UPDATE 08-02-2020
Een jaar geleden ving Stichting Rookpreventie Jeugd (SRPJ) bot bij het ministerie van VWS, toen zij bezwaar maakte tegen de weigering van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit om sigaretten met hogere uitstootwaarden dan wettelijk toegestaan van de markt te halen. SRPJ ging vervolgens in beroep bij de rechtbank in Rotterdam, die gisteren uitspraak deed in deze zaak.

Door de webredactie

De Rechtbank in Rotterdam heeft uitspraak gedaan in het hoger beroep dat Stichting Rookpreventie Jeugd, de gemeente Amsterdam en een veertiental gezondheidsorganisaties hadden aangespannen tegen de beslissing van het ministerie van VWS om niet te handhaven in de zaak van de enorme wettelijke overschrijdingen van de ‘gifuitstoot’ van de sjoemelsigaret. TabakNee schreef erover toen de zaak drie maanden geleden aanhangig werd gemaakt bij de rechtbank in Rotterdam. 

Het Europees Hof zal nu in moeten gaan op de aan haar door de rechtbank Rotterdam gestelde ‘prejudiciële’ vragen. Naar verwachting zullen de vragen over drie weken aan het Europese Hof worden voorgelegd, tot die tijd hebben partijen de tijd om erop te reageren.

Dagblad Trouw bericht vandaag ook uitvoerig over de uitspraak. Staatssecretaris Blokhuis laat in dat artikel weten: “Hoe eerder een eind komt aan de sjoemelmeetmethode, hoe liever het mij is. De stichting Rookpreventie Jeugd en ik streven hetzelfde doel na. Ik blijf doorgaan met onze lobby om de Europese regels te veranderen.”

Hieronder de uitspraak van de rechtbank samengevat in een persbericht:

Sterke twijfel

Op 7 februari heeft de rechtbank Rotterdam een baanbrekende uitspraak gedaan over de sjoemelsigaret. De rechtbank twijfelt sterk of de huidige wettelijke methode waarmee de uitstoot van sigaretten wordt gemeten (de ISO-methode), wel uitkomsten oplevert die in overeenstemming met andere wettelijke regelgeving is. Het gaat dan met name om de maxima aan giftige stoffen die een roker mag binnenkrijgen en om het Europees Handvest waarin de mensenrechten zijn vastgelegd. De rechtbank meent dat hierdoor ernstig afbreuk wordt gedaan aan de verplichting van de EU en de Nederlandse Staat om de volksgezondheid te beschermen. Daarom vraagt de rechtbank het Europees Hof van Justitie om een nader oordeel.

De rechtszaak is aangespannen door de Stichting Rookpreventie Jeugd, de gemeente Amsterdam en een aantal gezondheidsorganisaties. Zij willen dat de sjoemelsigaret uit de handel wordt genomen.

Over de sjoemelsigaret

De Europese tabakswetgeving bepaalt dat de roker bij het roken van een sigaret maximaal 10 mg teer, 1 mg nicotine en 10 mg koolmonoxide binnen mag krijgen. Die wetgeving schrijft ook voor dat het meten van de rookkwaliteit volgens een bepaalde methode, de ISO-methode, moet plaatsvinden. Op die methode hebben Stichting Rookpreventie Jeugd en de RIVM, het overheidsinstituut belast met het meten van de uitstoot van sigaretten, ernstige kritiek. Er wordt namelijk schone (extra) lucht aangezogen via gaatjes die speciaal voor dit doel door de tabaksindustrie in de sigarettenfilters zijn aangebracht. Volgens het RIVM krijgt de roker daardoor wel twee- tot driemaal zoveel teer, nicotine en koolmonoxide binnen als wettelijk is toegestaan. De roker drukt namelijk de gaatjes tijdens het roken dicht met zijn lippen en vingers.

Er is een andere meetmethode die het rookgedrag van de mens veel beter imiteert, de zogenaamde Canadian Intense. Daarbij worden de gaatjes afgeplakt en ontstaat dezelfde situatie als tijdens ‘normaal’ rookgedrag. Het RIVM is van oordeel dat de Canadian Intense-meetmethode de rokerswerkelijkheid veel beter benadert dan de in de wet vastgelegde en door de tabaksindustrie gepropageerde ISO-methode.

Achtergrond van de rechtszaak

Rookpreventie Jeugd vroeg aan de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) de wettelijke maxima effectief te handhaven door met de realistische Canadian Intense te meten. De NVWA wees dat verzoek af “omdat de wet nu eenmaal de ISO-methode voorschrijft”.
In beroep volgt de rechtbank Rotterdam nu de visie van Stichting Rookpreventie Jeugd, die stelt dat de wettelijke ISO-meetmethode strijdig is met de plicht van de overheid de gezondheid van burgers, in het bijzonder van kinderen, te beschermen en dat de Canadian Intense-methode moet worden gebruikt.

Europees recht

Omdat de Nederlandse rechter het Europese recht niet eigenhandig kan veranderen, volgt de Rotterdamse rechtbank ook op dit punt het verzoek van Rookpreventie Jeugd en vraagt nu aan de hoogste rechter van de Europese Unie, het Hof van Justitie in Luxemburg, om een oordeel. Dat hof kan de Europese regels wél vernietigen en kan ook opdracht geven aan de Europese Commissie om dit probleem in de wetgeving op te lossen. De rechtbank vraagt het Hof ook of Nederland eventueel zelf kan besluiten om de meetmethode te vervangen door een betere, zolang dat nog niet op EU-niveau gebeurt. Deze uitspraak zou zelfs kunnen betekenen dat de NVWA de filtersigaretten direct van de markt moet halen, als het Hof van Luxemburg dit toekent.

Dolblij

Wanda de Kanter, voorzitter van Stichting Rookpreventie Jeugd, is dolblij met deze uitspraak: “Eindelijk komt er zicht op het einde van de schande van de sjoemelsigaret. Daarmee zal roken nog niet onmiddellijk de wereld uit zijn en is roken nog altijd niet gezond, maar het is absoluut een belangrijke stap in de goede richting.”

Lees hier het volledige vonnis.

Nadere informatie en toelichting bij mr. Phon van den Biesen,
advocaat van Stichting Rookpreventie Jeugd c.s.
06-5206 1266, phon@vandenbiesen.eu

Op de website van Stichting Rookpreventie Jeugd staat een Engelse vertaling van dit artikel.

UPDATE 08-02-2020

Behalve Trouw (‘Sjoemelsigaret voorgelegd aan EU-hof om eerlijker meetmethode af te dwingen’ door Joop Bouma) besteedden ook andere media vandaag aandacht aan de uitspraak:

NOS: ‘Rechtbank Rotterdam wil van EU-hof meer weten over sjoemelsigaret’
Nu.nl: ‘Rechtbank wil dat EU-hof oordeel velt over meetmethode sjoemelsigaret’
AD: ‘Rechtbank vraagt EU-hof om advies na twijfels over sjoemelsigaret’