Zo’n twee maanden geleden kwamen deskundigen bij het RIVM praten over de sjoemelsigaret. Wie waren er en wat is er gezegd? Op Kamervragen hierover kan de staatssecretaris geen antwoord geven.

Door de webredactie

Het was druk bij het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) op 18 en 19 november vorig jaar. Deskundigen uit de hele wereld kwamen er bijeen om te discussiëren over de ‘sjoemelsigaret’: in alle sigaretten zit een veel hoger gehalte aan giftige stoffen dan wettelijk is toegestaan. Dankzij een vernuftige meetmethode – de ISO-meetmethode, die in de hele EU wordt gebruikt en die onder invloed van de tabaksindustrie is ontwikkeld – wordt er minder gif gemeten. Er wordt namelijk valse lucht aangezogen via gaatjes die speciaal voor dit doel door Big Tobacco in de sigarettenfilters zijn aangebracht.

Geheim

Dat de expertbijeenkomst op het Nederlandse RIVM was, is geen toeval: op 18 en 19 november van dit jaar vindt de Conference of the Parties (COP9) van het internationale rookontmoedigingsverdrag FCTC (Framework Convention on Tobacco Control) plaats in Den Haag en deze bijeenkomst is te zien als een voorbereiding hierop. “De meeting stond in het teken van het verkrijgen van de laatste wetenschappelijke inzichten op het terrein van de impact van filterventilatie op gezondheid en rookgedrag.” Dat liet staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid) vorige week weten op Kamervragen van Kamerlid Henk van Gerven (SP) over deze bijeenkomst. Van Gerven wilde weten wie er waren, wat er op de agenda stond en wat er is besproken. Maar dat blijft allemaal geheim.

Zeer zorgvuldig

Vanwaar die geheimzinnigheid? Blokhuis zegt dat hij hierover in overleg is getreden met het secretariaat van de WHO, verantwoordelijk voor het FCTC. Hij kreeg te horen dat de namen van de deelnemers niet prijs worden gegeven. De reden aldus Blokhuis: “Het secretariaat gaat zeer zorgvuldig om met de informatie die ze verspreidt. Namen van experts worden niet vrijgegeven om deze mensen zonder inmenging van de tabaksindustrie hun werk te laten doen. [...] Alle deelnemers aan bijeenkomsten van het FCTC-verdrag zijn overigens verplicht een belangenverklaring (declaration of interest) in te vullen die wordt gecontroleerd door het secretariaat zodat de tabaksindustrie wordt geweerd van deze bijeenkomsten.”
Het secretariaat wil wel vertellen uit welke landen de aanwezige experts kwamen: Australië, Canada, Europese Unie (Commissie), Libanon, Duitsland, Griekenland, Jamaica, Japan, Nederland, Noorwegen, Filippijnen, Senegal, Singapore, Soedan, Zweden en de Verenigde Staten.

Conform de regels

Ook wat er op de agenda stond krijgt Kamerlid Van Gerven niet te horen. “Conform de regels van het FCTC-secretariaat kan de agenda van de bijeenkomst niet buiten de groep van aanwezigen gedeeld worden.” Evenmin worden de notulen prijsgegeven. Wel mogen we weten dat er verschillende presentaties zijn gegeven, onder andere door het RIVM “over de historie van filterventilatie en de perceptie ervan door de consument”.
Naar aanleiding van deze bijeenkomst wordt er een rapport opgemaakt dat op de website van het FCTC zal verschijnen, twee maanden voor de COP in Den Haag. Dat rapport moet dus rond 18 september worden gepubliceerd.

Echt transparant was deze bijeenkomst dus niet. Dat de namen van de aanwezige experts niet eens worden genoemd, is vreemd. De geheimzinnigheid hierover doet denken aan de Bilderbergconferenties.

Kamervragen en antwoorden

Antwoorden op Kamervragen van het Kamerlid Van Gerven (SP) over het bericht ‘Internationale deskundigen in Nederland bij elkaar over sjoemelsigaretten’ (2019Z23499)

1. Kunt u de volledige deelnemerslijst toesturen van de bijeenkomst bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) op 18 en 19 november jl., https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2019/11/18/internationale-deskundigen-in-nederland-bij-elkaarover-sjoemelsigaretten waar gesproken werd over de laatste wetenschappelijke inzichten op het terrein van filterventilatie van sigaretten – de zogenoemde sjoemelsigaretten – en de impact op gezondheid en rookgedrag?

