Olivier Hoedeman, onderzoeks- en campagnecoördinator bij de lobbywaakhond Corporate Europe Observatory (CEO), heeft de Europese Unie opgeroepen de deur voor tabakslobbyisten dicht te doen. Uit onderzoek van CEO is namelijk gebleken dat zij de Europese lobbyregels weten te omzeilen.

Door de webredactie

Uit het onderzoek Smoke & Mirrors van de Europese lobbywaakhond Corporate Europe Observatory (CEO), dat in juli werd gepresenteerd, blijkt dat de tabakslobby de lobbyregels weet te omzeilen en bij verschillende departementen binnen weet te komen. Door lobbyisten te woord te staan, overtreden Europese ambtenaren en politici het internationale rookverdrag FCTC van de Wereldgezondheidsorganisatie, waarin staat dat de industrie op afstand gehouden moet worden als er antirookbeleid wordt gemaakt. Het FCTC-verdrag geldt voor alle lagen van overheden en is door de Europese Unie en ook door alle lidstaten ondertekend. In het verdrag staat dat als er desondanks toch contact met de tabakslobby is geweest, de overheid daar transparant over moet zijn. Uit het onderzoek van CEO blijkt dat ook dat niet gebeurt.

Transparantieregister

In 2016 concludeerde de Europese Ombudsman nog dat de weigering van de Europese Commissie om verslagen van hun ontmoetingen met tabakslobbyisten online te publiceren ‘wanbeleid’ was. De Ombudsman riep de Commissie op om proactief transparant te worden over deze contacten. Met andere woorden: uit eigen beweging informatie over deze bijeenkomsten te publiceren, zonder dat daar eerst van buitenaf een Wob-verzoek voor ingediend moet worden. De Commissie negeerde het advies van de Ombudsman en liet weten dat ze al transparant genoeg was. Er was een transparantieregister waarin stond welke lobbyisten in Brussel rondliepen en als iemand meer wilde weten, dan zou er na een Wob-verzoek duidelijkheid worden gegeven. Dat moest afdoende zijn.

Het onderzoek van CEO laat zien dat die Wob-werkwijze niet functioneert, het duurt heel lang voor er openheid van zake wordt gegeven. Daarnaast blijkt dat de tabakslobby zich breed organiseert en verschillende departementen heeft bestookt én daar ook gehoor heeft gevonden.

Wob-verzoeken

De Europese Commissie bestaat uit verschillende Directoraten-generaal, DG’s. DG Sante (gezondheid en voedselveiligheid) is als het ministerie voor Volksgezondheid in Nederland, het directoraat dat het voortouw neemt in het maken van antirookbeleid. DG Sante lijkt wel aardig naar het advies van de Ombudsman geluisterd te hebben en publiceert ontmoetingen en verslagen daarvan op zijn website. Sinds 2017 heeft het 25 keer tabakslobbyisten ontmoet.

Maar er zijn meer dan dertig DG’s en zij maken niet uit eigen beweging bekend of er tabakslobbyisten over de vloer zijn geweest. CEO deed daarom drie grote Wob-verzoeken die terugvoeren tot januari 2017. In plaats van die Wob-verzoeken centraal af te handelen, werden ze opgeknipt en naar verschillende departementen gestuurd.

Het topje van de ijsberg

Uit de uiteindelijk vrijgegeven documenten blijkt dat de top van de Europese Commissie zeven bijeenkomsten heeft gehad met tabakslobbyisten van Philip Morris International, British American Tobacco (BAT) en een lobbybureau dat BAT vertegenwoordigt. Maar dat is nog maar het topje van de ijsberg. Er zijn ook zo’n 300 lobbybrieven (per mail) binnengekomen waar de Commissie op heeft geantwoord. Naast DG Sante hebben ook de DG Grow (die zich met de interne markt bezighoudt), DG Taxud (voor belasting), en DG Trade (handel) zich met tabakslobbyisten ingelaten. DG Taxud had 24 ontmoetingen met tabakslobbyisten en DG Trade had er zeven. DG Agri (landbouw) had vijf ontmoetingen met de branche.

Omdat de Europese Tabaksproductenrichtlijn in 2021 opnieuw geëvalueerd en eventueel aangepast gaat worden, zal de tabakslobby exponentieel toenemen en is het verstandig om alvast maatregelen te nemen.

Simpele oplossing

In een opiniestuk op de EU Observer roept Olivier Hoedeman, onderzoeks- en campagnecoördinator bij CEO, de Europese Commissie op tot actie: “Het is hoog tijd dat de commissie er serieus werk van maakt om deze dodelijke industrie te weerhouden van het invloed uitoefenen op Europese regelgeving.” Volgens hem is de oplossing heel simpel: de verschillende departementen moeten het DG Sante (Volksgezondheid) als voorbeeld nemen en doen wat het FCTC-verdrag voorschrijft.