Uit de nieuwe Tobacco Control Scale 2019, een ranglijst waarin het tabaksbeleid van 36 Europese landen vergeleken wordt, blijkt dat Nederland van de 9e naar de 14e plaats is gezakt. Landen als België, Slovenië en Griekenland hebben Nederland ingehaald.

Door de webredactie

Tijdens de achtste European Conference on Tobacco or Health (ECToH) in Berlijn, een driejaarlijks evenement waarbij tal van gezondheidsexperts samenkomen, is op 20 februari de Tobacco Control Scale 2019 gepresenteerd. Dit is een door de Association of European Cancer Leagues vervaardigde ranglijst waarvoor het tabaksbeleid in 36 Europese landen is vergeleken.

Sinds de vorige editie (2016) is Nederland van de 9e naar de 14e plaats gezakt. België, Slovenië, Hongarije en Griekenland zijn Nederland voorbijgestreefd. Ook is Israël voor het eerst in de lijst opgenomen en direct op de 7e plaats binnengekomen. Boven aan de lijst staat net als in 2016 het Verenigd Koninkrijk, gevolgd door Frankrijk, Ierland, IJsland en Noorwegen.

Punten

Ieder land heeft een puntenaantal gekregen waaruit blijkt hoe goed hun tabaksontmoedigingsbeleid is. Punten zijn te verdienen op verschillende maatregelen die voortvloeien uit door de Wereldbank als prioriteit worden gezien: de prijs van tabak (maximaal 30 punten), rookverboden in de openbare ruimte (22), het overheidsbudget voor rookontmoediging – denk aan informatiecampagnes en het doen en vrijgeven van onderzoek – (10), reclameverboden (13), gezondheidswaarschuwingen (10), rookstopbehandelingen (10), illegale handel (3) en het respecteren van artikel 5.3 van het internationale antirookverdrag FCTC waarin staat dat de overheid invloed van de tabaksindustrie op het beleid buiten de deur moet houden (2).

Nederland scoorde in totaal 53 punten. De gegevens waar de Nederlandse score op is gebaseerd, zijn aangeleverd door KWF Kankerbestrijding.

Prijs

Vooral op het gebied van de prijs van tabak valt veel te winnen, door de accijnzen te verhogen (de effectiefste manier van tabaksontmoediging) en ook op het gebied van het overheidsbudget om roken tegen te gaan. De onderzoekers merken op dat er, op IJsland na, in geen enkel land meer dan 2 euro per inwoner aan tabaksontmoediging wordt uitgegeven. Door het budget te verhogen, krijgen landen meer slagkracht tegen de tabaksepidemie.

Maatregelen

Bij de score van Nederland is al wel een opmerking geplaatst waaruit blijkt dat de verwachting is dat Nederland de volgende keer hoger zal scoren. Er zijn namelijk een aantal nieuwe maatregelen aangekondigd die nog niet hebben meegeteld bij deze meting. Zo wordt er plain packaging ingevoerd en mag tabak in winkels niet meer in het zicht uitgestald worden. Ook wordt er per april een accijnsverhoging ingevoerd.

Verwachting

Marc Willemsen, directeur tabaksontmoediging van het Trimbos-instituut lijkt de toekomstige score van Nederland ook hoopvol tegemoet te zien. In een persbericht zegt hij dat uit de lijst het grote belang blijkt van het maatregelenpakket van het Nationaal Preventieakkoord dat in 2020 geïntroduceerd wordt, “waaronder een flinke eerste accijnsverhoging, verbeterde vergoeding van stoppen met roken ondersteuning, neutrale verpakkingen, een uitstalverbod en grote stoppen-met-rokencampagnes. Als we de maatregelen die de komende tijd ingevoerd worden in de score zouden betrekken, zou Nederland direct in de top-10 staan. We zijn dus op de goede weg: het is nu vooral zaak dat wij de komende jaren volop blijven inzetten op een stevig tabaksontmoedigingsbeleid en de focus niet laten verslappen.”

Nauwelijks budget

De vraag is of de verwachting van Willems niet al te optimistisch is. De accijnsverhogingen die worden ingevoerd zijn beperkt. Ook is er in het Preventieakkoord inderdaad sprake van allerlei campagnes, maar daar is nauwelijks budget voor uitgetrokken.