UPDATE 26-03-2019
Stichting Rookpreventie Jeugd is recent uit de Alliantie Nederland Rookvrij gezet en KWF Kankerbestrijding heeft haar subsidie voor TabakNee aan de stichting stopgezet. Dat nieuws brengt Trouw vandaag naar buiten. KWF en de Alliantie vinden de koers van Stichting Rookpreventie Jeugd te activistisch. Een stuk op TabakNee was de druppel.

Door de webredactie

“De Nederlandse tabaksbestrijders hebben heibel in eigen kring”, schrijft dagblad Trouw vandaag. De Alliantie Nederland Rookvrij, het samenwerkingsverbond van ruim 150 bedrijven, gemeenten, ziekenhuizen, patiënten- en artsenverenigingen, vindt dat de Stichting Rookpreventie Jeugd (SRPJ) van de longartsen Wanda de Kanter en Pauline Dekker te veel de confrontatie zoekt. Om die reden heeft de Alliantie begin maart eenzijdig het lidmaatschap van de SRPJ opgezegd.
Eerder had de nieuwe directie van KWF Kankerbestrijding de SRPJ al te kennen gegeven dat de subsidie die de stichting in de afgelopen zes jaar had gekregen voor TabakNee per 1 januari 2019 werd stopgezet. Directe aanleiding daarvoor was een conflict over een stuk op TabakNee, waarin het ministerie van VWS werd opgeroepen oud-fractievoorzitter van GroenLinks Jolande Sap terug te trekken als voorzitter van de gespreksgroep tabakspreventie. Die gespreksgroep, de ‘tabakstafel’, moest de tabaksparagraaf in het Nationaal Preventieakkoord voorbereiden. TabakNee wees erop dat Sap sinds 2015 ook commissaris is van advies- en accountantsorganisatie KPMG. Dat bureau heeft meermalen dubieuze onderzoeken uitgevoerd in opdracht van de tabaksindustrie.
KWF vroeg direct om verwijdering van dit artikel van TabakNee, omdat het potentieel schadelijk kon zijn voor KWF’s inbreng in het Preventieakkoord. De redactie van TabakNee weigerde dit pertinent. Eind 2018 leidde dit conflict tot stopzetting van de subsidie.

Naming & shaming

TabakNee zag in 2013 het licht. Direct baarde de site opzien omdat daarop volgens het principe van naming & shaming politici en lobbyisten werden genoemd die als belangenbehartigers van de tabaksindustrie optraden. Ook de rol van de Haagse politiek wordt scherp de maat genomen op de site.
Dat wekt weerstand. “TabakNee wordt door tabaksfabrikanten en hun lobbyisten gehaat,” schrijft Joop Bouma in Trouw. Bouma, auteur van ‘Het Rookgordijn’, werkt aan een nieuw boek over de tabaksindustrie, het huidige overheidsbeleid en de opstelling van de drie gezondheidsfondsen KWF Kankerbestrijding, Longfonds en Hartstichting in het rookdebat. ‘De Sjoemelsigaret’ verschijnt in mei.
De activistische toon van TabakNee krijgt ook van rookbestrijders kritiek. “Ik ben geen voorstander van dat uit de losse heup schieten,” tekent Bouma op uit de mond van Marc Willemsen, hoogleraar tabaksontmoediging en werkzaam bij het Trimbos Instituut. “Ik ben toch te veel de exponent van de Nederlandse cultuur: met de flow meegaan, niet confronterend, rustig kijken waar je invloed kunt hebben. Je moet er in de Nederlandse verhoudingen niet te hard ingaan.”

Positieve insteek

Dat blijkt ook de mening van Floris Italianer, voorzitter van de Alliantie Nederland Rookvrij en directeur van de Hartstichting. Bouma citeert uit een brief van Italianer aan de leden dat de Alliantie wil “… werken vanuit een positieve insteek: de verbindende factor zijn, stimuleren en motiveren en inspelen op waar de kansen liggen.”
Longarts en SRPJ-voorzitter Wanda de Kanter is dat veel te vrijblijvend. In februari riep zij op haar eigen site gezondheidsfondsen als KWF Kankerbestrijding, Hartstichting en Longfonds op om “met harde campagnes de noodzaak van de rookvrije generatie te onderbouwen” en “politieke druk uit te oefenen.” Voor Italianer was dat mede de reden om SRPJ uit de Alliantie te zetten.

Mentaliteitsverandering

Onder de Alliantie-leden is niet iedereen het eens met die beslissing. De voorzitter van de vereniging Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG), professor Dink Legemate, vaatchirurg en hoofd chirurgie van het AMC in Amsterdam, tekende volgens Trouw protest aan. De vereniging NTvG besloot drie jaar geleden uit het eigen vermogen een miljoen euro te investeren in de strijd tegen het roken. De SRPJ kreeg daar een deel van.
“Met hun activistische aanpak en de strafzaak tegen de tabaksindustrie zijn Wanda de Kanter en Frits van Dam, de voortrekkers van de Stichting Rookpreventie Jeugd, er in een paar jaar in geslaagd het volkomen vastgelopen tabaksdossier weer in beweging te krijgen,” schreef Legemate. “Zij hebben een werkelijke mentaliteitsverandering in Nederland in gang gezet rond de tabaksindustrie en tabaksgebruik.”
Trouw vervolgt: “Volgens Legemate heeft de Alliantie ondertussen een slappe rol gespeeld in de onderhandelingen over het Nationaal Preventieakkoord en initiatieven van de Stichting Rookpreventie Jeugd en het NTvG ‘stelselmatig geboycot’. Een pleidooi voor het instellen van een tabaksverslavingsfonds en het opzetten van een stelsel van vergunningen voor tabaksverkoop, werd volgens Legemate zonder argumenten terzijde geschoven. […] De Alliantie heeft zich volgens Legemate naïef opgesteld en ‘veel te veel mee bewogen met de politiek. Daardoor ligt er nu een akkoord dat weinig gaat betekenen voor de strijd tegen de tabaksverslaving in Nederland.”

