De VVD is sinds jaar en dag de beste politieke vriend van de tabaksindustrie en heeft onder het mom van ‘vrije keuze’ de ene na de andere woordvoerder in de Tweede Kamer tegen strenge antirookmaatregelen in laten gaan. Maar er lijkt een keerpunt te komen. VVD’er Arno Rutte zei tegen het AD dat roken een serieuze verslaving kan zijn.

Door de webredactie

In een brief aan de Tweede Kamer schrijft Jeroen Hinneman van verslavingszorg Noord-Nederland dat rokers een klinische behandeling vergoed moeten kunnen krijgen om van hun (tabaks)verslaving af te komen. Het AD wijdde een artikel aan zijn open brief en verzamelde reacties op Hinnemans hoop dat de Tweede Kamer zich over zijn brief zou buigen en vergoeding voor behandeling in overweging zou nemen. Opmerkelijk genoeg kwam de eerste reactie volgens de krant van VVD’er Arno Rutte. Hij zei: “Ik snap die vraag best, want ook roken kan een serieuze verslaving zijn.”

Vragen vooraf

Rutte voegde eraan toe: “De politiek beslist uiteindelijk over het pakket, maar daar gaan wel eerst vragen aan vooraf. We moeten dan bijvoorbeeld weten of zo’n behandeling bewezen effectief is en of de kosten in verhouding staan tot wat het oplevert. Misschien zijn er wel betere en goedkopere alternatieven. Dat soort vragen moeten door deskundigen van het Zorginstituut Nederland worden beantwoord voordat de politiek zich hierover kan buigen.”

‘Voorwaar een bijzondere bewering’

Het is een opmerkelijke reactie, want in 2013 kwam Rutte nog in opstand tegen kritiek op de overheid dat er te weinig uitgegeven werd in antirookcampagnes en schreef op zijn weblog: “De overheid zou door onvoldoende te investeren in antirookcampagnes verantwoordelijk zijn voor duizenden doden. Voorwaar een bijzondere en wat mij betreft ook een verkeerde bewering. Het maakt de roker tot een willoos slachtoffer, die niet zelf verantwoordelijk is voor het feit dat hij of zij rookt en er niet mee kan stoppen.”

Keuzevrijheid

Het is opmerkelijk dat een VVD’er het woord ‘verslaving’ in de mond neemt in relatie tot tabak. De VVD is sinds jaar en dag de beste vriend van de tabaksindustrie geweest, omdat ze denkt dat keuzevrijheid belangrijker is dan het beschermen van de volksgezondheid tegen de machtige tabakslobby en -marketing. De tabaksindustrie probeert via dezelfde redenatie goed te praten dat haar producten ‘legaal’ zijn. Volgens Stanford-professor Robert Proctor zijn rechtse partijen daarom vaak gevoelig voor de argumentatie van de tabaksindustrie.
Dat Rutte nu hardop zegt dat roken een serieuze verslaving is, kan erop duiden dat de VVD begint in te zien dat er bij een verslaving geen sprake van vrije keuze is. In 2016 was er ook al een aanwijzing in die richting toen ex-minister van Volksgezondheid Edith Schippers roken een ‘hardnekkige verslaving’ noemde.

Het bewijs

Maar het bewijs dat de VVD echt iets wil doen is als zij haar goede wil toont bij de behandeling van het Preventieakkoord, waarbij vier thema’s centraal staan: accijnsverhoging, beperking verkooppunten door middel van een vergunningstelsel, plain packaging en het tabaksverslavingsfonds. Binnenkort wordt het akkoord behandeld en zal duidelijk worden of de VVD de daad bij het woord zal voegen.