Sinds de introductie van de e-sigaret neemt het gebruik ervan ieder jaar toe. Veel rokers hebben hun nicotineverslaving omgezet van de gewone sigaret naar de e-sigaret of gebruiken beide producten. De WHO wijst erop dat het Finland lukt om roken terug te dringen zonder dat e-sigaretgebruik verder toeneemt.

Door de webredactie

Volgens Euromonitor was de e-sigaretmarkt in 2019 19,3 miljard dollar waard (omgerekend 17,7 miljard euro), de zoveelste jaarlijkse toename. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) gebruikten in 2018 41 miljoen mensen een e-sigaret “en dat cijfer is zeer waarschijnlijk verder toegenomen” (volgens het Trimbos-instituut was dat in Nederland in dat jaar 3,1 procent van de volwassenen, dus meer dan 527.000 18-plussers).

Het idee bestaat dat e-sigaretten ‘gezond’ zouden zijn, maar in werkelijkheid zijn ze nog altijd, zij het minder, schadelijk voor de gezondheid. Er is bovendien nog te weinig bekend over de gevolgen van de gezondheid van e-sigaretgebruik op de lange termijn. Daarom adviseert het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) om e-sigaretten niet langdurig te gebruiken.

Nicotineverslaving overgeheveld

De WHO stelt dat Europese landen er moeite mee hebben om de groeiende populariteit van de e-sigaret in te tomen: rokers hebben hun nicotineverslaving overgeheveld van de gewone tabaksproducten naar e-sigaretten, of zijn ze naast elkaar gaan gebruiken (dual use). Ook in Nederland zijn het volgens het Trimbos-instituut vooral rokers die van de e-sigaret gebruikmaken.

Desondanks is er één Europees land dat het lukt om ook e-sigaretgebruik tegen te gaan: Finland. Twintig jaar geleden rookte bijna een kwart van de Finnen dagelijks. In 2018 was dat nog maar 14 procent. Het gebruik van e-sigaretten is al die tijd op 1 procent van de Finse bevolking gebleven.

Hervorming van de Tabakswet

In 2016 was er even sprake van een lichte opleving van e-sigaretgebruik, waarop de overheid snel reageerde met een hervorming van de Finse Tabakswet. “Finland was wereldwijd het eerste land dat het doel om tabak volledig uit de samenleving te bannen in de wet vastlegde,” zegt dr. Meri Paavola op de website van de WHO. Paavola was een van de architecten van het antirookbeleid in Finland. Het land wil dat er in 2040 totaal geen tabaksproducten meer worden gebruikt. In 2030 moet het aantal rokers onder de 5 procent zijn gezakt. Daarom is in 2016 ook aan de wet toegevoegd dat er dan ook geen andere nicotineproducten meer gebruikt mogen worden. Dat betekent dat er geen enkele reclame meer gemaakt mag worden voor producten waar nicotine in zit.

Finland voerde ook een verbod op lekkere smaakjes in, een leeftijdsgrens voor e-sigaretten, een uitstalverbod en een verbod op online verkoop. Ook mag de e-sigaret niet op plekken gebruikt worden waar rookverboden gelden. Door de snelle en strenge actie is het Finland volgens de WHO gelukt om het aantal rokers verder af te laten nemen en het e-sigaretgebruik niet toe te zien nemen.

Snoepsmaak

“Wetgeving is erg belangrijk om kwetsbare groepen te beschermen tegen de e-sigaret,” zegt Paavola. “Zo zijn e-sigaretten met snoepsmaak overduidelijk gericht op jongeren en tieners.” In Finland mogen e-sigaretten daarom alleen nog maar ‘tabaksmaak’ hebben.

Paavola meldt dat de e-sigaretindustrie heeft geprobeerd om de verscherpte regelgeving tegen te gaan door in beroep te gaan tegen het verbod op lekkere smaakjes. Dit jaar wil Finland opnieuw kijken naar de antirookwetgeving zodat het de industrie voor kan blijven en alle Finnen kan blijven beschermen tegen de gevaren van nicotinegebruik.

Nederland loopt achter

Nederland probeert het e-sigaretgebruik ook te reguleren, maar loopt achter op Finland. In Nederland geldt nu een leeftijdsgrens van 18 jaar voor het gebruik van de e-sigaret. Ook worden er eisen gesteld aan bijvoorbeeld de veiligheid, de vorm, de afgifte van de nicotinedosis en het maximumvolume van het navulreservoir van e-sigaretten. Er mag alleen nog reclame voor e-sigaretten gemaakt worden bij fysieke (tabaks- of) e-sigarettenspeciaalzaken. Andere vormen van reclame zijn verboden. Dit jaar zal het rookverbod pas worden uitgebreid met de e-sigaret met en zonder nicotine en in 2022 zullen neutrale verpakkingseisen voor de e-sigaret worden ingevoerd.