British American Tobacco stapt in België naar de Raad van State om de voorgenomen invoering van neutrale verpakkingen tegen te houden. In Nederland is de invoering daarvan ook aanstaande, en ook hier verwacht de overheid dat de tabaksindustrie naar de rechter zal stappen.

Door de webredactie

Op 1 januari 2020 moeten tabaksproducten in België een neutrale verpakking hebben. De verpakkingen mogen dan geen logo’s en merknamen meer bevatten, krijgen een bruingroene kleur en zullen een grote afschrikwekkende foto bevatten. Althans, dat is wat minister voor Volksgezondheid Maggie De Block wil. Maar British American Tobacco (BAT) probeert dat nu volgens De Morgen tegen te houden door naar de Raad van State te stappen.

Symbolisch

BAT-woordvoerder Filip Buntinx zei erover tegen L’Echo: “De invoering van het neutrale pakje heeft geen invloed op de volksgezondheid.” Hij noemt het een symbolische maatregel. “In landen waar het neutrale pakje werd ingevoerd stelt men vast dat de tabaksconsumptie niet daardoor vermindert, maar door prijs- en accijnsverhogingen. Handelaars zullen er langer over doen om het juiste pakje te vinden en het zal leiden tot fouten in het stockbeheer.”

Inconsequent

Suzanne Gabriëls van de Belgische Stichting tegen Kanker reageert in De Morgen op Buntinx’ uitspraken. Ze noemt ze inconsequent: “Als ze echt denken dat de maatregel geen enkel effect zal hebben op het roken, waarom verzetten ze zich er dan tegen? Je zou dan eerder verwachten dat ze zeggen: doe maar. Nu klopt het ergens wel dat de maatregel weinig zal veranderen voor verstokte rokers, die nu eenmaal toch al verslaafd zijn. Minister De Block voerde de maatregel juist in om te verhinderen dat jongeren beginnen te roken. Het volle effect van de neutrale pakjes zal daardoor pas op langere termijn duidelijk worden. Ze denormaliseren tabak verder en ontdoen het roken van alle glamour. De volgende generaties zullen niet meer te maken krijgen met marketing.”

Maatregelen versterken

België is niet het eerste land dat deze maatregel wil invoeren. Australië begon ermee in 2012. In Europa volgden onder andere Groot-Brittannië en Frankrijk. In Nederland is staatssecretaris Blokhuis voornemens om plain packaging per 1 juli 2020 in te voeren. “Het doel van het voorstel is om met standaardverpakkingen het pakket aan maatregelen te versterken, dat gericht is op het voorkomen dat jongeren tabaksproducten gaan gebruiken,” schrijft Blokhuis in een ontwerpbesluit en een bijgeleverde Conceptnota van toelichting.

Juridische procedures

Uit datzelfde document blijkt dat de overheid er rekening mee houdt dat de industrie naar de rechter stapt: “In de landen waar standaardverpakkingen voor tabaksproducten zijn ingevoerd, hebben tabaksproducenten juridische procedures aangespannen tegen standaardverpakkingen en mogelijk verlies van rechten, zoals het merkenrecht. Hoewel deze procedures in die landen niet tot aanpassing van de regels voor standaardverpakkingen hebben geleid, is het mogelijk dat de tabaksproducenten in Nederland ook dergelijke procedures zullen gaan aanspannen. Het zal in dat geval gaan om enkele procedures van de grootste tabaksproducenten die wellicht doorprocederen tot de hoogste rechter.”

Vieze plaatjes

Dat dat niet denkbeeldig is blijkt wel uit het feit dat toen ‘vieze’ plaatjes op de wikkels moesten komen, Philip Morris direct een gerenommeerd advocatenkantoor – Bird & Bird in Den Haag – inschakelde. Bird & Bird ontwikkelde de strategie en schreef een rapport waarin wordt gedreigd met schadeclaims en rechtszaken tegen de Europese Unie en Nederland als ze aan de mooie sigarettenverpakkingen komen.
Het rapport is overigens eenzijdig en er staan wonderlijke opvattingen in. Zo zouden meer mensen gaan roken als er afschrikwekkende foto’s op de sigarettenpakjes staan. TabakNee schreef er in 2013 al over.

Tabaksontmoedigingsbeleid

Om op de zaken vooruit te lopen zijn alle afwegingen en argumenten onder elkaar gezet en vindt Blokhuis dat het aannemelijk is “dat standaardverpakkingen gevolgen hebben voor het bedrijfsproces van de tabaksproducenten en importeurs, met mogelijk op termijn minder productie van deze producten voor de Nederlandse markt als gevolg van een afnemende vraag bij Nederlandse verkooppunten.”
Maar dat weegt volgens hem niet op tegen wat de maatregel moet bewerkstelligen: “Deze gevolgen sluiten echter aan bij het doel van het tabaksontmoedigingsbeleid en zijn te rechtvaardigen vanwege het te bereiken hoge beschermingsniveau van de volksgezondheid.”