1. Ik ben hierover in overleg getreden met het secretariaat van het kaderverdrag van de WHO inzake tabaksontmoediging (FCTC). Het secretariaat gaat zeer zorgvuldig om met de informatie die ze verspreidt. Namen van experts worden niet vrijgegeven om deze mensen zonder inmenging van de tabaksindustrie hun werk te laten doen. De landen van waaruit de experts aanwezig waren kunnen wel worden gedeeld. De landen waar de experts vandaan kwamen zijn: Australië, Canada, Europese Unie (Commissie), Libanon, Duitsland, Griekenland, Jamaica, Japan, Nederland, Noorwegen, Filippijnen, Senegal, Singapore, Sudan, Zweden en de Verenigde Staten. Alle deelnemers aan bijeenkomsten van het FCTC-verdrag zijn overigens verplicht een belangenverklaring (declaration of interest) in te vullen die wordt gecontroleerd door het secretariaat zodat de tabaksindustrie wordt geweerd van deze bijeenkomsten.

2. Kunt u aangeven wat er precies besproken is tijdens deze bijeenkomst bij het RIVM? Kunt u de volledige agenda van deze bijeenkomst aan de Kamer doen toekomen?

2. De meeting stond in het teken van het verkrijgen van de laatste wetenschappelijke inzichten op het terrein van de impact van filterventilatie op gezondheid en rookgedrag. Het RIVM heeft bijvoorbeeld een presentatie gegeven over de historie van filterventilatie en de perceptie ervan door de consument. Aan de hand van de verschillende presentaties is er door de deskundigen gediscussieerd en wordt een rapport opgemaakt dat wordt aangeboden aan de Conference of the Parties (COP) van het FCTC-verdrag die in november 2020 in Den Haag plaatsvindt. Zestig dagen voor de COP zal het rapport en een samenvatting van wetenschappelijke papers die zullen verschijnen beschikbaar worden gesteld via de website van het FCTC. Deze documenten zijn voor iedereen toegankelijk. Conform de regels van het FCTC-secretariaat kan de agenda van de bijeenkomst niet buiten de groep van aanwezigen gedeeld worden.

3. Wat zijn volgens deze internationale deskundigen de laatste wetenschappelijke inzichten op het terrein van filterventilatie van sigaretten – de zogenoemde sjoemelsigaretten – en de impact op gezondheid en rookgedrag?

3. Zoals hierboven beschreven zal naar aanleiding van de bijeenkomst het rapport worden opgesteld. Ik kan u daarom hierover nu nog niet informeren. U kunt deze documenten zestig dagen voor COP 9 zelf bekijken op de website van het FCTC (https://www.who.int/fctc/en).

4. Welke afspraken zijn er door de aanwezigen precies gemaakt tijdens deze bijeenkomst bij het RIVM? Kunt u daarbij ook aangeven welke afspraken er specifiek zijn gemaakt in het kader van de voorbereidingen op de Internationale COP9 conferentie over tabaksontmoediging die volgend jaar in Den Haag plaatsvindt?

4. Er zijn geen afspraken gemaakt ter voorbereiding op COP, het ging hier om een wetenschappelijke bijeenkomst. De afspraak die is gemaakt is dat er een rapport wordt opgesteld en een samenvatting van papers beschikbaar wordt gesteld zestig dagen voor COP.

5. Is er een verslag beschikbaar van deze bijeenkomst van internationale deskundigen over sjoemelsigaretten? Zo ja, kan de Kamer dat verslag ontvangen? Zo nee, waarom niet?

5. Er is nog geen verslag van de bijeenkomst en zoals ik bovenstaand heb aangegeven, zal het rapport en een samenvatting van wetenschappelijke papers die zullen verschijnen beschikbaar worden gesteld via de website van het FCTC. Deze documenten zijn voor iedereen toegankelijk.