Mensenrechtenadvocaten in Groot-Brittannië houden British American Tobacco verantwoordelijk voor grootschalige kinderarbeid op de tabaksvelden in Malawi en hopen bij de rechter betere lonen voor de tabaksboeren af te dwingen.

Door de webredactie

Mensenrechtenadvocaten dagen British American Tobacco (BAT) in Groot-Brittannië voor de rechter om een eind te maken aan kinderarbeid in de tabaksvelden in Malawi. De advocaten reageren daarmee op reportages in The Guardian over de afschuwelijke leef- en werkomstandigheden van tabaksboeren in het Afrikaanse land. Door de extreem lage lonen die BAT hen betaalt, zijn de boeren gedwongen ook hun kinderen aan het werk te zetten. Omdat de kinderen niet of nauwelijks naar school gaan, komen zij in dezelfde armoedeval terecht.
De advocaten van het kantoor Leigh Day vragen de rechter om compensatie voor 2000 boeren, waaronder honderden kinderen (volgens The Guardian 350 kindarbeiders), met het argument dat BAT zich onrechtmatig over hun ruggen verrijkt. BAT stelt dat het de boeren zegt dat ze hun kinderen niet aan het werk mogen zetten, maar betaalt ze volgens de advocaten ondertussen zo weinig dat de boeren niet anders kunnen. Leigh Day verwacht dat nog meer boeren zich bij de zaak zullen aansluiten, tot mogelijk 15.000 families.

Grootste mensenrechtenzaak ooit

De zaak is volgens The Guardian potentieel een van de grootste mensenrechtenzaken die ooit voor de rechter zijn gebracht en zou de levens kunnen veranderen van miljoenen kinderen die werken op tabaksplantages, maar uiteindelijk ook van kindarbeiders in andere industrieën.
TabakNee heeft regelmatig bericht over de grote schaal waarop kinderarbeid wereldwijd wordt ingezet bij de teelt van tabak. Het laatste stuk, naar aanleiding van een uitgebreid dossier in het Britse tijdschrift Geographical, ging uit van tientallen miljoenen kinderen die op tabaksplantages werken.

Valse voorwendselen

Advocaat Martin Day, medeoprichter van Leigh Day, kwam in actie naar aanleiding van reportages van ruim een jaar geleden in The Guardian, waaruit bleek dat arme boeren uit het zuiden van Malawi onder valse voorwendselen naar het noorden worden gelokt voor de tabaksteelt. Hen wordt woonruimte, eten en een bedrag ineens voor de tabak beloofd. In werkelijkheid moeten ze wonen in rieten hutten die ze zelf moeten bouwen, krijgen ze een zak mais per maand die niet voldoende is om het gezin te voeden en worden ze ten slotte na tien maanden hard werk afgescheept met 100 tot 200 pond (116 tot 232 euro).
Volgens de advocaten komt dit neer op slavernij, omdat de arbeiders onder valse voorwendselen worden gerekruteerd, ze geen mogelijkheid zien om te vertrekken en snel gedwongen zijn zich in de schulden te steken. Kinderen, soms niet ouder dan 3 jaar, worden met name bij de oogst ingezet, waarbij zij aan giftige stoffen in de tabak, met name nicotine, worden blootgesteld. Juist kinderen zijn daar gevoeliger voor.

BAT bepaalt de prijs

“Zonder The Guardian zou deze zaak nooit hebben bestaan,” zegt Day in The Guardian. “Het is treurig dat een van de grootste bedrijven ter wereld, en zeker een van de grootste Britse bedrijven, een aandeel heeft in een zaak waar kinderarbeid zo’n fundamenteel onderdeel van is.”
De advocaten van Leigh Day stellen dat BAT verantwoordelijk is voor de armoede van de families, omdat de tabaksfirma uiteindelijk bepaalt welke prijs ze betaalt voor de tabak. Hoewel er geen rechtstreeks contact is tussen BAT en de boeren, houden de advocaten het bedrijf toch verantwoordelijk.
Om rond te komen moeten de tabaksboeren ongeveer 1 hectare cultiveren, daarvoor zijn ongeveer vier arbeiders nodig. In The Guardian legt een van hen uit dat hij en zijn vrouw maar met z’n tweeën zijn voor zo’n stuk land en dus moeten hun kinderen bijspringen, anders verdienen ze uiteindelijk niets.

‘Kinderarbeid staan we niet toe’

BAT, producent van sigarettenmerken als Camel, Lucky Strike, Dunhill en Kent, is een van de meest winstgevende bedrijven in de wereld. Het bedrijf maakte vorig jaar een operationele winst van 9,3 miljard pond bij een omzet van 24,5 miljard pond. In een reactie laat BAT aan The Guardian weten dat ze het onderwerp kinderarbeid zeer serieus neemt en “het er zeer mee eens is dat kinderen nooit geëxploiteerd moeten worden, noch blootgesteld aan gevaar of educatie moet worden ontzegd.”
Hoofd corporate affairs van BAT, Simon Cleverly, zei dat het basisbeleid van het bedrijf “specifiek benoemt dat we geen gedwongen, gebonden of onvrijwillige arbeid toestaan; en dat we geen kinderarbeid toestaan of gebruiken en dat we ervoor trachten te zorgen dat het welzijn, de gezondheid en veiligheid van kinderen te allen tijde doorslaggevend zijn.”
Een wrange uitspraak van een bedrijf dat, net als andere tabaksfirma’s, het liefst ziet dat jongeren zo vroeg mogelijk met roken beginnen. Met alle schadelijke gevolgen van dien.

Hoop op verandering

Martin Day verwacht nog dit jaar de aanklacht bij de rechtbank in te dienen. “Als we succesvol zijn in Malawi,” zegt Day, “dan hoop ik ten zeerste dat BAT en andere tabaksbedrijven die vergelijkbare modellen gebruiken, die modellen zullen veranderen en zullen zorgen dat mensen fatsoenlijk betaald krijgen en kinderarbeid volledig zullen ontmoedigen zodat de kinderen naar school kunnen.”

Import opgeschort

Naar aanleiding van de aanklacht tegen BAT heeft de Amerikaanse overheid besloten de import van tabak uit Malawi op te schorten. Transporten met tabak uit het land worden door de Amerikaanse douane vastgehouden, zo meldt The Guardian. Importeurs moeten kunnen aantonen dat de tabak zonder kinderarbeid is geteeld, voordat de lading wordt vrijgegeven.