UPDATE 27-05-2020
UPDATE 11-05-2020
UPDATE 26-03-2020
De eerste onderzoeken naar Covid-19 laten een verband zien tussen ernstiger symptomen, een hogere sterftekans en roken. Roken draagt ook bij aan de verspreiding van het coronavirus. Artsen en onderzoekers roepen rokers daarom op nu te stoppen. Huisartsen in New York willen een verbod op de verkoop van tabak en e-sigaretten zolang de pandemie duurt.

Door de webredactie

Covid-19 is een ziekte die de luchtwegen en het cardiovasculaire systeem kan aantasten. Daarom is het niet verrassend dat gegevens uit China, waar de corona-uitbraak begon, laten zien dat mensen die als gevolg van tabaksgebruik kampen met cardiovasculaire en ademhalingsaandoeningen een grotere kans hebben om ernstige symptomen van Covid-19 te ontwikkelen.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) gaat in een aparte pagina op haar website in op de risico’s van roken in relatie tot Covid-19. De WHO stelt dat het gebruik van tabak en waterpijpen de symptomen kunnen verergeren. Uit onderzoek onder 55.924 personen in China bij wie de ziekte was vastgesteld, blijkt dat de sterftekans veel hoger ligt onder mensen met hart- en vaatziekten, diabetes, hoge bloeddruk, chronische ademhalingsziekten of kanker dan bij mensen zonder chronische ziekten.

De link tussen tabaksgebruik en longkanker, COPD, hart- en vaatziekten en andere vormen van kanker is onweersproken. Volgens de WHO ligt het dus alleszins voor de hand dat er een relatie is tussen roken en de uitwerking van het Covid-19-virus op het lichaam. Omdat de ziekte nog maar zo kort bestaat, moet die hypothese nog wel wetenschappelijk worden bewezen. Niettemin is er alle reden om aan te nemen dat een stringent tabaksontmoedigingsbeleid bijdraagt aan een minder ernstige impact van een virus zoals het coronavirus.

Dit is het moment om te stoppen

De WHO geeft ook redenen waarom het nu een goed moment is om te stoppen met roken. Niet alleen heeft stoppen met roken vrijwel direct invloed op de long- en hartfuncties, waardoor het Covid-19-virus minder hard toeslaat, wie stopt met roken heeft meteen ook minder kans de ziekte op te lopen, omdat er minder contact is tussen vingers en mond.

De WHO waarschuwt verder dat het gebruik van waterpijpen extra risico’s met zich meebrengt voor de verspreiding van het virus. Waterpijpen worden immers doorgaans in gezelschap gebruikt, waarbij de pijp van mond tot mond gaat. Het virus kan zo op het mondstuk terechtkomen, maar ook in de slang en het binnenste van de waterpijp. Omdat in shisha-lounges lang niet altijd de hele waterpijp wordt schoongemaakt na ieder gebruik, is verspreiding van het virus langs deze weg een risico. In eerdere onderzoeken is aangetoond dat waterpijpen een bron van infectie met luchtwegvirussen, hepatitis C, herpes simplex en andere virussen zijn.

Grotere kans op IC-opname

Twee onderzoekers van de afdeling Mondzorg, Beleid en Epidemiologie van Harvard School of Dental Medicine in Boston bevestigen in een literatuurstudie die op 20 maart werd gepubliceerd het beeld dat de WHO schetst. Zij vergeleken vijf studies waaruit een relatie tussen tabaksgebruik en de impact van Covid-19 kon worden gedestilleerd: vier uit Wuhan, de stad waar de virusuitbraak begon, en een uit China als geheel. Hoewel nader onderzoek nodig is, concluderen de auteurs dat de cijfers tot nu toe laten zien dat rokers in vergelijking met niet-rokers 1,4 maal zoveel kans hebben om ernstige symptomen van Covid-19 te ontwikkelen en 2,4 maal zoveel kans om op de intensive care te belanden, beademing nodig te hebben of te sterven.

Een 39-jarige Britse Covid-19-patiënte stuurde vanaf de IC een waarschuwing de wereld in. “Kijk naar me en leer ervan”, zegt ze in een zelf opgenomen, zeer ongemakkelijke video. “Als er iemand is die nog rookt, stop met die sigaretten, want ik zeg het je nu, je hebt je f*cking longen nodig. Neem geen risico, want als het misgaat, dan eindig je hier.”

