De dag voor haar aftreden heeft Theresa May de ‘green papers’ gepubliceerd, een serie voorstellen waarmee ze Groot-Brittannië gezonder wil maken. Een van die voorstellen is dat het eilandenrijk voor 2030 rookvrij moet zijn. Daarbij wordt de tabaksindustrie een ultimatum gesteld. Het Nederlandse Preventieakkoord heeft als stip op de horizon 2040.

Door de webredactie

“We spreken het doel uit om in 2030 rookvrij te zijn,” schrijft Theresa May in haar gezondheidsvoorstel The Government’s Prevention Green Paper, dat op dinsdag 23 juli is gepubliceerd, vlak voordat bekend werd dat Boris Johnson haar opvolger zou zijn.
Op dit moment rookt 14 procent van de Britse volwassenen, een van de laagste rookprevalenties van Europa. Dat cijfer is een halvering vergeleken met 35 jaar geleden. Groot-Brittannië heeft dat voor elkaar gekregen door strenge antirookmaatregelen in te voeren, waaronder plain packaging en hoge accijnzen. Desalniettemin zorgt roken nog altijd voor het grootste aantal doden dat voorkomen had kunnen worden.
In 2017/2018 ging het om 77.800 Britten. Ook was roken in 2017/2018 de oorzaak van meer dan 489.000 ziekenhuisopnames (een toename van 1 procent). May wil er daarom voor zorgen dat er in 2030 een rookvrije generatie is waarbij minder dan 5 procent van de bevolking nog rookt. “Daarbij hoort een ultimatum voor de industrie om roken uit te roeien voor 2030 en dat rokers stoppen of overstappen op producten die minder schadelijk zijn, zoals e-sigaretten,” schrijft ze.

Aandacht voor lage sociale klasse

May wil verplicht stellen dat rokers die in het ziekenhuis belanden, direct rookstophulp aangeboden krijgen. Opvallend is dat ze benoemt dat het de komende jaren belangrijk zal zijn om roken aan te pakken in verschillende subgroepen van de bevolking waaronder lhbt’ers.
Specifiek noemt May (armere) mensen in een lage sociale klasse, omdat daar meer rokers voorkomen ten opzichte van mensen uit een (rijkere) hogere sociale klasse. “De komende jaren zal het de grootste uitdaging zijn om deze ongelijkheden aan te pakken,” schrijft ze. “Daar hebben we gedurfde acties voor nodig, te beginnen met ervoor te zorgen dat mensen niet beginnen met roken en rokers aan te moedigen ermee te stoppen.”

Geen verplichte belasting voor Big Tobacco

De BBC merkt op dat het voorstel geen verplichte belasting voor tabaksfabrikanten bevat waarmee die rookstophulp betaald kan worden. Dat is des te meer opvallend omdat in februari van dit jaar het APPG-rapport expliciet melding maakte van deze maatregel.
APPG staat voor All Party Parliamentary Group. Dit is een groep van vertegenwoordigers uit alle politieke gelederen die samen kijken naar de meest effectieve methoden om roken verder te ontmoedigen. In hun rapport staat bij de conclusies: “De grootste tabaksmultinationals die verantwoordelijk zijn voor de verkoop van tabak in het Verenigd Koninklijk, laten meebetalen aan het terugbrengen van de rookprevalentie, is een gerechtvaardigd verlengde van het principe dat ‘de vervuiler betaalt’. De APPG staat hierachter.”

Naast de verplichte rookstophulp in ziekenhuizen doet May geen verdere voorstellen om haar doel in 2030 te bereiken. Daarmee laat ze het aan haar opvolger om met vervolgplannen te komen. Tot 14 oktober mag er op het voorstel gereageerd worden. Daarna zal de regering met een reactie komen.

Kritische kanttekeningen

Deborah Arnold, de voorzitter van de Britse antirookorganisatie ASH is blij met het voorstel. “We moeten de overheid feliciteren met het ambitieuze voornemen om rookvrij te zijn in 2030.” Wel plaatst ze een kritische kanttekening. “Om dat doel te behalen is het nodig om met innovatief en nieuw beleid te komen en dat ook te financieren.”
Het voorstel van May doet denken aan het Nationaal Preventieakkoord van staatssecretaris Blokhuis, al is het plan van May in opzet van de overheid en dat van Blokhuis een polderproduct van allerlei maatschappelijke organisaties.
Blokhuis geeft zichzelf tien jaar langer en wil pas in 2040 een rookvrije generatie hebben bewerkstelligd. In het Preventieakkoord wordt in tegenstelling tot in de Green Paper weinig aandacht gegeven aan de rookproblemen die mensen in een lagere sociale klasse en in subgroepen hebben. Daarmee is er ook geen aparte aanpak afgesproken voor deze mensen.

Net als in Groot-Brittannië is er in Nederland geen verplichte heffing voorgesteld voor tabaksfabrikanten om onder andere rookstopprogramma’s mee te kunnen betalen, bijvoorbeeld middels een tabaksverslavingsfonds.
Door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is er bij monde van dr. Vinayak M. Prasad, hoofd van het Tobacco Free Initiative van de WHO, onlangs nog aangedrongen op een dergelijk fonds.