Het blijft te gemakkelijk voor jongeren onder de 18 jaar om sigaretten te kopen, stelt CDA-Kamerlid Anne Kuik. In antwoord op haar Kamervragen heeft staatssecretaris Blokhuis laten weten dat er geen extra onderzoek komt naar de naleving van de tabaksleeftijd. Hij vindt dat de afspraken in het Preventieakkoord voldoende moeten zijn voor een verbetering.

Door de webredactie

Uit onderzoek van de Universiteit Twente bleek dat een op de twee minderjarigen die probeert om sigaretten aan te schaffen, daarin slaagt. Het was een onderzoek in twee provincies, waarbij tweehonderd aankopen zijn gedaan door mystery shoppers. De nalevingsgraad van de tabaksleeftijd bleek 49 procent. Hoewel er geen tabak aan jongeren onder de 18 jaar verkocht mag worden, lukt het jongeren dus vrij makkelijk om eraan te komen. Het onderzoek was in opdracht gedaan van de Onderzoeksredactie Tabak, die er een artikel over schreef in Vrij Nederland.
CDA-Kamerlid Anne Kuik stelde Kamervragen aan de staatssecretaris. Ze vroeg Blokhuis of hij het ermee eens is dat 49 procent onacceptabel laag is en of er sprake is van een verbetering of een verslechtering. “Als deze cijfers representatief zouden zijn voor heel Nederland, laat de naleving van de leeftijdsgrens op tabak inderdaad zeer te wensen over,” schrijft Blokhuis in zijn antwoord.
“De naleving van de leeftijdsgrens op tabak dient 100% te zijn. Immers, we willen met het oog op een rookvrije generatie voorkomen dat jongeren in aanraking komen met tabaksproducten en verleid worden om deze te kopen en te gebruiken. Daarom is het van groot belang dat verkooppunten voldoen aan de Tabak- en Rookwarenwet en geen tabaksproducten aan jongeren verkopen.”

Risicolocaties

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) is de toezichthouder op de Tabak en Rookwarenwet. Elke twee jaar laat zij onderzoeken hoe en of jongeren aan tabaksproducten kunnen komen. Op basis van dat onderzoek worden risicolocaties in kaart gebracht die medebepalend zijn voor de inspectiecontroles. “Vooralsnog heb ik de indicatie dat de naleving van de leeftijdsgrens op tabak op risicolocaties over de afgelopen jaren over het algemeen is verbeterd,” schrijft Blokhuis. “De maatregelpercentages op die risicolocaties waren 20% in 2015, 18% in 2016 en 16% in 2017.” Dat betekent dat er volgens Blokhuis maar in respectievelijk 20, 18 en 16 procent van de gevallen boetes zijn uitgedeeld.
“Het beeld – dat gemiddeld gebaseerd is op bijna 4000 controles per jaar – is dat er in die periode aandacht is besteed aan het verbeteren van de naleving door de branches. Deze cijfers zijn uiteraard niet te extrapoleren naar alle verkooppunten, maar geven wel een indicatie dat de naleving op risicolocaties is verbeterd.”

Verbod automaten

Blokhuis merkt wel op dat uit de NVWA-rapportages is gebleken dat de naleving in de horeca weliswaar verbeterd is, maar toch sterk achterblijft bij andere verkooppunten. Daar werd in 25 procent van de gevallen een boete uitgedeeld. Het heeft er volgens Blokhuis toe geleid dat met het wetsvoorstel voor het uitstalverbod ook de verkoop van tabaksproducten via automaten wordt verboden en dus onmogelijk zal worden in de horeca.
Blokhuis stelt dat het Nationaal Preventieakkoord dat hij in november 2018 heeft gepresenteerd effectieve maatregelen heeft voorgesteld om de beschikbaarheid van tabaksproducten via verkooppunten verder te beperken. “Naast een uitstalverbod en een verbod op zelfbedieningsautomaten, is voorgesteld het aantal verkooppunten te verminderen,” schrijft hij. “Met deze en andere maatregelen uit het Nationaal Preventieakkoord wordt beoogd dat in 2040 geen jongere meer begint met roken.”

In mei verwacht Blokhuis de nieuwe handhavingsrapportage van de NVWA en zijn reactie daarop vrij te kunnen geven. Hij is daarom niet voornemens een extra nalevingsonderzoek te laten uitvoeren.