UPDATE 26-03-2019

Het nieuws in Trouw is door veel media opgepikt. Een overzicht:

NOS, Antirookclub breekt met activistische longartsen 
NOS, Fanatieke longartsen hebben haast met strijd tegen 'genocide' door roken 
EenVandaag, Breuk anti-rookclub met longartsen 'groot verlies in strijd tegen roken'
RTL Nieuws, 'Te activistische' longartsen uit antirookclub gezet 
Hart van Nederland Strijdbare longartsen sinds enkele weken uit anti-rook alliantie gezet
De Telegraaf, Longartsen uit rookalliantie gezet 
NRC, Prominente longartsen uit antirookclub gezet om ‘activistisch’ geluid 
De Volkskrant, ‘Te activistische’ longartsen uit antirooklobbyclub gezet wegens verstoren onderhandelingen 
AD, ‘Te activistische’ longartsen Wanda de Kanter en Pauline Dekker uit anti-rookclub gezet 
Het Parool, Activistische aanpak splijt antirooklobby 
Leeuwarder Courant, Longartsen uit rookalliantie gezet  
Reformatorisch Dagblad Antirookclub breekt met artsen
Nu.nl, Koepel van tabaksbestrijders zet samenwerking met longartsen stop 
The Post Online, Rookalliantie zet ‘te activistische’ longartsen Wanda de Kanter en Pauline Dekker buiten de deur 
Metro, Activistische longartsen uit antirookclub gezet 
NPO Radio1, 'Antirookclub breekt met activistische longartsen' 
Welingelichte kringen, Longartsen uit rookalliantie gezet 
Opzij, Wanda de Kanter te activistisch voor de strijd tegen longkanker?! Wie bedenkt zoiets? 
Skipr, 'Ksyos stapt uit anti-rookalliantie als longartsen worden geweerd' 
Trouw Partner van rookalliantie vertrekt na het wegsturen van twee longartsen
Medisch Contact, ‘Onenigheid antirookorganisaties leidt tot breuk’
NLTimes Anti-smoking club breaks ties with lung doctors for being too confrontational
DutchNews.nl Anti-smoking alliance breaks with doctors who are too confrontational
Nieuwsuur Ook andere artsen dreigen uit anti-rookkoepel te stappen 
Trouw De tabaksindustrie had me precies waar ze me wilde hebben: aan de haak 
Skipr Preventieakkoord al eerder splijtzwam binnen antitabaksfront 
NRC Artsen te fel voor de antirooklobby 
Medisch Contact Wanda aan de Kanter? 
RTVNoord Bestuursvoorzitter UMCG: 'Op deze manier is de tabaksindustrie de lachende derde' 
Noord-Hollands Dagblad Verstoten longartsen: ’Elk jaar uitstel betekent wéér 20.000 doden’ 
NPO Radio1 Pieter Derks: 'Het gaat niet altijd om de lange adem' 
Gooi- en Eemlander Veel kritiek op weren longartsen uit antirookclub: zorginstelling Ksyos trekt zich terug 
Nieuwsblad de Kennemer Longarts Pauline Dekker van het RKZ in Beverwijk uit Alliantie gezet: 'Steun is hartverwarmend' 
Trouw Met het gedwongen vertrek van twee longartsen schaadt de rookalliantie zichzelf 
Noordhollands Dagblad De Magnolia Revolutie 
DOQ Arts aan het Woord Felle reacties op Alliantie Rookvrij: ‘Terecht dat De Kanter en Dekker activistisch zijn’ 
Medisch Contact Een medische afzakker 
Nieuwe Revu 'Coalitiestaat Nederland ligt onder een verstikkende deken van eeuwig overleg' 
BNR Nieuwsradio Longarts De Kanter wil hulp van Blokhuis voor terugkeer Alliantie Nederland Rookvrij 
NRC Voor het realiseren van effectief anti-rookbeleid is activisme nodig 
de Volkskrant De week in wetenschap: Barsten in het anti-tabaksfront 
Zorgenstelsel.nl Conflict binnen antirookorganisaties werkt contraproductief 
Trouw Antirokenclub praat met ongeruste partners na wegsturen longartsen 
BNR Nieuwsradio A-merk 
Arts en Auto Lastige tantes 
Tubantia Naar een rookvrije generatie: dat vergt samenwerking én activisme 
Volkskrant Felheid is gerechtvaardigd in de strijd tegen roken, die zich al zo lang voortsleept