Roken activeert virusbinder

Op 20 maart publiceerden onderzoekers van de universiteit van Tasmanië ook een artikel, waarin wordt gewaarschuwd voor grotere ontvankelijkheid van rokers voor het nieuwe Covid-19-virus. Uit gegevens uit Iran, China, Italië en Zuid-Korea blijkt dat het percentage rokers onder mannen daar veel hoger is dan onder vrouwen. Ook is vastgesteld dat vrouwen in deze landen minder vaak het virus hebben opgelopen. Volgens de onderzoekers kan dit te maken hebben met het feit dat roken de receptor van een bepaald enzym, angiotensin-converting enzyme-2 (ACE2), activeert. Eerder is vastgesteld dat dit enzym de receptor is voor het SARS-coronavirus (SARS-CoV) en het luchtweg-coronavirus NL638. Zeer waarschijnlijk is ACE2 daarom ook de receptor voor het nieuwe Covid-19-coronavirus (SARS-CoV-2).

De onderzoekers achten het waarschijnlijk dat ACE2 ook wordt geactiveerd door gebruik van e-sigaretten en apparaten waarin tabak wordt opgewarmd (‘heat-not-burn’). Met dit in het achterhoofd, maken de onderzoekers zich grote zorgen over kwetsbaarheid van de bevolking van Indonesië voor het nieuwe virus, omdat in dat land meer dan 60 procent van de mannen rookt. Zij pleiten voor snel nader onderzoek naar de rol van ACE2, omdat daarin ook een mogelijk therapeutische behandeling kan worden gevonden. Ondertussen bepleiten ze dat de rookhistorie van iedere Covid-19-patiënt wordt geregistreerd.

Rookstop in voorlichting over virus

Op de blog van het British Medical Journal bevelen onderzoekers van de UCL Tobacco and Alcohol Research Group in Londen de overheden ten sterkste aan om in de voorlichting over het tegengaan van het Covid-19-virus ook adviezen op te nemen over het stoppen met roken. “Het is waarschijnlijk dat de huidige bezorgdheid over de Covid-19-epidemie een ‘leerzaam moment’ biedt waarin rokers extra ontvankelijk zullen zijn voor een advies om te stoppen met roken. [...] Boven op de gezondheidsvoordelen van het stoppen, is het aannemelijk dat een piek in stoppogingen de verspreiding van SARS-CoV-2 kan tegengaan.”

De bekende tabaksbestrijder Stanton A. Glantz, directeur van het Center for Tobacco Research Control & Education van de Universiteit van Californië, doet dezelfde oproep in een artikel over de schadelijke effecten van roken bij ademhalingsziekten. Met nadruk benoemt hij daarbij ook de gevaren van elektronische sigaretten.

Verkoopverbod

Huisartsen in de Amerikaanse staat New York, de ergst door het virus getroffen staat in de VS, riepen inmiddels op tot een verbod op de verkoop van tabak en e-sigaretten zolang de crisis duurt. De New York State Academy of Family Physicians (NYSAFP) vroeg zondag om deze maatregel om New Yorkers te beschermen en de impact en verspreiding van het virus te verminderen.

Ook longarts Wanda de Kanter, voorzitter van de Stichting Rookpreventie Jeugd en medeauteur van het boek Nederland stopt! Met roken, ziet in Covid-19 een goede aanleiding voor rokers om nu te stoppen. Op haar Instagram-account geeft zij sinds 19 maart elke dag motiverend advies aan rokers die overwegen te stoppen.

UPDATE 26-03-2020

De blog van Tobacco Control, uitgave van het medisch-wetenschappelijk tijdschrift British Medical Journal, houdt een overzicht bij met al het nieuws over roken en het coronavirus op blogs.bmj.com

UPDATE 11-05-2020

Ook STOP, een samenwerkingsverband van een aantal antirookorganisaties onder leiding van de Tobacco Control Research Group van de Universiteit van Bath en met steun van Bloomberg Philanthropies, houdt op de website exposetobacco.org een uitgebreid COVID-19-dossier bij.

UPDATE 27-05-2020

In een artikel op de website van het Trimbos-instituut, ‘Hoe onzin over roken en corona de wereld in komt’, beschrijft tabaksexpert Esther Croes hoe geruchten dat roken kan beschermen tegen corona zijn ontstaan en wat er aan de hand is in en met de wetenschap die deze geruchten verspreidt.