Michael Møller, hoofd van het VN-hoofdkwartier in Genève, heeft op zijn laatste werkdag een brief voor zijn opvolger achtergelaten waarin hij voor Big Tobacco opkomt. De website Foreign Policy maakte de brief openbaar.

Door de webredactie

‘De rol van de tabaksindustrie voor het beleid van 2030 voor duurzame ontwikkeling’, staat er boven de brief die Michael Møller voor zijn opvolger heeft achtergelaten. Møller was als hoofd van het VN-hoofdkwartier in Genève en ondersecretaris-generaal van de Verenigde Naties, een zeer belangrijke topfunctionaris.
In de door de website Foreign Policy gepubliceerde brief, zegt Møller allereerst dat hij hiermee invloed hoopt uit te oefenen op het beleid van de Verenigde Naties (VN) en ook op dat van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

Zeventien doelen

In 2015 is de 2030 Agenda Sustainable Development Goals (SDG) aangenomen, waarin zeventien doelen staan voor een betere wereld. Het derde doel is dat van ‘Goede gezondheid en welbevinden’. De tabaksepidemie, die volgens de WHO jaarlijks 7 miljoen slachtoffers eist, zal bijvoorbeeld tegengehouden moeten worden om de wereldwijde volksgezondheid te verbeteren. In dat doel staat opgenomen dat in 2030 een derde minder doden moeten vallen ten gevolge van niet-overdraagbare ziekten. Tabaksgebruik is de grootste veroorzaker van deze ziekten.
Meer dan 180 partijen (waaronder Nederland en de Europese Unie) hebben het antirookverdrag FCTC van de WHO ondertekend. Daarin hebben ze richtlijnen opgenomen om het roken terug te dringen. Als alle landen die richtlijnen implementeren, kan de rookepidemie flink worden tegengegaan en kan het Duurzame Ontwikkelingsdoel over volksgezondheid bereikt worden. Een van de richtlijnen is artikel 5.3, waarin staat dat de tabaksindustrie op afstand gehouden moet worden bij het maken van nieuw antirookbeleid. De industrie heeft immers een ander belang dan de volksgezondheid voor ogen en zal er alles aan doen om tabak te blijven verkopen en dus de gezondheid van rokers te beschadigen.
Maar als het aan Michael Møller ligt, moet de VN wél rekening houden met de tabaksindustrie.

‘Niemand achterlaten’

Møller becijfert eerst dat er 1,1 miljard rokers op aarde zijn. Volgens hem heeft de VN in de Sustainable Development Goals opgenomen dat ze ‘niemand achter willen laten’. Hij vindt daarom dat de VN rekening moet houden met deze rokers en ook met alle werknemers van de tabaksindustrie. Hij bepleit dat om echt duurzame ontwikkelingen te kunnen genereren er met de private sector en dus ook met de tabaksindustrie samengewerkt moet worden. Zij zouden volgens hem juist betrokken moeten worden bij het overleg over het terugdringen van niet-overdraagbare ziekten.
Møller zegt ook dat hij weet dat dat tegen artikel 5.3 van het FCTC-verdrag ingaat, maar dat hij toch zou willen bepleiten dat de VN de deur voor de tabaksindustrie openzet. Dus exact waar de tabaksindustrie op uit is: mee blijven praten over antirookmaatregelen, zodat zij deze kan afzwakken en waar mogelijk tegenhouden.

‘Een vicieuze cirkel van armoede en ongelijkheid’

Het standpunt van Møller doet sterk denken aan dat van een andere belangrijke VN-coryfee, Derek Yach, voormalig directeur van de WHO (dat onderdeel is van de VN). Yach is ook van mening dat juist de tabaksindustrie een belangrijke taak heeft bij het terugdringen van tabaksgebruik en hij is hoofd geworden van een volledig door Philip Morris gefinancierde stichting, Foundation for a Smoke-Free World.
Waarom Møller het plots opneemt voor de tabaksindustrie is onduidelijk. In 2018 was hij nog een fel pleiter voor het betrekken van antirookmaatregelen bij de Sustainable Development Goals. Tachtig procent van de 1,1 miljard rokers woont namelijk in arme en ontwikkelingslanden. “Roken is een ontwikkelingsprobleem omdat het de meest kwetsbare mensen raakt die afhankelijk zijn van overvraagde gezondheidszorg,” zei Møller. “Zo wordt een vicieuze cirkel van armoede en ongelijkheid in stand gehouden.”

FCTC-verdrag

Of de Verenigde Naties aan Møllers plotselinge oproep vóór het negeren van het FCTC-verdrag gehoor zullen geven is nog onduidelijk. De meeste aangesloten landen hebben dat verdrag immers ondertekend, waardoor zij juist hebben gezegd dat ze het belang van strenge antirookmaatregelen inzien, inclusief het buitensluiten van de tabaksindustrie.
Vier belangrijke actiegroepen tegen tabak hebben ondertussen in een brief aan de secretaris-generaal van de VN, Antonio Guterres, gevraagd zich openlijk en zonder voorbehoud van de brief van Møller te distantiëren. Het zijn Action on Smoking and Health (ASH), Framework Convention Alliance, Campaign for Tobacco Free Kids en Stopping Tobacco Organizations and Products (STOP). Zij wijzen op het grote belang niet te tornen aan het zo moeizaam tot stand gekomen FCTC-verdrag. Er is immers een onoverbrugbaar verschil tussen de belangen van de tabaksindustrie en van de volksgezondheid.