddels ook door de WHO wordt bepleit.

Sjoemelsigaret

De discussie over de meetmethode van het gifgehalte in sigaretten kwam voort uit het onderzoek dat werd uitgevoerd door het RIVM in verband met de aangifte tegen de tabaksindustrie door twee longpatiënten en Rookpreventie Jeugd. Daarbij werd duidelijk dat de tabaksindustrie sigarettenfilters van kleine gaatjes voorziet om de metingen van de gifuitstoot van sigaretten te manipuleren, reden waarom van de ‘sjoemelsigaret’ wordt gesproken. De wettelijk voorgeschreven ISO-meetmethode laat namelijk toe dat door die gaatjes extra lucht wordt aangezogen. De machine doet daardoor metingen aan verdunde rook uit de sigaretten.

In werkelijkheid sluiten rokers die gaatjes af met hun vingers en mond. De alternatieve Canadian Intense meetmethode – die inmiddels door de WHO wordt gepropageerd en daarom ook wel de WHO Intense-methode heet – benadert die praktijk veel beter, omdat daarbij de gaatjes in de filters worden afgeplakt. Het RIVM vergeleek beide meetmethodes en constateerde dat de Intense-methode in vrijwel alle gevallen hogere emissiewaarden opleverde dan de wettelijk toegestane maxima.

Europees Hof van Justitie

In december 2017 onthulde TabakNee dat de tabaksindustrie niet alleen de sjoemelsigaret had bedacht om de voorgeschreven meetmethode te manipuleren. De industrie bleek ook de bedenker van de meetmethode zelf. TabakNee ontdekte dat de commissie die de normen voor de ISO-methode opstelde in meerderheid uit vertegenwoordigers van de tabaksindustrie bestond.

De sjoemelsigaret en de bijbehorende ISO-methode liggen inmiddels door toedoen van Rookpreventie Jeugd ter beoordeling bij het Europees Hof van Justitie. Het Hof buigt zich over prejudiciële vragen van de rechtbank in Rotterdam, als onderdeel van een zaak die Rookpreventie Jeugd aanspande. De kern van de vragen die voorliggen bij het Europees Hof is of de gemanipuleerde, dus ondeugdelijke meetmethode die nu in de Europese regelgeving wordt voorgeschreven niet in strijd is met de eveneens voorgeschreven maximumwaarden voor de schadelijke uitstoot van sigaretten. Met andere woorden: moet in deze zaak de volksgezondheid niet boven alle andere belangen gaan?

Zondag met Lubach

In september 2019 kaartte Arjen Lubach de zaak aan in Zondag met Lubach. Hij riep toen al zijn kijkers op om de nieuwe EU-commissaris voor Volksgezondheid en Voedselveiligheid Stella Kyriakides in tweets te vragen om over te stappen op de Canadian Intense-methode. Duizenden gaven daar gehoor aan.

Toen Kyriakides na een jaar nog niet had gereageerd, kwam Lubach vorige maand in een nieuwe uitzending terug op de zaak. Opnieuw stuurden duizenden mensen de EU-commissaris een tweet. Waarop ze nu eindelijk heeft gereageerd.