UPDATE 23-01-2020
“Een aanpassing van de meetmethodes van de uitstoot van schadelijke stoffen in sigaretten is op dit moment niet nodig.” Dat schrijft de Eurocommissaris voor Gezondheid Stella Kyriakides op 14 januari in antwoord op vragen van Europarlementariër Mohammed Chahim. Zij zegt wel toe dat als daar (wetenschappelijke) argumenten voor zijn, de commissie herziening van de richtlijnen zal overwegen. Of dat ook gaat gebeuren is een tweede.

Door de webredactie

Mohammed Chahim, Nederlands Europarlementariër voor de PvdA, stelde zijn vragen na de uitzending van Zondag met Lubach op 10 november vorig jaar over de sjoemelsigaret en de verschillende meetmethodes die beschikbaar zijn om te meten hoeveel gif een roker binnenkrijgt. Lubach legde in een kwartier de voors en tegens van de verschillende meetmethodes uit. Aan zijn oproep om de nieuwe Eurocommissaris via Twitter te vragen over te stappen op een andere meetmethode, bekend als de Canadian Intense (CI), werd massaal gehoor gegeven.

Beoogd gebruik

Volgens het RIVM benadert de CI-methode het feitelijke roken veel beter dan de op dit moment wettelijk voorgeschreven ISO-methode en is daarom veel betrouwbaarder. De wet eist dat de metingen moeten vaststellen wat de roker “bij beoogd gebruik” binnenkrijgt en de WHO is die mening ook toegedaan. Een werkgroep van de WHO produceerde al geruime tijd geleden een standaardmeetmethode die in feite een kopie is van de CI-methode: Standard operating procedure for intense smoking of cigarettes.

Chahim vroeg de kersverse Eurocommissaris of zij het ermee eens is dat de CI–methode het rokersgedrag beter nabootst dan de ISO-methode. De commissaris gaf er met haar antwoorden blijk van nog niet erg ingewerkt te zijn in het antirookdossier van de Europese Commissie. Zo zegt zij dat “the general consensus at present is that none of the current machine smoking regimens adequately represent human smoking behaviour”, en verwijst daarbij naar een WHO-publicatie, maar die consensus bestaat helemaal niet en dat is ook niet wat de WHO-publicatie zegt. In dat stuk staat slechts dat “no machine-smoking regimen can represent all human smoking behaviours”, maar dat betekent natuurlijk niet dat er geen ‘goed-beter-best’ zou bestaan.

De betere methode

Het RIVM heeft na onderzoek geconcludeerd dat de CI-methode de betere methode is en het RIVM bevindt zich daarbij in WHO-gezelschap. Via de CI-methode heeft het RIVM ontdekt dat sigaretten feitelijk twee- tot driemaal zoveel teer, nicotine en koolmonoxide (TNCO) bevatten als wettelijk maximaal is toegestaan. Dat is een dramatisch verschil en dat vereist ingrijpen-met-spoed. Waarom? Omdat de Europese wetgeving de maximale hoeveelheid gif heeft vastgesteld. Dat maximum betekent niet dat roken veilig is als maar aan het maximum wordt voldaan, maar wel dat een overschrijding daarvan nog schadelijker is voor de gezondheid.

Prof. Martin van den Berg, toxicoloog, rekende afgelopen jaar nog voor dat er op termijn in Nederland elk jaar 5.000 doden minder ten gevolge van roken zouden vallen als de wettelijke maxima maar zorgvuldig bewaakt en gehandhaafd zouden worden.

Geen meetgegevens op een pakje

Eurocommissaris Kyriakides zegt met haar antwoord ook dat het (volgens haar) ontbreken van een goede meetmethode de reden is dat er sinds 2014 geen meetgegevens meer op een pakje sigaretten worden vermeld. Maar ook dat is niet juist. De echte reden voor het niet vermelden van gegevens staat in de Europese richtlijn zelf: elke vermelding van bepaalde waardes op een pakje sigaretten is verwarrend want zou de indruk kunnen wekken dat de sigaretten die aan wettelijke eisen voldoen veilig zijn. Die suggestie heeft de wetgever willen vermijden en daarom dus geen waarden op het pakje.

De Eurocommissaris beweert vervolgens dat de consument niet misleid mag worden door de indruk te wekken dat een andere meetmethode de veiligheid van het roken zou verhogen. Ook dat is de wereld op zijn kop, want pleiten voor de betere meetmethode heeft in de eerste plaats tot doel dat de wettelijke gif-maxima worden gerespecteerd en niet twee- tot driemaal worden overschreden. Er is niemand die beweert dat roken vervolgens veilig wordt, maar het wordt wel minder dodelijk (‘maar’ 15.000 doden in plaats van 20.000 doden per jaar).
Dát gegeven zou een commissaris van Gezondheid tot actie moeten brengen, maar of dat gebeurt is nog maar de vraag. Het is niet verbazingwekkend dat bij het vooruitzicht dat alles bij het oude blijft, bij de tabaksbranche de vlag uit gaat.

Nederland wil realistische meting

Nederland is voorstander van de realistischere methode. Staatssecretaris Paul Blokhuis van Volksgezondheid heeft daarvoor al steun vergaard van een aantal Noord-Europese landen. Onlangs heeft hij ook zijn Europese collega’s benaderd om een gezamenlijke brief hierover aan de nieuwe Eurocommissaris te ondertekenen.
Blokhuis laat weten zich onverminderd in te zetten voor verandering van de meetmethode. “Mijn inspanningen zijn net als die van de Eurocommissaris gericht op de evaluatie van de tabaksproductenrichtlijn in 2021. Ik hoop in het voorjaar met Kyriakides persoonlijk van gedachten te kunnen wisselen over het vervangen van de ISO-meetmethode door de onafhankelijke Canadian Intense-methode.”

IJdele hoop?

Kyryiakides zegt ook dat de Commissie in 2021 zal rapporteren over de toepassing van de Europese richtlijn: “If appropriate based on findings of the report, [the Commission] may consider a proposal for amending the Directive.” Wij gaan ervan uit dat herziening van de meetmethoden daar deel van uitmaakt. Maar wellicht is dat ijdele hoop. De tabaksindustrie, aanwezig in Brussel met een armada aan lobbyisten, zal zoals gezegd alles in het werk stellen om de richtlijnen zo te laten als ze zijn. Verslaving is nu eenmaal het bedrijfsmodel van de tabaksindustrie en dat is het beste gegarandeerd met zo hoog mogelijke teer-, nicotine- en koolmonoxidewaarden in hun producten.

Radioprogramma EenVandaag sprak gisteren met Europarlementariër Chahim over het op de lange baan schuiven van de CI-methode door Eurocommissaris Kyriakides. Beluister het gesprek hier (vanaf minuut 23:20).

UPDATE 23-01-2020

Ook website Joop wijdde hier een artikel aan.