Uit onderzoek van Follow the Money blijkt dat lobbyorganisatie AmCham (American Chamber of Commerce) een van de invloedrijkste organisaties van Nederland is. Philip Morris blijkt ook lid te zijn en heeft via AmCham toegang tot de hoogste regionen van de Nederlandse regering.

Door de webredactie

“Zo’n vierhonderd bedrijven, banken, consultancybureaus en advocaten- en accountantskantoren zijn lid van de American Chamber of Commerce, een van de invloedrijkste lobbyclubs van Nederland,” schrijft het platform voor onderzoeksjournalistiek Follow the Money op zijn website. Het doel van AmCham – dat vestigingen heeft over de hele wereld en dus ook in Nederland – is “het bewerkstelligen van een zo gunstig mogelijk vestigingsklimaat, daarom pleit ze continu voor belastingverlaging en andere fiscale voordelen voor multinationals”.
Koren op de molen van de tabaksindustrie, die iedere vorm van accijnsheffing tegen probeert te houden. Omdat Nederland het internationale antirookverdrag FCTC van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft geratificeerd, waarin staat dat er geen contact met de tabaksindustrie mag zijn als er antirookbeleid wordt gemaakt, komt de industrie er in eigen persoon niet zomaar meer tussen op de ministeries. Een lobbyclub die hun belangen behartigt en wél met bewindspersonen in contact kan komen, is daarom zeer gewenst.

Frontmaatschappij

In een strategiedocument van Philip Morris wordt (de Europese variant van) AmCham genoemd als een frontmaatschappij om met de Europese Commissie in contact te komen. Amcham “geeft ons de mogelijkheid om met verschillende EU directoraten in gesprek te kunnen gaan”.
Philip Morris blijkt ook lid te zijn van de Nederlandse AmCham. Volgens de website van de lobbyclub was Philip Morris International bijvoorbeeld aanwezig bij het welkomstdiner op de SS Rotterdam voor Pete Hoekstra, de nieuwe ambassadeur van de Verenigde Staten in Nederland. Ook meldt AmCham wat de plannen van Philip Morris zijn voor de productie van de IQOS in Bergen op Zoom.

Volle evenementenkalender

AmCham is, in tegenstelling tot de Nederlandse Kamer van Koophandel, een vereniging waar bedrijven zich bij kunnen aansluiten en voor een lidmaatschapsbedrag toegang krijgen tot een uitgebreid netwerk. De lobbyclub houdt een volle evenementenkalender bij waardoor de aangesloten bedrijven uitgebreid kunnen netwerken. Daar worden geregeld grote namen uit de politiek voor uitgenodigd. Toen AmCham 50 jaar bestond in 2012 waren Mark Rutte en koningin Maxima aanwezig bij het gala. Tijdens het jaarlijkse gala 2018 was minister Wopke Hoekstra (Financiën) te gast. En dit jaar gaf Barbara Visser (staatssecretaris van Defensie) acte de présence.
In 2014 meldde TabakNee al dat Kristof Doms, vicepresident EU Affairs bij Philip Morris en een van hun bestbetaalde lobbyisten, deel had genomen aan een door AmCham georganiseerde bijeenkomst met Europarlementariërs.

Tax Committee

AmCham heeft ook allerlei subcomités waar bedrijven aan deel kunnen nemen. Interessant is de Tax Committee, die zich specifiek met belastingen bezighoudt. Volgens de website doet het dat overigens niet voor individuele leden, maar voor groepen leden en gaat het hier om belastingregels die het buitenlandse investeerders moeilijk maakt, om zo het investeringsklimaat in Nederland te verbeteren.
Het comité heeft 32 leden. De industrie zit hier niet tussen, maar er zijn wel een aantal aan de tabaksindustrie gelieerde kantoren lid van. Een daarvan is advocatenkantoor Bird & Bird, dat bijvoorbeeld een rapport voor Philip Morris opstelde dat duidelijk moest maken dat het plaatsen van afschrikwekkende plaatjes op tabaksverpakkingen niet verstandig was.
Een ander lid is Loyens & Loeff, dat voor British American Tobacco heeft gewerkt. Ook PwC (PricewaterhouseCoopers) staat op de ledenlijst. PwC stuurde onlangs nog namens de Vereniging Nederlandse Sigaretten- en Kerftabakindustrie een rapport over accijnsheffing naar het ministerie van Volksgezondheid.

Beïnvloeding

Of deze leden de belangen van de industrie daadwerkelijk in de Tax Committee hebben behartigd is niet duidelijk, aangezien er geen interne documenten van AmCham terug te vinden zijn waaruit dit zou blijken.
Maar Follow the Money schrijft wel: “Dat er in Den Haag van alle kanten wordt gelobbyd is niets nieuws, maar deze club heeft door de jaren heen (fiscaal) beleid en wetgeving daadwerkelijk naar zijn hand weten te zetten. Daar komt AmCham ook openlijk voor uit, en is zij ogenschijnlijk ook trots op. Of het nu gaat om de afschaffing van de vermogensbelasting in 2001, de introductie van de innovatiebox in 2010 of het omlaag brengen van de winstbelasting in 2018 – de pleitbezorging van AmCham heeft er een aandeel in gehad. De organisatie noemt zichzelf een ‘key advocate in the tax planning debate’ over de jaren 2014-2017.”

Priority Points

Die beïnvloeding gaat vrij direct. “Ieder jaar overhandigt AmCham op Kasteel de Wittenburg in Wassenaar haar ‘Priority Points’ (wensenlijstje) aan een bewindspersoon, meestal een minister of een staatssecretaris,” schrijft Follow the Money.
Op de website van AmCham zijn deze Priority Points tot aan 2009 terug te vinden. Het zijn ieder jaar weer algemene aanbevelingen die gaan over waar Nederland wat AmCham betreft het beste aan kan doen om bedrijven hier te houden. De tabaksindustrie wordt er, voor zover dat terug te lezen is, niet expliciet in genoemd.

U.S. Chamber of Commerce

Internationaal gezien heeft AmCham het in ieder geval wel vaker voor de tabaksindustrie opgenomen. AmCham is volgens Follow the Money nauw verbonden met de U.S. Chamber of Commerce. In 2014 bleek laatstgenoemde zich tegen Ierse plannen voor plain packaging (het verplicht gestandaardiseerd verpakken van tabaksproducten zonder merkuitingen) te hebben gekeerd. In 2015 onthulde The New York Times dat de U.S. Chamber of Commerce over de hele wereld lobbyde tegen antirookmaatregelen als rookverboden in openbare ruimtes, verboden op menthol- en slimsigaretten, advertentieverboden, accijnsverhogingen, plain packaging en afschrikwekkende plaatjes op verpakkingen. Daardoor zegden een aantal leden waaronder drogisterijketen CVS destijds ook openlijk hun lidmaatschap op.
In 2017 riepen antirookactivisten andere leden als Pepsi, GAP en Disney op om ook hun lidmaatschap op te zeggen.

In Nederland is een dergelijke oproep aan leden van AmCham nog niet gedaan.